شرح دعای روز دهم ماه مبارک رمضان/موانع تقرب به خدا

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ                 ای خدا مرا در این روز از آنان که بر تو توکل کنند
وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ                            و نزد تو فوز و سعادت یابند قرار ده
وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ                           و مرا از آنان که مقربان درگاه تو باشند قرار ده
بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَهَ الطَّالِبِین                                      به حق احسانت ای منت‌های آرزوی طالبان.

شرح دعا

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ
خدایا من را در ماه رمضان از کسانی قرار ده که اهل توکل به تو هستند.
چشمم به دست این و آن نباشد؛ چقدر خوب است که انسان توکل داشته باشد و اهل توکل باشد.
معنای توکل :
معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان, و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن‌ها ناامید بود و اگر بنده‌ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد, این همان توکل بر خدا است
ارزش توکل به خداوند:
همان‌طور که می‌دانیم تمام امور دنیا و آخرت و هرچه در عالم وجود دارد به امر خداوند کار می‌کند؛ ”إِنَّ الأَمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ”‌(آل عمران ، ۱۵۴) یعنی ”به درستی که تمام امور به فرمان خداوند است”‌ و تمام کلیدهای غیب نزد اوست ”وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ”‌(انعام ،۵۹) یعنی ”و کلید خزائن غیب نزد خداوند است (که) کسی جز خدا بر آن آگاه نمی‌باشد”‌ و هر گاه اراده الهی اقتضا کند که امری صورت پذیرد بدون هیچ درنگی صورت خواهد گرفت ”وَإِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ”‌(بقره ،۱۱۷) یعنی ”هنگامی که (خداوند) اراده امری را کند به محض آنکه بگوید موجود باش، پس موجود خواهد شد”‌ و همه عالم فرمان بردار ذات اقدس اویند ”بَل لَّهُ مَا فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ  کلُ‏ٌّ لَّهُ قَنِتُونَ”‌(بقره ،۱۱۶) یعنی ”بلکه هرچه در زمین و آسمان است ملک خداوند است و همه فرمان بردار اویند”‌ پس با توجه به این آیات در می‌یابیم که انسان در هر کاری که می‌خواهد انجام دهد باید به خدای (قادر و متعال) که خالق و آفریدگار اوست توکل کند چرا که امیر مؤمنان حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: ”من توکل علیه کفاه و من ساله اعطاه و من اقرضه قضاه و من شکر جزاه”‌(نهج البلاغه) یعنی ”هر کس بر او توکل کند او را کفایت نماید و هر کس از او بخواهد می‌پردازد و هر کس برای خدا به محتاجان قرض دهد وامش را بپردازد و هرکس او را سپاس گوید پاداش نیکو دهد”‌ و خداوند (عزوجل) نیز در قرآن می‌فرماید: ”فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین”‌ یعنی ”پس هنگامی که اراده نمودی (که کاری را انجام دهی) پس بر خداوند توکل نما (که) همانا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد”‌ که ما نیز از خداوند می‌خواهیم در این روز ما را از توکل کنندگان واقعی به ذات اقدس قرار دهد…

روزی حضرت علی علیه السلام لشگر خود را بازدید می کرد . پدر و پسری را دید که بسیار شبیه به هم بودند . فرمودند :الله اکبر ، هرگز پسری را این چنین شبیه پدر ش باشد ندیدم . آن مرد گفت : ماجرایی  دارم . حضرت فرمود : بیان کن  . آن مرد گفت : وقتی به سفر می رفتم مادرش به این پسر حامله بود . چون از سفر برگشتم ، مادرش مرده بود . بسیار گریستم . تا این که شبی خواب دیددم که نوری از قبر مادرش بالا می رود کنار قیر مادرش آمدم ، صدای گریه طفل را شنیدم ، قبر را شکافتم ، شکم مادر را پاره  یافتم ، و طفل را بر روی پستان مادر آویخته یافتم ، که مشغول خوردن شیر بود ، ندایی آمد که این طفل را به ما سپردی ، و ما او را حفظ کریدم و امانت تو را به تو دادیم .یادم آمد  وقتی از خانه ام خارج می شدم و مسافرت می رفتم گفتم : خدایا من این فرزند را به تو می سپارم . حرفی از مادرش نزدم ، خداوند نیز مادرش را از من گرفت ولی فرزندم را حفظ کرد و به من داد .

توکل در قرآن
قرآن مجید در موارد متعددی توکل بر خدا را از ویژگی‌های افراد با ایمان می‌داند و می‌فرماید: و علی الله فتوکلوا ان کنتم مومنین(سوره‌ی مائده, آیه‌ی ;۲۳ سوره‌ی توبه, آیه‌ی ۵۱); بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید.
و علی الله فلیتوکل المومنون(سوره‌ی آل عمران, آیه‌ی۱۲۲); افراد با ایمان باید تنها بر خدا توکل کنند.

توکل در روایات :
پیامبر گرامی اسلام(ص) تفسیر توکل را از جبرئیل سوال کرد, جبرئیل گفت: معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان, و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن‌ها ناامید بود و اگر بنده‌ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد, این همان توکل بر خدا است.( مجلسی, محمد باقر, بحارالانوار, ج ۶۸, ص ۱۳۸, ح ۲۳)
شخصی به نام حسن بن جهم می‌گوید: خدمت امام هشتم (ع) رسیدم و عرض کردم: جانم به فدایت, حد و مرز توکل چیست؟ فقال لی ان لا تخاف مع الله احدا(همان); فرمود: توکل آن است که با اتکای به خدا از هیچ کس نترسی….
وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ
خدایا من را از رستگاران قرار بده ؛ نه از اهل شقاوت
فائزین چه کسانی هستند؟

فائز به معنای سعادتمند است که به کسی گویند که خداوند او را به واسطه عمل به دستوراتش به رحمتش وارد کرده و از عذابش دور ساخته است چنانچه در قرآن می‌فرماید: ”‌قُلْ إِنِّیَ أَخَافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ”‌‌(انعام ،۱۵) یعنی ”‌بگو که از عذاب روز عظیم (یعنی قیامت) می‌ترسم که معصیت پروردگارم را انجام دهم”‌‌ و در آیه بعد می‌فرماید: ”‌مَّن یُصْرَفْ عَنْهُ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْمُبِینُ”‌‌(انعام ،۱۶) یعنی ”‌کسی که از عذاب روز قیامت در امان بماند و از او عذاب برداشته شود پس به تحقیق به رحمت الهی وارد شده است که این سعادتمندی آشکار است”‌‌ و آنان که از معصیت پروردگار خویش اجتناب می‌کنند یقیناً خداوند از آنان راضی است که این رضایت سرچشمه از رضایت مخلوق به قضا و قدر پروردگار است به طوری که خداوند در قرآن می‌فرماید: ”‌خداوند از ایشان راضی است و آنان از خداوند راضیند که این رستگاری و سعادتمندی بزرگ است”‌‌ که ما نیز از خداوند می‌خواهیم در این روز ما را از کسانی قرار دهد که به فوز عظیم دست یافته‌اند…
حضرت فاطمه علیها السّلام فرمودند:
ان السعید، کل السعید، حق السعید من أحب علیا فی حیاته و بعد موته
همانا سعادتمند(به معنای) کامل و حقیقی کسی است که امام علی(علیه السّلام) را در دوران زندگی و پس از مرگش دوست داشته باشد.

وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ
خدایا من را  از مقربین در گاهت قرار بده؛
خدا نکند طوری زندگی کنیم که خدا به ما بگوید تو بنده من نیستی و ما را از درگاه ربوبی خودش دور کند و بگوید برو ؛ گاهی پدر به فرزند نا صالح خود می‌گوید ؛ برو تو دیگر فرزند من نیستی خدا هم گاهی به بنده خودش که غرق در معاصی شده است می‌گوید : از درگاه من دور شو که دیگر تو بنده من نیستی ! خدا کند که خدا به ما بگوید، تو بنده من هستی.
”‌‌خداوند و رسولش و برگزیدگان از ایشان (یعنی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام) را اطاعت نمایید”‌‌‌ عمل نموده تا بتوانند جزء کسانی قرار گیر که مقرب درگاه الهی هستند. پس ما نیز از خداوند می‌خواهیم به حق لطف و احسانش ما را جزء کسانی قرار دهد که مقرب درگاه اویند
عومل تقرب به خدا :

مهم‌ترین و ‏اصلی‌ترین عامل، همین ایمان‎ ‎واقعی و حقیقی است که در آیه ۴ سوره ‏انفال بیان شده است. بنابر این دیگر عوامل بیان‎ ‎شده در آیات دیگر به ‏معنای بیان مصادیق آن است که عبارتند از: ‏
تقوا (آل عمران آیه‎ ۱۵ ‎و مائده آیه ۲۷)، ‏
توجه به قیامت (مزمل آیه ۱۷ و ۱۹)، ‏
جلب رضایت خدا (آل عمران‎ ‎آیه ۱۶۲ و ۱۵۳)، ‏
خوف از خدا و بیم از آینده و خشم او (اسراء آیه ۵۷)، ‏
عقیده به حق‎ ‎‏(فاطر آیه ۱۰)، ‏
علم و آگاهی به حقانیت که از آن به علم رشدی یاد می‌شود (مجادله آی ‏‎۱۱‎‏)‏
نماز (انفال آیه ۳ و ۴)، ‏
قرآن و تذکارهای آن (انسان آیه ۲۹) ‏
سجده (علق آیه ‏‎۱۹‎‏)، ‏
عبودیت و پرستش خدای یگانه (هود آیه ۶۱)، ‏
سبقت در اطاعت (واقعه آیه ۱۰ و ۱۱)‏
جهاد (مائده آیه ۳۵) ‏
و شهادت (آل عمران آیه ۱۶۹). ‏
در حقیقت همه این موارد گفته شده‎ ‎و گفته نشده همان ایمان و عمل صالح (سبا آیه ۷) است.‏‎ ‎
موانع تقرب به خدا : ‎

اگر بخواهیم از موانع تقرب سخن بگوییم می‌بایست همه چیزهایی را‏‎ ‎یاد ‏کنیم که به عنوان باورهای ناروا در حوزه شناختی و اعمال بد و زشت در ‏حوزه عمل‎ ‎از آنها یاد می‌شود و قرآن از آنها بازداشته است. در این راستا ‏قرآن، اعراض از آیات‎ ‎خدا و رویگردانی از آن را مانعی برای رسیدن انسان ‏به مقام قرب و منزلت‌های والای‎ ‎معنوی و کمالات خداوندی دانسته است ‏‏(اعراف آیه ۱۷۵ و ۱۷۶) ‏
همچنین پیروی از شیطان و‏‎ ‎اطاعت و همراهی با وی (همان) و یا پیروی از ‏هوای نفس (اعراف آیه ۱۷۶)، تجاوزگری‎ ‎‏(مطففین آیه ۱۲ و ۱۵)، ‏دنیاطلبی (اعراف آیه ۱۷۶)، شرک (زمر آیه ۳)، و گناه (مطففین آیه‎ ۱۴ ‎و ‏‏۱۵) را از دیگر موانع تقرب به خدا برمی‌شمارد‎
انسان متأله و کامل کسی است که با برخورداری از هدایت الهی (بقره ‏آیه ۳۸‏‎) ‎اسمای الهی سرشته در خویش را به فعلیت رسانده به مقام ‏تقرب یعنی همانندی در این بخش‏‎ ‎از صفات و اسما دست یافته است که ‏بیان دیگر از مقام قاب قوسین او ادنی (نجم آیه ۹) است‎

بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَهَ الطَّالِبِین
به حق احسانت خواسته‌های من را اجابت کن؛ ای کسی که غایت طالبین تویی!
انسان وقتی از همه جا نا امید می‌شود، آخر کار در خانه خدا می‌رود و آن وقت دعا مستجاب می‌شود.
راه شناخت استجابت دعا

اگر می‌خواهی بدانی دعایت مستجاب می‌شود یا نه !؟ به دلت مراجعه کن اگر دیدی در گوشه دلت به کسی غیر از خدا هم امیدواری بدان که دعایت مستجاب نمی‌شود ولی اگر از همه نا امیدی و چشم دلت دست به دامن الهی است بدان که دعای تو مستجاب شده است . در حدیث آمده است که به عزت و جلالم قسم من قطع می‌کنم امید کسی را که به غیر من امید دارد. (کافی ج : ۲ ص : ۶۶ )

نماز شب یازدهم ماه رمضان:
دو رکعت در هر رکعت حمد و بیست مرتبه سوره «کوثر»