۳۶ درصد گونه حیات وحش مهره دار ایران در البرز شناسایی شده اند

به گزارش گروه استانی تیتریک، فردین حکیمی گفت: استان البرز به عنوان کوچکترین استان کشور با مساحت حدود۵۱۷ هزار هکتار (معادل ۰.۳ درصد مساحت کشور)، دارای چهار منطقه تحت مدیریت شامل منطقه حفاظت شده البرز مرکزی و رودخانه حفاظت شده کرج ، منطقه شکار ممنوع طالقان و منطقه شکار ممنوع تالاب صالحیه می باشد.

وی با بیان اینکه مجموع وسعت این مناطق در استان افزون بر ۱۵۵ هزار هکتار بوده که حدود ۳۰ درصد از پهنه وسعت استان را به خود اختصاص داده است، اظهار داشت: البرز به عنوان یکی از البرز مهمترین زیستگاه های جانوران بومی و مهاجر زمستان گذران محسوب می شود. 

حکیمی گفت: وسعت و وضعیت خاص توپوگرافی و شرایط متفاوت اقلیمی در استان البرز شرایط کم نظیری را برای زندگی گونه های مختلف حیات وحش فراهم نموده و سبب شده تا تنوع گونه ای بالایی در این منطقه از کشور بوجود آید.

وی از جمله این زیستگاه ها را که برپایه سیمای ظاهری و ساختار پوشش گیاهی تعیین شده اند را زیستگاه های کوهستانی و صخره ای، زیستگاه های کوه پایه ای و تپه ماهوری و دشتی و زیستگاه های آبی عنوان کرد و افزود: از مجموع گونه های جانوری مهره دار شناسایی شده در ایران، تاکنون ۴۰۸ گونه از مهره دار در زیستگاههای متنوع کوهستانی، دشتی و تالابی استان البرز شناسایی و ثبت شده است که حدود ۳۶ درصد گونه های مهره دار ایران را شامل می شوند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز با بیان اینکه پرندگان نیز با ۳۰۴ گونه متنوع ترین رده مهره داران استان را که حدود ۵۷ درصد گونه های پرندگان ایران هستند را به خود اختصاص داده اند، تصریح کرد:  راسته عقاب سانان با ۲۱ گونه بیشترین فراوانی و کمترین فراوانی به راسته شاهین سانان با یک خانواده، یک جنس و ۶ گونه تعلق دارد.

۴۵ گونه پرندگان در البرز در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض جهان قرار دارند

حکیمی ادامه داد: ۱۷ گونه از پرندگان استان البرز منجمله گونه های بالابان، کرکس کوچک ، اردک سرسفید وکورکور بال سیاه در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرار دارند و  ۴۵ گونه از پرندگان استان البرز در فهرست ضمائم معاهده کنوانسیون منع تجارت گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض در جهان (سایتیس CITES) قرار دارند.

وی اضافه کرد: همچنین گونه های کبک دری، آبچلیک خالدارپاسبز، عقاب شاهی و شاهین در ضمیمه  Ι تحت کنترل شدید تجارت و ۴۱ گونه نیز در ضمیمه ΙΙ  با اعمال مقررات معاهده سایتیس قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه پستانداران نیز با ۴۶ گونه دومین رده مهره داران از نظر تنوع را با ۲۲.۵ درصد گونه های پستاندار ایران را به خود اختصاص داده اند، گفت:  هفت گونه از پستانداران استان البرز در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرار دارند و هفت گونه شامل پلنگ، زرده بر، کل و بز و قوچ ومیش در فهرست گونه های آسیب پذیر (VU) آورده شده اند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز افزود: شنگ، کفتار راه راه و کیسه دهان برانت (طلایی) از گونه های نزدیک به  تهدید (NT) استان البرز می باشنذ و ۹ گونه از پستانداران استان البرز نیز در فهرست (سایتیس CITES) قرار دارند که گونه پلنگ و شنگ در ضمیمه Ι تحت کنترل شدید تجارت و هفت گونه؛ وشق اوراسیایی(سیاه گوش)، گربه جنگلی، گربه وحشی، گرگ خاکستری، خرس قهوه ای و زرده بر در ضمیمه ΙΙ با اعمال مقررات معاهده سایتیس قرار گرفته اند.

وی به وضعیت خزندگان در استان البرز نیز اشاره کرد و اظهار داشت: رده خزندگان با ۴۴ گونه سومین رده مهره داران از نظر تنوع با بیش از ۱۶ درصد گونه های خزنده ایران را به خود اختصاص داده است به طوریکه راسته مارسانان با ۶۹ گونه دارای بیشترین تنوع و کمترین تنوع به راسته لاک پشت سانان با ۲ گونه تعلق دارد.

وی گفت:۶ گونه از خزندگان استان البرز در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرار دارند به طوریکه افعی لطیفی(افعی دماوندی) ( پراکنش شمال شرق استان) به دلیل تعداد کم و تهدیدات ناشی از تغییرات محیطی یا بوم شناختی در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض (EN) آورده شده است.

حکیمی با بیان اینکه گونه های لاک پشت مهمیزاد، آگامای سر وزغی ایرانی و افعی البرزی در فهرست گونه های آسیب پذیر (VU) می باشند، افزود: سه گونه از خزندگان استان البرز در فهرست (سایتیس CITES) قرار دارند که گونه افعی البرزی و بزمجه در ضمیمه Ι تحت کنترل شدید تجارت و گونه کورمار در ضمیمه ΙΙ با اعمال مقررات معاهده سایتیس قرار گرفته اند.

هفت درصد گونه های ماهیان آب های داخلی ایران در البرز زیست می کنند

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز در ادامه به وضعیت زیست ماهیان در استان اشاره کرد و گفت: رده ماهیان با ۱۱ گونه، هفت درصد گونه های ماهیان آب های داخلی ایران را به خود اختصاص داده که از میان این رده، راسته کپورسانان با هفت گونه دارای بیشترین تنوع و کپوردندان ماهی شکلان با یک گونه، کمترین تنوع را به خود اختصاص داده اند.

وی افزود: ۲ گونه از ماهیان استان البرز در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرار دارند و گونه های سفید ماهی جویباری و سس ماهی بزرگ یا زرده پر در فهرست گونه های آسیب پذیر (VU) آورده شده اند.

حکیمی اظهار داشت:رده دوزیستان با یک راسته، سه خانواده (خانواده وزغ های حقیقی و قورباغه های درختی حقیقی و قورباغه های راستینیان)، سه جنس و سه گونه با هفت درصد گونه های دوزیست ایران را شامل می شوند

وی با بیان اینکه رده دوزیستان کمترین تنوع رده ای در بین مهره داران استان البرز به خود اختصاص داده، بیان داشت: از بین گونه های جانوری شناسایی شده در استان، عقاب‌ طلایی بعنوان نماد جانوری استان البرز معرفی گردیده است.

تخریب و جزیره ای شدن زیستگاه های تهدیدی جدی برای حیات وحش البرز

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز در ادامه به تهدیدات موجود بر سرراه زیست حیات وحش استان اشاره کرد و گفت: تخریب و جزیره ای شدن زیستگاهها ناشی از اجرای پروژه های عمرانی و راه سازی بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی ازجمله آزاد راه تهران – شمال و ورود فاضلابهای صنعتی و شهری به اکوسیستم های آبی به ویژه تالاب صالحیه بدلیل عدم توجه مسوولان وقت شهرک های صنعتی برای ایجاد سیستم های تصفیه فاضلاب در زمان صدور مجوز ایجاد شهرک از جمله این تهدیدات به شمار می رود.

وی، ورود و معرفی غیراصولی و مهار نشده گونه های غیربومی به زیستگاهها در اثر عدم آگاهی افراد ( رهاسازی سنجاب درختی در محدوده شهرستان ساوجبلاغ)، شکار غیرقانونی، وجود سلاح های غیرمجازو همچنین صدور مجوزهای حمل سلاح بدون در نظر گرفتن جمعیت قابل برداشت حیات وحش و حضور دام بیش از ظرفیت در زیستگاههای حیات وحش و تخریب بی رویه مراتع که نتیجه آن افزایش میزان تعارضات حیات وحش و جوامع محلی (حضور حیات وحش در مستثنیات و باغات اشخاص بدلیل کمبود مواد غذایی) و همچنین شیوع بیماری های مشترک در بین دامهای اهلی و حیات وحش را از دیگر تهدیدات موجود در زیستگاه های البرز برای حیات وحش دانست.

حکیمی با بیان اینکه عدم وجود قوانین و مقررات کافی برای برخورد قانونی با دامهای غیرمجاز در مناطق از دیگر این تهدیدات است، تصریح کرد: عدم توجه به ارزش های گوناگون حیات وحش در برنامه ریزی های توسعه، زنده گیری و تجارت غیرقانونی گونه های جانوری و علاقمندی افراد به خرید و نگهداری گونه های جانوری در اسارت، عدم وجود امکانات و تجهیزات و نیروهای محیط بان از دیگر تهدیدات در زیستگاه های حیات وحش البرز است.

وی گفت: عدم اجرای دستورالعمل کنترل جمعیت سگ های بلاصاحب و افزایش جمعیت آنها و از سوی دیگر عدم مدیریت پسماند و غذادهی به سگ ها بویژه در حاشیه زیستگاه های حیات وحش که منجر به ورود سگها به زیستگاه ها، حمله به حیات وحش و همچنین دورگ شدن با گرگ ها (گرگاس) می گردد و شیوع بیماری های مشترک دامهای اهلی و حیات وحش بویژه طاعون نشخوارکنندگان کوچه ناشی از عدم واکسیناسیون کامل دامها و تداخل زیستگاهها و آبشخورها ، خشکسالی های متوالی در استان و تلفات حیات وحش ناشی از تصادفات جاده ای بدلیل عدم نصب علائم هشداری در مسیرها منتهی به زیستگاههای حیات وحش از دیگر تهدیدات است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز به قوت ها و فرصت های این حوزه اشاره کرد و افزود: البرز دارای چهار منطقه تحت مدیریت با وسعت بالغ بر ۱۵۵ هزار  هکتار است که حدود ۳۰ درصد از پهنه وسعت استان را شامل می شود که این عرصه ها تنوع زیستی بالا در استان را علیرغم وسعت محدود آن ایجاد کرده است.

وی به افزایش آگاهی، حساسیت و علاقه عمومی در سطح جامع بویژه حامیان حیات وحش نسبت به ارزش های حیات وحش طی سالهای اخیر اشاره کرد و خاطرنشان کرد: وجود مراکز تیمار، بازپروری و قرنطینه حیات وحش و مراکز نگهداری موقت حیات وحش بویژه گونه های آسیب دیده و وجود سمن ها و حامیان حیات وحش در استان از جمله نقاط قوت در البرز به شمار می رود.

جلوگیری از ورود گونه های جانوری غیربومی مهاجم به زیستگاه های البرز

حکیمی به راهکارهای اجرایی رفع مشکلات در زیستگاه های حیات وحش البرز اشاره کرد و گفت: رفع تعارضات و تهدیدات موجود در زیستگاههای حیات وحش، جلوگیری از تخلیه آلودگی ها به ویژه پسماند و فاضلابها در زیستگاه های حیات وحش، توسعه و بکارگیری تکنولوژی های نوین برای مدیریت و حفاظت گونه های جانوری، جمع آوری سلاحهای غیرمجاز و صدور پروانه حمل سلاح شکاری متناسب با جمعیت حیات وحش قابل برداشت و پیشگیری از شیوع بیماریهای حیات وحش بویژه بیماریهای مشترک دام های اهلی و حیات وحش از جمله این راهکارها به شمار می رود.

وی افزود: جلوگیری از ورود گونه های جانوری غیربومی مهاجم در زیستگاههای حیات وحش، لحاظ نمودن ارزشهای متنوع گونه های جانوری در برنامه های توسعه و فعالیت های عمرانی کشور، حفظ یکپارچگی زیستگاهها و جلوگیری از جزیره ای شدن آن ها و برقراری تعادل بین تعداد دام و ظرفیت مراتع از دیگر این راهکارها برای حفظ زیستگاه ها و حیات وحش در استان البرز است.