کتاب سواد رسانه ای مقطع دهم ضعف نظام آموزشی را نمایان کرد/ از تدریس کتاب توسط معلمین غیر متخصص تا نبود خلاقیت در تصاویر

به گزارش گروه گوناگون "تیتریک"؛ زندگی بدون سواد رسانه ای در قرن بیست و یکم؛ قدم گذاشتن در تاریکی و راه رفتن در مسیر باتلاقی است. سواد رسانها ی دعوت به اندیشیدن عمیق، دقیق و جدی درباره آنچه می بینیم، می خوانیم و می شنویم است.

با توجه به این که عرصه تعلیم و تربیت امروز؛ عرصه دانش اندوزی نیست، بلکه عرصه مهارت آموزی به ویژه برای دانش آموزان به عنوان کنشگران فعال اجتماعی جامعه است.

به منظور جبران خلأهای آموزشی در حوزه سواد رسانه ای نوجوانان، در برنامه درسی متوسطه دوم، درس دو واحدی تفکر و سواد رسانهای برای اولین بار در سال 1395 از سوی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (اعضای شورای برنامه ریزی و تألیف کتاب-های درسی) وزارت آموزش و پرورش ارائه شد.

اکنون 4 سالی است که کتاب تفکر و سواد رسانه ای در مقطع دهم تدریس می شود اما نکات ضعف آن هنوز مرتفع نشده و نیاز است آموزش و پرورش در آن ورود کند.

کتابی بسیار مهم که به عنوان زنگ تفریح در مدارس بین دانش آموزان تفهیم شد/ تدریس کتاب تفکر و سواد رسانه مقطع دهم توسط مدرسین غیر متخصص آسیبی که به آموزش سواد رسانه در مدارس شد/وقتی ضعف نظام آموزشی نمایان می شود

یک کارشناس رسانه در گفتگو با خبرنگار "تیتریک" درخصوص بررسی کتاب تفکر انتقادی و سواد رسانه ای مقطع دهم گفت: کتاب سواد رسانه ای مقطع دهم به گونه ای تالیف شده است که دانش آموز نمی تواند به طور خودخوان روی کتاب کار کند زیرا به تنهایی قابل فهم و درک نیست و باید توسط مدرس این حوزه بطور کارگاهی آموزش داده شود.

محسن رضایی اصل ادامه داد: حتما مدرسی که این کتاب را تدریس می کند باید روی کتاب مسلط باشد تا بتواند به صورت کارگاهی و تمرین و تکرارمفهوم کتاب را به دانش آموز منتقل کند.

وی با بیان اینکه مهمترین ضعف در تدریس کتاب است، افزود: متاسفانه معلم هایی که این کتاب را تدریس می کنند سر رشته ای از سواد رسانه ندارند وحتی در اکثراً دوره سواد رسانه را نیز بصورت تخصصی نگذرانده اند.

این کارشناس تصریح کرد: کتاب به طور کلی به بیان مباحث مهم رسانه پرداخته است و مدرس کتاب باید حتما به مفاهیم رسانه و فراتر از این کتاب مسلط باشد تا بتواند مطالب کتاب را برای دانش آموزان با ابزارهای روز رسانه مثل کلیپ و عکس تبیین کند.

رضایی اصل ادامه داد:طبق بررسی انجام شده اکثرتخصص مدرسین کتاب سواد رسانه مقطع دهم با موضوع کتاب مرتبط نیست که گاها برای پر کردن زمان آموزش خود این کتاب را آموزش می دهند و دوره یا کلاسی برای تدریس این کتاب ندیده‌اند.

وی با اشاره به اینکه این ضعف مربوط به آموزش و پرورش است، افزود: آموزش و پرورش به عنوان مهمترین متولی آموزش و تربیت در کشور باید دوره های تخصصی برای مدرسین این کتاب تدارک ببیند یا حدالمقدور جهت تدریس اصولی این کتاب از مدرسین متخصص بهره بگیرد.

این کارشناس با تاکید بر اینکه کلیات و محتوای کتاب خیلی خوب است، گفت: اگر مدرسی که کتاب سواد رسانه را در مدرسه تدریس می کند بر محتوا کاملا مسلط باشند این کتاب می تواند به بسیاری از سوالات دانش آموزان در حوزه رسانه و مسائل پیرامونی آن پاسخگو باشد.

رضایی اصل تاکید کرد: سیستم آموزشی کشور اگر قرار است سرفصل یا کتابی را به عنوان کتاب درسی و آموزشی به مقطعی اضافه کند جلوتر از اضافه کردن کتاب باید مربیان و معلمین این کتاب را آموزش و آماده کند تا مطالب به درستی به دانش آموزان منتقل شود.

وی ادامه داد: ضرورت آموزش کتاب سواد رسانه ای در تمامی مقاطع تحصیلی با توجه به پیشرفت تکنولوژی و عصر فناوری اطلاعات از دوران مهد کودک تا دانشگاه و دکتری حس می شود ولی باید محتوای سواد رسانه ای متناسب با سن مخاطب تبیین شود تا شاهد تاثیرگذاری آن در جامعه و کاهش آسیب های فضای مجازی باشیم.

کارشناس فضای مجازی افزود: اضافه شدن درس سواد رسانه ای به مقطع دهم کار بسیار ارزشمندی بود ولی چون مدرسین و متخصصین امر این کتاب را آموزش نمی دهند ، بازخوردهای خوبی از این درس دریافت نکردیم و بیشتر دانش آموزان به این درس به عنوان زنگ تفریح و سرگرمی نگاه می کنند.

وی با اشاره به اینکه دنیای مجازی امروز واقعیت انکار ناپذیر ودنیایی حقیقی است، گفت: اگر دانش آموزان با آگاهی در این فضا وارد نشوند و از مزایا و معایب آن آگاه نباشند مسلماً در مواجه با تولیدات و پیام های مختلف این فضا دچار مشکل شده وآسیب خواهند دید.

رضایی اصل تصریح کرد: در بحث آموش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان پدر و مادر و معلم نقش اساسی را ایفا می کنند و اگر هر کدام از آنها آموزش لازم در زمینه سواد رسانه ای دیده باشند می توانند با آگاهی فرزندان خود را در فضای مجازی تربیت کنند تا فضای مجازی باعث رشد و تعالی فرد شود.

وی با بیان اینکه محتوای کتاب سواد رسانه ای مقطع دهم بسیار جای بحث و تحلیل دارد، افزود: کتاب تفکر انتقادی و سواد رسانه ای درچند مقاله مورد بررسی قرار گرفته است که در مصاحبه های بعدی در خصوص محتوای کتاب به نقد و بررسی بیشتر آن خواهیم پرداخت.

ضروریت آموزش سواد رسانه در مقاطع تحصیلی مختلف و متناسب با سن دانش آموزان در مدارس/ مقطع دهم برای تدریس زیست مجازی بسیار دیر است

کارشناس رسانه در گفتگو با خبرنگار "تیتریک" گفت: بعد از پیاده سازی نظام آموزشی جدید شورای عالی آموزش و پرورش سه کتاب در حوزه پرورش تفکر به مقاطع مختلف تحصیلی اضافه کرد؛ پایه ششم کتاب تفکر و پژوهش، پایه هفتم کتاب "تفکر و سبک زندگی" و در پایه دهم "تفکر و سواد رسانه ای".

حسین دولتی ادامه داد:در حال حاضر دانش آموزان و فرزندان ما خیلی زودتر از اینکه به مقطع دهم برسند و کتاب سواد رسانه را مطالعه کنند با رسانه سر و کار دارند و اصطلاحا با رسانه بزرگ شده اند.

وی با بیان اینکه اکتفا و بسنده کردن آموزش و پرورش به این مبحث مهم در مقطع دهم یک خلاء بزرگی است، افزود: دانش آموزان از همان مقاطع ابتدایی با رسانه درگیر هستند و حتی خیلی از آنها گوشی هوشمند دارند که به اینترنت متصل است و آزادانه از این فضا بهره برداری می کنند اما متاسفانه نه خودشان و نه خانواده هایشان سواد رسانه ای کافی ندارند.

این کارشناس تصریح کرد: دانش آموزان از همان مقطع ابتدایی با رسانه زندگی و تحصیل می کنند، از کامپیوتر و فضای شبکه های اجتماعی استفاده می کنند، با بازی های کامپیوتری و بازی های موبایلی سرگرم می شوند و این شخص بزرگ می شود و وقتی به سن 15 سالگی می رسد تازه در مقطع دهم متوسطه کتاب سواد رسانه ای به آن آموزش داده می شود.

دولتی ادامه داد: از آنجا که کودکان با خوب و بد رسانه آشنا نسیتند دچار مخاطراتش می شوند و دیگر خیلی شاید اثرگذار نباشد لذا بهتر بود که سواد رسانه متناسب با سن دانش آموزان وارد مقاطع تحصیلی مختلف می شد تا کودک همزمان با سنش با رسانه آشنا شود که این مهم هم نیاز به پژوهش دارد زیرا رده های مختلف در مقاطع تحصیلی از رسانه استفاده های مختلفی می کنند مثلا قطعا دانش آموزانی که در مقاطع ابتدایی تحصیل می کنند از رسانه ها بیشتر به عنوان سرگرمی و از بخش بازی ها بیشتر استفاده می کنند و مقاطع تحصیلی بالاتر شاید بیشتر درگیر رسانه های تصویری و شبکه های اجتماعی باشند.

وی افزود: اکنون با توجه به عصر تکنولوژی می طلبد که ما در مدارس مان این خلا را از بین ببریم و آموزش سواد رسانه را در مقاطع مختلف تحصیلی آموزش دهیم حتی این مسئله به قدری مهم است که در تمام مقاطع تحصیلی فرقی نمی کند از ابتدایی تا دانشگاه و دکتری و ... باید آموزش داده شود چون رسانه وسیع و در حال شکوفایی و گسترش و تغییرات است که این می طلبد هر سال دانش آموزان با این تغییرات و با تولیدات مختلف رسانه ای آشنا شوند.

استفاده بیش از حد از تصاویر دانلودی کتاب سواد رسانه مقطع دهم را از خلاقیت منع کرد/ حجم بالای کتاب؛ دانش آموزان خیلی نمی توانند با این کتاب ارتباط برقرار کنند/ ضرورت برگزاری کارگاهی این درس در مدارس به شدت حس می شود

این کارشناس تاکید کرد: اولین نقد من به کتاب سواد رسانه ای مقطع دهم استفاده از تصاویر دانلودی و تصاویری که در شأن یک کتاب تحصیلی مختص دانش آموزان نیست این تصاویر قالبا اینترنتی و دانلودی است و متاسفانه ضعف طراحی و تصاویر و ابتکار و خلاقیت در این کتاب خیلی کم به چشم می خورد.

دولتی گفت: حجم این کتاب بسیار سنگین است و وقتی نظر دانش آموزان را در مورد این کتاب می پرسیم متوجه می شویم که خیلی نمی توانند با این کتاب ارتباط برقرار کنند و از ادبیات سنگین کتاب گله دارند و الفاظ کتاب خیلی برایشان آشنا نیست و خیلی از مثال هایی که در این کتاب آورده شده نیاز به دانلود و دیدن است و امکان آن برای برخی از دانش آموزان میسر نیست و بهتر بود کلاسها به صورت کارگاهی برگزاری می شد که دانش آموزان با دیدن ویدیو های مربوط با مثال ها یا کتاب بیشتر آشنا شوند و مطالب را درک کنند.

وی ادامه داد: ما با رسانه در لحظه لحظه زندگی سر و کار داریم و در در تک تک ساعات زندگی مان با رسانه زندگی می کنیم و تحت شدید ترین محتواهای رسانه ای هستیم که به سمت ما گسیل می شود و اگر نتوانیم تولیدات خوب را از بد تشخیص دهیم و تکنیک های رسانه ای را درک کنیم و اصطلاحا درک آگاهانه ای از رسانه داشته باشیم متاسفانه دچار مخاطرات رسانه می شویم لذا بزرگترین آفتی که در حال حاضر مدارس و دانش آموزان ما را تهدید می کند تدریس کتاب سواد رسانه توسط دبیران غیر متخصص است لذا سیستم آموزشی کشور باید برای این مهم تدابیری بیندیشد.

تصاویر رسانه هراسی در کتاب بیداد می کند/ تفهیم موضوعات سیاسی و مذهبی رسانه به طور مستیقم؛ واکنش تهاجمی دانش آموزان

این کارشناس افزود: 120 تصویر در این کتاب استفاده شده که از این تعداد 82 تصویر مرتبط با رسانه و 46 تصویر، تصاویری هستند که رسانه هراسی را به ما القا می کنند و اینکه دایما سعی دارد رسانه را یک جنگ افزار که موجب تنبلی و سستی می شود نشان دهد و در برخی بخش های کتاب از تصاویری استفاده شده که خیلی واضح نیست و نیاز به توضیح دارد تا برای دانش آموزان جا بیفتد.

دولتی ادامه داد: ما با نسلی طرف هستیم که این نسل بیشتر دنبال استدلالات و مستندات علمی است و شاید حرف های ما را خیلی همین جوری قبول نکنند در این کتاب بعضی جاها مستقیم به تهاجمات رسانه ای و جنگ نرم اشار شده و خیلی بی پرده این مطالب را فارغ از جنبه سیاسی و مذهبی بودن به دانش آموز آموزش می دهد لذا برای اینکه این مطالب تاثیرگذار باشد و بتواند دانش آموز آن را بهتر بپذیرد لازم است از دیدگاه علمی به دانش آموزان آموزش داده شود.

وی افزود: در خیلی از بخش های کتاب نویسنده برای جا افتادن یک موضوع دانش آموز را به دیدن یک فیلم یا ویدیو دعوت می کند ولی واقعا چند درصد دانش آموزان امکان دانلود این فیلم ها و ویدیوها برایشان مقدور است؟ تا مثال با خود فیلم یا ویدیو همراه نباشد قطعا بر ذهن ماندگار نخواهد شد لذا آموزش و پرورش باید این فیلم ها و ویدیوها را در قالب یک دی وی دی به کتاب پیوست کند تا دانش آموز در هنگام آموزش دغدغه نداشته باشد.

این کارشناس گفت: در بیان تکنیک های رسانه ای و فنون مختلفی که در بحث سواد رسانه ای استفاده می شود خیلی مستقیم به رسانه های معاند اشاره کرده و این شاید این طور تداعی شود که رسانه های داخلی بدون عیب و کم و کاست هستند و رسانه های معاند بد هستند. اینکه خیلی مستقیم سعی کردیم خیلی یک هویی و یک دفعه رسانه ها را معرفی کنیم به نظرم یک واکنش تهاجم از دانش آموزان سر می زند و شاید خیلی این را نپذیریند و نسبت به آن جبهه بگیرند.

رسانه با تمام مخاطراتش؛ یک فرصت است/ کتاب سواد رسانه ای مقطع دهم بیشتر سرفصل محور است

دولتی افزود:رسانه فارغ از تمام مخاطراتی که دارد یک فرصت است که در اختیار جامعه قرار گرفته شده و حالا چطور از این فرصت به نفع خودمون چه در کسب و کار و چه در زندگی استفاده کنیم که به این موضوع خیلی کمرنگ در کتاب اشاره شده و بیشتر سعی شده رسانه ها را مخصوصا شبکه های اجتماعی را از ابعاد منفعلانه مطرح کند که باعث تنهایی و انفعال و ... می شود و خیلی کمتر به محاسن و مزت های آن پرداخته است.

وی تاکید کرد: کتاب بیشتر سرفصل محور است یعنی سرفصل ها را که نگاه می کنیم سرفصل های کاملی هستند اما وقتی مباحث را بررسی می کنیم خیلی اجمالی و کلی گویی کرده و خیلی هم از مثال های قابل لمسی استفاده نکرده است و این نیز از ضعف های کتاب است.

این کارشناس در خاتمه خاطر نشان کرد: نحوه برخورد نظام آموزش با این کتاب باعث شد که این کتاب کم اهمیت جلوه داده شود اینکه معلم تخصصی ندارد، کلاس های آموزش این کتاب باید کارگاهی باشد، نحوه تدریس و ارایه کتاب در مدارس باعث شده دانش آموز نیز خیلی برای این کتاب و محتوا هایش وقت نگذارد و حتی در برخی مدارس این کتاب در طول سال تدریس نمی شود و نزدیک به امتحان پایان ترم چند تا سوال مطرح می کنند و دانش آموزان فقط همان ها را مطالعه و پاسخ می دهند لذا از دو جنبه خود کتاب و نوع پرداختن به کتاب و دومی که خیلی بیشتر دارای ضعف است.

الهه ملاحسینی-تیتریک

انتهای پیام/