نابسامانی سیمای ظاهری و کالبد شهری نظرآباد سامان یابد

گروه استانی «تیتریک»،به نقل از کرج رسانه، یکی از مشکلات اساسی در شهرستان نظرآباد و بالطبع شهر نظرآباد در نگاه اولیه، سیمای ظاهری و کالبد آشفته آن است و از طرف دیگر از آنجایی که محیط کالبدی و اجتماعی دو جنبه از یک واقعیت اند، به این معنا که ساکنان شهر نمی توانند در شهری زشت، وحشی و نامهربان زندگی مدنی و اجتماعی خوبی داشته باشند. لذا برای سرو سامان دادن به این سیمای نابسامان، توجه به هویت و نیز ریخت کلی شهر از نیازهای ضروریست.
از آنجایی که هر شهر دارای دو بعد کالبدی و کارکردی است، لذا ابعاد مختلف هویت وابسته به آن نیز دارای دو وجه مذکور خواهد بود. بنابراین در یک تقسیم بندی کلی ابعاد هویت شهری را می توان در قالب همین دو بعد مجزا ساخت.
عناصرکالبدی یا سیمای شهری شامل: هویت محیطی-فاکتورهای طبیعی، اکولوژیکی و جغرافیایی اولین عناصر هویت بخش به یک شهر و عناصر درون آن تلقی می شوند.
این فاکتورها ویژگی های اقلیمی مانند بارش، دما، رطوبت، باد و غیره – منابع آبهای زیرزمینی و سطحی و رودها و نوار ساحلی، ساختار زمین شناسی و توپوگرافیک ، پوشش گیاهی و جانوری و منابع و جاذبه های طبیعت هستند.

چون بافت کالبدی امکان بازشناسی هویت شهری را به صورت بصری فراهم می کند و زیبایی بصری نخستین چیزی است که با مشاهده یک شهر، معرف آن شهر خواهد بود، به همین دلیل از میان سایر ابعاد هویتی اهمیت بیشتری دارد.

البته زیبایی یک شهر از لحاظ بصری کافی نیست و زیبایی یک شهر باید با خواسته‌های شهروندان هماهنگ و برای آنان قابل قبول باشد. زیبایی، مانند هر پدیده دیگری سه مؤلفه فرم، عملکرد و معنا دارد. فرم صورت یک پدیده است که شامل شکل، ساختار، وزن و حجم است. عملکرد همان استفاده‌ای است که برای انسان و بشریت دارد. و معنا مؤلفه‌ای است که ما را به دنیاها و عالم‌های دیگر وصل می‌کند.

عناصر هویت بخش شهر عبارتند از: راهها و شبکه ارتباطی ، محله ها و لبه ها، که دو نوعند: طبیعی مانند رودخانه ها، کوهها، … مصنوعی مانند راه آهن، بزرگراهها و..   ۴- گره ها، که اشکال متفاوتی دارد : الف) شکل هندسی منظم یا نامنظم دارند مانند چهار راه و میادین، فضاهای قدیمی که شکل هندسی نامنظم داشته اند. ب) گاهی براساس عملکرد و فعالیت موجود در آن بررسی می شوند مانند: بازارها که محل تجمع فعالیت های اقتصادی مشابه است. ۵- نشانه ها: عنصر یا عناصر  یا فضاهای خاص که وجود آنها یا استقرار آنها بعنوان یک  فعالیت یا عملکرد خاص در اذهان و تصویر ذهنی مخاطب (فضای شهری) باقی می ماند. پس خاص بودن یا اختصاصی بودن از ویژگیهای نشانه است.

عناصر کارکردی هویت شهری شامل: هویت اجتماعی- فرهنگی و سیاسی: این عناصر که غالباً با عنوان جغرافیای انسانی شناخته می شوند شامل جمعیت (کمی و کیفی) و فرهنگ شهر یا شهروندان (نژاد، زبان، هنر، پوشش و …) می گردند؛ بنابراین در این بعد انسان بعنوان محوریت اصلی تلقی می شود. علوم، فنون، مهارت ها، اندیشه ها و تجارب با ارزش و سودمندی که از دیگران یا از گذشته می گیریم و یا بدست می آوریم در تحلیل نهایی در این بعد از هویت قرار خواهند گرفت؛ همان گونه که خط، لباس، روشهای تولید، آداب و رسوم و عقاید، جشنها و اعیاد و بسیاری از چیزهای دیگر که از مولفه های ملی و عناصر هویت و متعلقات فرهنگی خویش می دانیم نیز در میان این عناصر طبقه بندی می شوند. بر این اساس توجه به هویت اجتماعی (فرهنگی- سیاسی) در راستای شناخت هویت واقعی شهری گریزناپذیر است.

ب- هویت اقتصادی: فعالیت هایی است که توسط ساکنان آن از گذشته تا به امروز پایه های اقتصاد شهری را تشکیل می دهد. می توان به فعالیتهای گردشگری، صنایع دستی و فعالیت های ویژه و یا بومی موجود در هر مکان یا شهر اشاره نمود. ابعاد مورد توجه در این راستا عبارتند از: – فعالیت های اقتصادی در بخش های سه گانه یعنی کشاورزی، صنعت و خدمات – جایگاه فعالیت های جدید و فعالیت های بخش چهارم در اقتصاد شهری همچون گردشگری، حمل و نقل و… – فعالیت های سنتی و صنایع دستی شامل گیوه بافی، قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی و غیره – فعالیت های ویژه و یا بومی موجود در هر مکان یا شهر.

از آنجایی که محیط کالبدی و اجتماعی دو جنبه از یک واقعیت اند. و ساکنان شهر نمی توانند در شهری زشت، وحشی و نامهربان زندگی مدنی و اجتماعی خوبی داشته باشند. کما اینکه هانری لوفر می‌گوید که "حق به شهر یا حق به فضای زندگی” یک ابر حق است. استدلال او این است که اگر شما حق مسکن، حق کار، حق آزادی بیان و اندیشه، حقوق اجتماعی، سلامت و امنیت اجتماعی را جزو حقوق پایه به شمار آورید، اما فضای شهری به درستی سامان پیدا نکند، این حقوق هیچ کدام محقق نمی‌شوند. یعنی وقتی شما نتوانید به سادگی از محل زندگی به محل کار بروید، اگر حق پیاده‌روی را به عنوان یک ورزش برای بازسازی جسمی و روحی نداشته باشید، هیچ یک از حقوقت برآورده نمی‌شود.
لذا برای رسیدن به این مطلوب، باید این نابسامانی سیمای ظاهری و کالبدی شهر نظرآباد با توجه به ابعاد مختلف هویت بخش یک شهر، سر و سامان یابد تا از این طریق هم زیبایی بصری و هم بدنبال آن عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی تحقق یابد.

انتهای پیام/