باکسانیکه اهل نمازنیستند، چگونه رفتارکنیم؟
1. شناخت علل و زمينه هاي ترك نماز در افراد
قبل از هر چيز لازم است علل و عوامل اينكه اين افراد
نماز نميخوانند را شناسايي نماييد، عوامل بسياري ميتواند در اين خصوص نقش داشته
باشد ازجمله: برخوردهاي نادرست والدين و اطرافيان،
عدم توجه والدين در تربيت مذهبي فرزندان، تأثيرپذيري از افراد منحرف و دوستان
ناباب، عدم آشنايي افراد نسبت به فلسفة نماز و... آشنايي با اين عوامل بسيار مهم و
ضروري است. چه بسا ممكن است اين افراد از اهميت و نقش سازندة نماز در زندگي اطلاعي
نداشته باشند و از همين جهت نسبت به آن بيتفاوتند. يا ممكن است در زندگي خود دچار خطا
و اشتباه شدهاند لذا فكر ميكنند كه رابطه آنها با خداوند قطع شده است و اگر هم
نماز بخوانند مورد قبول واقع نميشود، احتمال ديگر اينكه نماز داراي دو بعد است.
يكي بعد ظاهري آن و ديگري بعد باطني و معنوي آن، نماز در صورتي براي انسان نشاط و
آرامش رواني ببار ميآورد كه با حضور قلب و با معنويت خاصي بپا داشته شود، برخي
افراد چون نميتوانند با حضور قلب نماز بخوانند و به نتايج معنوي آن دست يابند، به
مرور زمان از اصل نماز دست برميدارند. هر يك از افراد ممكن است علت خاصي براي ترك
نماز داشته باشند لذا براي شما كه ميخواهيد آنها را هدايت و راهنمايي كنيد، شناخت
اين علل بسيار مهم است زيرا بايد بر اساس آنها روش و شيوة خاصي را در هدايت آنها انتخاب
نماييد.
2. بهترين روش را در برخورد با آنها برگزينيد:
استفاده از روش و راهكار مناسب براي هدايت و راهنمايي
افرادي كه نماز نميخوانند بسيار مفيد و كارساز است. در آيات و روايات به اين نكته
تأكيده شده است كه در هدايت و راهنمايي افراد و به طور كل در امر به معروف و نهي از
منكر بايد روش مناسبي را انتخاب نمود، داشتن حسن خلق، برخورداري از ملايمت و
برخورد نرم، و پرهيز از توهين و تحقير ميتواند در موفقيت شما مؤثر باشد. رهبران
ديني ما نيز با برخورد شايسته و اخلاق نيكو ديگران را به اسلام و رعايت احكام و
مسائل ديني دعوت مينمودند.(1)خداوند در قرآن خطاب به پيامبر ـ‌صلي الله عليه و آله
ـ ميفرمايد: اگر تندخو و سخت دل بودي (يعني اگر با رفتار شايسته و مناسب با افراد
برخورد نميكردي) مردم از گرد تو پراكنده ميشدند.(2) بنابراين شما نيز سعي كنيد در
برخورد با افرادي كه نماز نميخوانند، برخورد شايسته، چهرة باز، حوصله و بردباري و
سعة صدر داشته باشيد.
3. تكيه بر نقاط مثبت و تشويق
يكي از روشهاي مناسب و اثرگذار در برخورد با افرادي كه
نماز نميخوانند، تشويق آنها به اعمال نيكو از جمله نماز است، در برخورد با افراد
اگر روي جهات خوب و نقاط مثبت آنها انگشت بگذاريم و تشويقشان كنيم، آنگاه ازكار ناشايست
آنها مثل نماز نخواندن انتقاد كنيم، آن تقدير قبلي، زمينة پذيرش انتقاد بعدي و
اصلاح رفتار نادرست آنها را فراهم ميكند پس نبايد تنها عيوب و خطاها را ديد،
افرادي كه نماز نميخوانند قطعاً از برخي جهات ديگر افراد خوب و داراي توانمنديهاي
شايستهاي هستند، مثلاً در راستگويي، امانتداري، همكاري و تعاون با ديگران و... يا
آشنايي با برخي مهارتها برتر از ديگرانند، شما ميتوانيد ابتدا روي اين نكات تأكيد
نماييد و شخصيت آنها را محترم بشماريد، سپس بگوييد شخصيتي مانند شما كه اين همه
مهارتها، تواناييها و خوبيها را دارد اگر نماز بخواند و رابطه صميمي و عاطفي با
خدا برقرار نمايد، قطعاً به موفقيتهاي بيشتري نايل خواهد شد، خلاصه آنكه: هرگز با توهين
و تحقير و اهانت، به خصوص در حضور ديگران نميتوان كسي را به نماز و ديگر مسايل
مذهبي جذب كرد، يا او را از كار زشت بازداشت. بلكه اين گونه برخوردها، گاهي عامل
لجاجت ميشود و شرايط را بدتر ميكند، و چه بسا اينگونه برخوردها در گذشته از سوي
والدين و ديگران باعث شده است كه افرادي در سنين نوجواني و جواني علاقه چنداني به
نماز و مسائل مذهبي نداشته باشند.
4. ارائه الگو
ارايه الگوي مناسب براي افرادي كه نماز نميخوانند، در
جذب و دعوت آنها به نماز، بسيار مؤثر است. تحقيقات روان شناختي نشان داده است كه
با استفاده از روش الگويي ميتوان بسياري از نابهنجاريها و رفتارهاي انحرافي را
اصلاح و درمان كرد.(3) بنابراين شما ميتوانيد خود، الگوي مناسبي براي ديگران
باشيد، اگر دوستان شما يا حتي برخي افراد خانواده علاقه چنداني به نماز ندارند وقتي
ببينند كه شما مقيد به نماز هستيد و هميشه نماز خود را در اوّل وقت و با رعايت
احكام و شرايط آن انجام ميدهيد و از اخلاق و رفتار نيكو برخورداريد، آنها نيز
علاقمند به نماز ميشوند و از سوي ديگر گفتار و رهنمودهاي شما را نيز ميپذيرند.
5. تبيين جايگاه نماز
ضمناً تبيين جايگاه نماز در زندگي و اينكه ما به نماز
نيازمنديم نه خدا به نماز ما، از جمله روشهايي است كه ميتواند بينشي درست به افراد
داده و آنها را به اقامة نماز ترغيب نمايد.
6. توجه به وظيفه نه نتيجه
توجه داشته باشيد كه در برخورد با افرادي كه به مسائل
شرعي اهميت نميدهند و يا اهل نماز نيستند، وظيفه شما انجام امر به معروف و نهي از
منكر است. در امر به معروف و نهي از منكر حتماً بايد راهكارهاي ياد شده و ديگر
روشهايي كه در كتابهاي اخلاق آمده است رعايت شود، اما اينكه حتماً اين افراد هدايت
و اصلاح شوند، شما وظيفهاي نداريد، ممكن است آنها آنقدر لجوج و غير منطقي باشند كه
هيچ روشي مؤثر واقع نشود و يا در مقابل شما عكس العمل منفي نشان دهند. در اين صورت
شما وظيفه خود را انجام دادهايد و ميتوانيد نسبت به اين افراد حساس بوده و تنفّر
قلبي داشته باشيد.
در پايان اميدوارم با به كارگيري روشهاي ياد شده بتوانيد افرادي را كه نماز نميخوانند يا سهل انگار هستند، به نماز دعوت نماييد.
پی نوشت ها:
1. مجلسي . بحار الانوار . ج 47 . ص 349 . مكتب الاسلاميه
.
2. آل عمران:159 .
3. براي مطالعه بيشتر ر.ك : سيف . علي اكبر . تغيير
رفتار و رفتار درماني . فصلهاي 8 و 16 . نشر دوران . چاپ چهارم . 1379
.
