استحاله در هویت جنسی کودکان

گروه اجتماعی «تیتریک»/علیرغم مخالفت اهالی فرهنگ با استمرار پیام های بازرگانی در صداوسیما – حداقل به شیوه ی کنونی-  آنچه مشهود است تداوم مسیر پیشین مضاف بر خطایای جدید است، فرای بحث در خصوص چرایی پخش و یا عدم پخش پیام های بازرگانی در رسانه جمهوری اسلامی که شیوه موجود آن سنخیتی با زندگی و منش حیات طیبه مسلمین ندارد بحث پیرامون محتوای آن نیز قرین با چالش های عدیده است.

واقعیت تلخ و البته منزوی سالهای گذشته چیزی جز این نبوده است که پخش پیام های بازرگانی از رسانه ملی منتج به روی آوردن مردم به مصرف تولیدات ملی نشده بلکه به مصرف گرائی اقشار گونه گون جامعه دامن زده است، دسته ای از پیام ها  تغذیه آحاد جامعه را شبهه ناک و دسته ای دیگر تجمل گرائی و یکسان سازی بیهوده را ترویج کرده اند، برخی از پیام ها نیز تبلیغ گر کالاهای خارجی و برخی دیگر نیز ارزش های جوامع لیبرال را در کشور رواج داده و بنیان های اقتصاد لیبرالی را وارد زندگی مردم کرده اند، مضاف بر موارد فوق قسمتی از تیزرهای تبیلغاتی تبعات فرهنگی خاص و غیر قابل اغماضی در پی داشته اند، برای نمونه می توان به تبلیغ نه چندان کم تعداد انواع و اقسام "پوشک بچه" در سال های گذشته از طریق تیزرهای متنوع و گوناگون اشاره کرد، پدیده ای که می تواند به شکلی خاموش تبعات جبران ناپذیری برای کودکان و خانواده ها به همراه داشته باشد.

امروز "پوشک بچه" پای ثابت تبلیغات رسانه ی ملی است که هر روز شکل و قالب تازه ای به خود گرفته و نام های جدیدی به نام های قبلی اضافه می شوند.

 گویا شعار تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ی ایرانی تنها شعاری است زینتی برای لوگوی شبکه های سیما آن هم در محدوده ی زمانی تعطیلات نوروز، تولید ملی با پوشک خارجی منافاتی ندارد.

در برخی از تیزرهای تبلیغاتی مربوط به این کالا تنها به نشان دادن خواب و آرامش کودک اکتفا می شود، در برخی دیگر کودکان با یکدیگر مسابقه می دهند، بعضی از این تیزرها موزیکال بوده و دسته ی دیگر تعویض پوشک توسط والدین یا کودکان دیگر را نشان می دهند.

نمایش تعویض پوشک بچه در مکان عمومی مانند فرودگاه و یا حتی تعویض آن توسط کودکان دیگر که در سال های گذشته پخش می شد ضعف دانش و اطلاعات سازندگان و پخش کنندگان این آگهی های تبلیغاتی را از روانشناسی کودکان 3-6 ساله به خوبی نشان می دهد.

به عقیده ی روانشناسان کودکان از سن 3سالگی شروع به شناخت هویت و نقش جنسیتی خود می کنند، در واقع از این سن کودکان به تفاوت های جسمی خود با جنس مخالف پی برده و سوالاتی پیرامون چگونگی به دنیا آمدن خود یا تفاوت بین زن و مرد و یا تفاوت در اندام های خودشان و همسالان جنس مخالفشان را مطرح می کنند(در صورتی که اندام جنسی جنس مخالف را دیده باشند که این اتفاق هنگام تعویض پوشک بچه ها، استحمام همراه با والد جنس مخالف و ... روی می دهد). در این سن بازی های کودکان حول نقش های جنسیتی می گردد مانند خاله بازی، عروس و داماد، دکتربازی(که ممکن است در آن بیمار اندام خود را به دکتر نشان دهد) و ...

البته واضح است که کنجکاوی کودکان برای شناخت هویت جنسی شان امری طبیعی بوده و منفی تلقی نمی گردد، و اغلب کودکان در این دوران رفتارهای مشابهی از خود بروز می دهند، آن چه که تبعات منفی به دنبال خواهد داشت ادامه ی کنجکاوی کودکان و سهل انگاری والدین در کنترل این کنجکاوی هاست. کودکان معمولاً در حمام یا هنگام عوض کردن پوشک به اندام تناسلی خود دست می زنند بدون اینکه نیت سوئی داشته باشند، آن ها هنگام تعویض پوشک همسالان و یا کودکان کوچکتر از خود کنجکاو هستند که صحنه را تماشا کنند که این هم امری طبیعی است، سوالات کودکان نیز در این سن از روی کنجکاوی هایشان برمی خیزد، والدین وظیفه دارند در این مواقع حواس کودکان را از کاری که در حال انجام آن هستند پرت کرده و ذهن کودک را به سمت دیگری سوق دهند، از خشونت و رفتارهای سلبی نیز پرهیز نمایند چرا که کودک بر قبح عمل خود در نزد بزرگسالان واقف نیست، در صورت برخوردهای سلبی کودک رفتارش را در نهان تکرار کرده و یا سوالاتش را از افراد دیگری که ممکن است صلاحیت پاسخگوئی نداشته باشند می پرسد.

 توصیه می شود والدین برای دور کردن ذهن کودک از پرداخت مداوم به این مسائل از تنها گذاردن کودکان کم سن و سال با یکدیگر پرهیز کنند، حتی درب اتاقی که کودک 3 ساله شان در آن تنهاست را باز بگذارند تا بتوانند او را کنترل کنند، کودکان را مقابل یکدیگر بخصوص غیرهمجنس شان برهنه نساخته و نظافت آن ها را در جمع انجام ندهند، از بازی با اندام جنسی کودک و همچنین اندام هائی مانند ران و سینه در دختربچه ها پرهیز نمایند، از شش سالگی بستر دختران و پسران را جدا سازند و ....

حال تصور کنید کودکی که در سن 3-6 سالگی قرار دارد، و در روز چندین مرتبه از تلویزیون عوض کردن پوشک را مشاهده می کند که در مواردی این کار توسط کودکان دیگر انجام می شود، چطور می تواند جلوی کنجکاوی خود را نسبت به تعویض پوشک کودکان کم سن تر از خود را بگیرد، این کودک مشاهده ی اندام جنسی کودکان دیگر را عادی شمرده و در خانواده، فامیل و مهدکودک به تماشای صحنه ی عوض کردن پوشک که به مدد تبلیغات متنوع و گاه موزیکال تلویزیونی برای او جذاب شده است می نشیند، و در خلوت با کودکان دیگر نیز ممکن است کنجکاوی خود را به صورت های دیگری بروز دهد، در این حالت برهنگی کودکان در برابر یکدیگر نیز قبح خود را از دست خواهد داد، که همه ی این ها یعنی این کودک مرحله ی یافتن نقش جنسیتی خود را با دیدن انبوه تصاویری که نباید آن ها را مشاهده می کرده به پایان رسانده و از آنجا که حافظه ی تصویری کودکان قوی بوده و کودک همیشه در حال گرفتن تصویر از اطراف خود و ذخیره سازی آن ها در ذهنش می باشد این تصاویر به راحتی از ذهن او پاک نخواهند شد.

شاید انتظار بازنگری در عملکرد صداوسیما سخت باشد اما از والدین انتظار می رود کنترل و مراقبت بیشتری از کودکان کم سن و سال داشته باشند که مبادا کنجکاوی های کودکانه و دیدن چند تصویر نامربوط زندگی کودک را به تباهی بکشانند/پژوهشکده عفاف