شنبه ۲۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 May 18
فضیلت و اعمال شب اول ماه مبارک رجب
حضرت آیت الله العظمی میرزا جوا آقا ملکی تبریزی در بخشی از کتاب المراقبات به شرح فضیلت ماه رجب پرداخته است.
گروه فرهنگی«تیتریک» حضرت آیت الله العظمی میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در بخشی از کتاب المراقبات به شرح فضیلت ماه رجب پرداخته است.
شب اول ماه رجب
و از مراقبات در این ماه آنکه سالک راهرو معنی «ماه حرام» را بداند و حق او را بشناسد تا در «حرکت و سکنات» خود بلکه در خطرات قلب خویشتن مراقب آن باشد و بداند که این سه ماه، موسم عبادت است و طلبکاران علم راست که جهت عبادت را بر جهت تحصیل علم افزون‌تر نمایند؛ هرچند تحصیل علم نیز از افضل عبادات است.
نخستین شب این ماه از چهار شبی است که استحباب احیاء در آن تاکید گردیده و در روایت ماه شب اول آن دعائی روایت شده و سزاورا است که در دعای ماسوره در این باب التفات کند و در این دعا ماه شعبان و ماه رمضان را به یادآورد و از خدا بخواهد که در آن دو ماه نیز اهلیّت برای عبادت پیدا کند و در اوقات دعاها، زیاد به یاد آن دو ماه باشد تا استعداد دخول در آنها را به وسیله دعا تکمیل نماید و مستحب است که بعد از نماز عشاء دعایی که سید در «اقبال» روایت نموده بخواند.
و در کتاب «اقبال» نمازهائی در این شب روایت نموده که من سبکتر آنها را برای کسانی که مانند اینجانب ضعیف و ناتوانند ذکر می نمایم – و آن نمازی است که در «اقبال» از «روضه العابدین» روایت نموده که گوید:
از رسول خدا(ص) روایت است که هر کس نماز مغرب شب اول رجب را بگزارد و پس از آن بیست رکعت نماز کند و در هر رکعت سوره «حمد» و «قُل هو الله احد» را یک مرتبه بخواند و سلام دهد و بین هر دو رکعت سلام بدهد، رسول خدا(ص) فرماید: می‌دانید ثواب آن چیست؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. فرمود: روح الامین این نماز را به ن آموخت و رسول خدا آستین هر دو دست خود را بالا زد و گفت: جان خودش و خاندانش و مالش و فرزندانش محفوظ گردد و از شکنجه قبر در پناه باشد و مثل برق جهنده از صراط بدون حساب بگذرد!
و از این نماز آسانتر نیز آن است که در این کتاب از پیغمبر خدا(ص) مروی است که فرمود:
هر کس دو رکعت نماز در شب اول رجب بعد از نماز عشاء بگذارد و در رکعت اول سوره «حمد» و «اَلَم نَشرَح» را یک مرتبه و «قل هو الله اَحَد» و معوذتین («قُل اعوذُ بربّ الفَلَق» و «قُل اعوذ برب النّاس») را بخواند و سپس تشهد گفته و سلام بدهد و بعد از نماز، سی مرتبه «لا اله الا الله» و سی مرتبه «اللهم صل علی محمد و آل محمد» بگوید خداوند گناهان گذشته او را بیامرزد (و مانند کسی که تازه از مادر زاده شده) از گناهان، او را بیرون آورد.
و نیز به طوری که در «اقبال» از کتاب «تحفه حلوانی» روایت شده: در شب اول ماه و در سایر شب‌های این ماه در هر شب، دو رکعت نماز بگذارد رسول خدا(ص) فرمود: هر کس در مجموع ماه شصت رکعت نماز بگذارد در هر شب دو رکعت و در هر رکعت سوره حمد را یک مرتبه و «قل یا ایها الکافرون» سه مرتبه و «قل هوالله احد» یک مرتبه بخواند و چون سلام دهد دستها را به دعا دارد و بگوید:
«لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحی و یمیت و هو حی لایموت بیده الخیر و هو علی کل شی قدیر و الیه المصیر و لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم اللهم صل علی محمد و آل محمد النبی الامی».
و دستها را به صورت بکشد خداوند سبحان دعای او را مستجاب کند ثواب شصت «حج» و شصت «عمره» به او عطاء فرماید.
احیاء شبها، احیای قلب‌هاست
باری قلب خود را مراقبت نماید تا به یاد خدا و حضور در برابر او زنده گرداند و به آنچه در مراسم بندگی است دل را خشنود سازد چه مقصود از احیاء شبها، احیاء قلب در آنها است و زندگی قلب هم همانا به ذکر و فکر است و دل غافل مانند مرده است و مشغول به آنچه رضای خدا در آن نیست از مکروهات، از مرده پست‌تر است و آن کس که در این شبها به کارهای حرام اشتغال یابد از حال آن کس که در غیر آن شبها اشتغال به آن دارد سخت‌تر است و شاید که منجر به «بدفرجامی» او نیز بشود.
پس ای نفس بکوش که لامحاله از طبقه سوم نشوی و با اینکه می‌پنداری شب زنده‌داری کرده‌ای و در گروه رستگاران داخل شده‌ای به این اعمال از زیانکارترین مردم نباشی و در عداد آن کسانی که گمان غلط می‌برند که کار نیکو کرده‌اند محسوب نشوی و به گمانم که تو از گناهان پنهان، مانند تاخیر در توبه از پاره معاصی، خالی نباشی پس شتاب در توبه، واجب فوری است و ترک آن، حرام و لااقل آنکه تزکیه نفس از پاره اخلاق واجب عینی است و ترک توبه و اشتغال به عبادات مستحبه نیز حرام می‌باشد و مانند آنها.
به هر حال، در این شب و مانندهای آن به حکم عقل باید به قدری که در قدرت و امکان دارد در تحصیل خشنودی ملک منّان و سالم ماندن در اعمال و احوال از آفات زمان و دوران تا می‌تواند کوشش و بذل جهد نماید تا نسبت به خدای تعالی جل جلاله مخلص و عمل او خالص گردد و برای این مقصود هم عمل اندکی کفایت می‌کند؛ چرا که جزای عمل خالص از بنده مخلص بدون حساب و بی‌اندازه است و بنده درست در معامله بامولا جز به خلوص صادق نباید خشنود گردد و باید در این باب تمام کشوش خود را به کار برد و این کار از مهمترین کارها در نزد او به شمار رود؛ زیرا این امر با آرزو درک نشود و به سهولت به دسترس واقع نگردد و گرنه آن کس که دیده بصیرتش از تفاوت این احوال نابینا باشد چه بسا که در زیاد کردن عبادات ظاهره کوشش کند و قلب و باطنش به‌گیر و دار مخالفت‌هایی نسبت به مالک زندگی و مرگ از حالات پست و اخلاق زشت نادرست از قبیل ترک واجبات و اقدام به محرّمات مشغول و عباداتش صوری و اعمالش به ریا و خودنمایی و دورویی و خیانت و خودبینی و نادانی و ستیزگی مشوب باشد.
کتاب ترجمه المراقبات – ص 114
تالیف: عارف کامل میرزاجواد آقاملکی تبریزی(ره)
شب اول ماه رجب
و از مراقبات در این ماه آنکه سالک راهرو معنی «ماه حرام» را بداند و حق او را بشناسد تا در «حرکت و سکنات» خود بلکه در خطرات قلب خویشتن مراقب آن باشد و بداند که این سه ماه، موسم عبادت است و طلبکاران علم راست که جهت عبادت را بر جهت تحصیل علم افزون‌تر نمایند؛ هرچند تحصیل علم نیز از افضل عبادات است.
نخستین شب این ماه از چهار شبی است که استحباب احیاء در آن تاکید گردیده و در روایت ماه شب اول آن دعائی روایت شده و سزاورا است که در دعای ماسوره در این باب التفات کند و در این دعا ماه شعبان و ماه رمضان را به یادآورد و از خدا بخواهد که در آن دو ماه نیز اهلیّت برای عبادت پیدا کند و در اوقات دعاها، زیاد به یاد آن دو ماه باشد تا استعداد دخول در آنها را به وسیله دعا تکمیل نماید و مستحب است که بعد از نماز عشاء دعایی که سید در «اقبال» روایت نموده بخواند.
و در کتاب «اقبال» نمازهائی در این شب روایت نموده که من سبکتر آنها را برای کسانی که مانند اینجانب ضعیف و ناتوانند ذکر می نمایم – و آن نمازی است که در «اقبال» از «روضه العابدین» روایت نموده که گوید:
از رسول خدا(ص) روایت است که هر کس نماز مغرب شب اول رجب را بگزارد و پس از آن بیست رکعت نماز کند و در هر رکعت سوره «حمد» و «قُل هو الله احد» را یک مرتبه بخواند و سلام دهد و بین هر دو رکعت سلام بدهد، رسول خدا(ص) فرماید: می‌دانید ثواب آن چیست؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. فرمود: روح الامین این نماز را به ن آموخت و رسول خدا آستین هر دو دست خود را بالا زد و گفت: جان خودش و خاندانش و مالش و فرزندانش محفوظ گردد و از شکنجه قبر در پناه باشد و مثل برق جهنده از صراط بدون حساب بگذرد!
و از این نماز آسانتر نیز آن است که در این کتاب از پیغمبر خدا(ص) مروی است که فرمود:
هر کس دو رکعت نماز در شب اول رجب بعد از نماز عشاء بگذارد و در رکعت اول سوره «حمد» و «اَلَم نَشرَح» را یک مرتبه و «قل هو الله اَحَد» و معوذتین («قُل اعوذُ بربّ الفَلَق» و «قُل اعوذ برب النّاس») را بخواند و سپس تشهد گفته و سلام بدهد و بعد از نماز، سی مرتبه «لا اله الا الله» و سی مرتبه «اللهم صل علی محمد و آل محمد» بگوید خداوند گناهان گذشته او را بیامرزد (و مانند کسی که تازه از مادر زاده شده) از گناهان، او را بیرون آورد.
و نیز به طوری که در «اقبال» از کتاب «تحفه حلوانی» روایت شده: در شب اول ماه و در سایر شب‌های این ماه در هر شب، دو رکعت نماز بگذارد رسول خدا(ص) فرمود: هر کس در مجموع ماه شصت رکعت نماز بگذارد در هر شب دو رکعت و در هر رکعت سوره حمد را یک مرتبه و «قل یا ایها الکافرون» سه مرتبه و «قل هوالله احد» یک مرتبه بخواند و چون سلام دهد دستها را به دعا دارد و بگوید:
«لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحی و یمیت و هو حی لایموت بیده الخیر و هو علی کل شی قدیر و الیه المصیر و لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم اللهم صل علی محمد و آل محمد النبی الامی».
و دستها را به صورت بکشد خداوند سبحان دعای او را مستجاب کند ثواب شصت «حج» و شصت «عمره» به او عطاء فرماید.
احیاء شبها، احیای قلب‌هاست
باری قلب خود را مراقبت نماید تا به یاد خدا و حضور در برابر او زنده گرداند و به آنچه در مراسم بندگی است دل را خشنود سازد چه مقصود از احیاء شبها، احیاء قلب در آنها است و زندگی قلب هم همانا به ذکر و فکر است و دل غافل مانند مرده است و مشغول به آنچه رضای خدا در آن نیست از مکروهات، از مرده پست‌تر است و آن کس که در این شبها به کارهای حرام اشتغال یابد از حال آن کس که در غیر آن شبها اشتغال به آن دارد سخت‌تر است و شاید که منجر به «بدفرجامی» او نیز بشود.
پس ای نفس بکوش که لامحاله از طبقه سوم نشوی و با اینکه می‌پنداری شب زنده‌داری کرده‌ای و در گروه رستگاران داخل شده‌ای به این اعمال از زیانکارترین مردم نباشی و در عداد آن کسانی که گمان غلط می‌برند که کار نیکو کرده‌اند محسوب نشوی و به گمانم که تو از گناهان پنهان، مانند تاخیر در توبه از پاره معاصی، خالی نباشی پس شتاب در توبه، واجب فوری است و ترک آن، حرام و لااقل آنکه تزکیه نفس از پاره اخلاق واجب عینی است و ترک توبه و اشتغال به عبادات مستحبه نیز حرام می‌باشد و مانند آنها.
به هر حال، در این شب و مانندهای آن به حکم عقل باید به قدری که در قدرت و امکان دارد در تحصیل خشنودی ملک منّان و سالم ماندن در اعمال و احوال از آفات زمان و دوران تا می‌تواند کوشش و بذل جهد نماید تا نسبت به خدای تعالی جل جلاله مخلص و عمل او خالص گردد و برای این مقصود هم عمل اندکی کفایت می‌کند؛ چرا که جزای عمل خالص از بنده مخلص بدون حساب و بی‌اندازه است و بنده درست در معامله بامولا جز به خلوص صادق نباید خشنود گردد و باید در این باب تمام کشوش خود را به کار برد و این کار از مهمترین کارها در نزد او به شمار رود؛ زیرا این امر با آرزو درک نشود و به سهولت به دسترس واقع نگردد و گرنه آن کس که دیده بصیرتش از تفاوت این احوال نابینا باشد چه بسا که در زیاد کردن عبادات ظاهره کوشش کند و قلب و باطنش به‌گیر و دار مخالفت‌هایی نسبت به مالک زندگی و مرگ از حالات پست و اخلاق زشت نادرست از قبیل ترک واجبات و اقدام به محرّمات مشغول و عباداتش صوری و اعمالش به ریا و خودنمایی و دورویی و خیانت و خودبینی و نادانی و ستیزگی مشوب باشد.
کتاب ترجمه المراقبات – ص 114
تالیف: عارف کامل میرزاجواد آقاملکی تبریزی(ره)
ارسال نظر
اخبار برگزیده
