اعلامیه جهانی امام حسن عسکری(ع)

امام حسن عسکری(ع) در هشتم ربیع‌الثانی سال ۲۳۲ هجری جهان را به قدوم خود منور فرمودند و روایت دیگری نیز در ولادت آن حضرت وجود دارد که عبارت است از ۲۷ ذی الحجه و ۱۰ ربیع الثانی .

پدر آن حضرت امام هادی (ع) و مادر محترمه شان بانویی است که نام مبارکشان حدیث یا حدیثه یا سوسن یا سلیل است. محل ولادت حضرت، مدینه و مشهورترین القاب ایشان زکی، نقی، و کنیه وی حضرت ابو محمد است.

آن حضرت را برای زیر نظر داشتن و کنترل رفت و آمدها، در محل سکونت سپاهیان ترک تبار دربار عباسی سکنی داده بودند؛ و از همین جاست که به آن حضرت «عسکری» می‌گویند.

امام یازدهم(ع) بنا بر وظیفه الهی و منصب امامت و هدایت راستین امّت به سوی برنامه‌های تعالی بخش اسلام ناب محمّدی(ص) و ایجاد حکومت بر حق اسلامی و برقراری عدالت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برابر تمام انحرافات و کج روی‌های حاکمان جبّار بنی عباس ایستادگی کرد و برای لحظه‌ای عملکرد آنها را تائید نکرد.

سیری در زندگی سیاسی اجتماعی امام حسن عسکری(ع)

خلفای معاصر حضرت

امام عسکری(ع) در مدت کوتاه امامت خویش(۶ سال) با سه نفر از خلفای عباسی که هر یک از دیگری ستمگرتر بودند، معاصر بود، این سه تن عبارتند از:

۱- المعتزّ بالله (۲۵۲ - ۲۵۵)

۲- المهتدی الله(۲۵۵ - ۲۵۶)

۳- المعتمد بالله(۲۵۶ - ۲۷۹)

خلفای عباسی که روز نخست به نام طرفداری از علویان و به عنوان گرفتن انتقام آنان از بنی امیه قیام کردند، آنچه را که قبلاً به مردم وعده داده بودند، نادیده گرفته و مانند خلفای بنی امیه و بلکه بدتر از آنان ستمگری و خود کامگی را آغاز کردند.

خلفای عباسی از هر گونه اِعمال فشار و محدودیت نسبت به امامان دریغ نمی‏‌کردند و این فشارها در عصر امام جواد و امام هادی و امام عسکری در سامّرأ به اوج خود رسید. شدّت این فشارها به قدری بود که سه پیشوای بزرگ شیعه که در مرکز حکومت آنها (سامّرأ) می‏‌زیستند، با عمر کوتاهی جام شهادت نوشیدند.

ابعاد هفتگانه فعالیت امام عسکری (ع)

امام عسکری، با وجود همه این فشارها، کنترل‌ها و مراقبت‌های بی وقفه حکومت عباسی، یک سلسله فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و علمی در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضد اسلامی انجام می‏‌داد که می‏‌توان آنها را بدین گونه خلاصه کرد:

۱- کوشش‌های علمی در دفاع از آیین اسلام و ردّ اشکال‌ها و شبهات مخالفان و نیز تبیین اندیشه صحیح اسلامی،

۲- ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیان مناطق مختلف از طریق نمایندگان و اعزام پیک‌ها و ارسال پیام‌ها،

۳- فعالیت‌های سرّی سیاسی برغم تمامی کنترل‌ها و مراقبت‌های حکومت عباسی،

۴- حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیان، بویژه یاران خاص خود،

۵- تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه در برابر مشکلات،

۶- استفاده گسترده از آگاهی غیبی برای جلب منکران امامت و دلگرمی شیعیان،

۷- آماده سازی شیعیان برای دوران غیبت فرزند خود امام دوازدهم

در ادامه این گزارش به احادیثی گهربار از این حضرت می‌پردازیم که عبارتند از:

هر کس برادرش را پنهانی نصیحت کند، بی‌گمان او را آراسته است، و هر کس آشکارا نصیحتش کند به یقین به حیثیت او لطمه زده است

از سهل انگاری در پیشگاه خداوند دوری کنید تا از زیانکاران نباشید.

فروتنی نعمتی است که مورد حسادت واقع نمی‌شود زیبایی چهره جمال برون است و خردمندی جمال درون، از خدا بترسید و مایه افتخار باشید نه مایه شرمندگی.

کم آسایش‌ترین مردمان، انسان‌های کینه توزند.

نصحیت امام حسن عسکری(ع) به شیعیان

امام حسن عسکری(ع) شیعیان را به رعایت اموری نصحیت کرد، این نصحیت همچون اعلامیه جهانی و ماندگار از آن حضرت به همه شیعیان است که ما ذکر سفارش‌های آن حضرت را تحت ۱۲ ماده در اینجا می‌آوریم:

اُوصِیکُمْ بِتَقْوی اللِّه، وَالْوَرَعِ فِی دِینِکُمْ وَالْاِجْتِهادِ لِلِّه و ...؛ شما را وصیت و سفارش می‌کنم:

۱- به پرهیزکاری و پاک‌زیستی در دین.

۲- کوشش و تلاش برای خدا.

۳- بازگرداندن امانت به صاحبش، خواه صاحبش نیک باشد یا بد.

۴- سجده‌های طولانی.

۵- نیک رفتاری با همسایگان.

اگر شما این کارهای نیک را انجام دادید، مردم می‌گویند: این شخص از شیعیان است و من خرسند می‌شوم.

۶- کُونُوا زَیْناً وَلا تَکونُوا شَیْناً ... زینت ما باشید، مایه ننگ ما نباشید.

۷- دوستی‌ها را به سوی ما جلب کنید، زشتی‌ها را از ما دفع نمایید، چرا که هرگونه خوبی به ما نسبت دهند ما اهل آن هستیم، و هرگونه بدی به ما نسبت دهند ما از آن به دور هستیم. ما را در کتاب خدا (قرآن) حقّی است، و با پیامبر اکرم(ص) نسبتی و از جانب خدا طهارت و پاکی.

۸- جز ما هر کس ادّعای مقام امامت کند، دروغگو است.

اَکْثِرُوا ذِکْرَالله وَ ذِکْرَالْمَوْتِ، وَتَلاوَهَ الْقُرْآنِ، وَالصَّلاه عَلَی النَّبِیِّ(ع) فَاِنَّ للصَّلاهِ عَلی رَسُول اللهِ عَشْرَ حَسناتٍ.

۹- خدا را بسیار یاد کنید.

۱۰- همچنین بسیار در یاد مرگ باشید.

۱۱- بسیار قرآن را تلاوت کنید.

۱۲- و بسیار بر پیامبر(ص) صلوات بفرستید که صلوات بر رسول خدا(ص) دارای ۱۰ پاداش است.

اِحْفَظُو ما وَصَّیْتْکُمْ بِهِ، وَاَسْتَودِعُکُم اللهُ وَاَقْرَاُ عَلَیْکُمُ السَّلام؛ سفارش‌های مرا به خاطر بسپارید، و در عمل رعایت کنید، شما را به خدا می‌سپارم و سلام بر شما.

وصیت امام عسکری(ع)؛ بیعت و مرجعیت

امام حسن‌عسکری (ع) بر دو بینش بسیار مهم تاکید کرده‌اند:

نخست: تاکید بر شناخت غیبت و گرفتن بیعت برای ولی الله اعظم امام منتظر (عج).

دوم: تحکیم شالوده‌های مرجعیت دینی.

الف- گرفتن بیعت برای امام منتظر

احادیث فراوانی درباره امام حجت منتظر (ع) وجود دارد که از پیامبر و تمام ائمه (ع) صادر شده اما تاکید امام عسکری بر این امر تاثیر رساتری داشت. چون آن حضرت، شخصاً امام را برای خواص از یاران خویش مشخص کرد.

ب- مرجعیت خردمندانه دینی

برای این امامت که امتداد رسالت الهی است باید کیان و موجودیت اجتماعی در جهان وجود داشته باشد. این کیان شیعیان مخلص و فداکارند. از طرفی اینان نیز باید از نظامی اجتماعی و استوار برخوردار شوند تا بتوانند در برابر رخدادها و مبارزه جوئی‌ها توانا باشند. این نظام در رهبری مرجعیت تبلور می‌یابد. بدین معنی که شیعیان به گرد محور عالمان الهی و امنای وی بر حلال و حرام، جمع شوند. از این رو در دوران امام‌ عسکری (ع) شالوده نظام مرجعیت تحکیم یافت و نقش دانشمندان شیعه، بدین اعتبار که آنان وکلا و نواب و سفیران امام معصوم (ع) هستند، برجستگی ویژه‌ای پیدا کرد و روایت‌های فراوانی از امام عسکری (ع) درباره نقش علمای دینی در بین مردم منتظر شد که یکی از آنها همان روایت معروفی است که امام عسکری (ع) از جد خویش امام صادق (ع) روایت کرده است و در آن آمده:

« آن که از فقیهان خویشتندار است و دین خویش را پاسدار و با هوا و هوس خود ستیزه کار و امر مولای خویش را فرمانبردار، پس بر عوام است که از او تقلید کنند».

منابع:

اثبات الهداه ج ۷ : ۳۴۴ ح ۱۱۷

سیره چهارده معصوم

تحف العقول