از برجام آمریکایی تا واردات چینی!

اما با نزدیک شدن به زمان اجرای برجام، خبری عجیب از سوی منابع خبری منتشر شد که حکایت از سفر رئیس جمهور چین به عنوان نخستین رئیس دولت بعد از اجرای برجام، به کشورمان داشت؛ عجیب بودن این اتفاق بیشتر از آن جهت است که بسیاری از دولتمردان رده بالای دولت یازدهم - از شخص رئیس جمهور گرفته تا وزرای اقتصاد و نفت و صنعت و حلقه اقتصادی دولت- بارها در مذمت واردات کالاهای چینی مواضع سختی گرفته اند، اما حالا اولین میهمان برجسته دولت در دوره پسابرجام، رئیس جمهور چین است.

دیشب در حالی رئیس جمهور بزرگترین کشور صادرکننده جهان به کشورمان آمد که این کشور طی دهه های گذشته و به خصوص در سالهای اوج گرفتن تحریمها بزرگترین شریک تجاری ایران بود. آمار گمرک نشان می دهد که ایران به عنوان یکی از مهمترین مقاصد صادراتی کشور چین طی سالهای اخیر به شمار می رفته است.

بنابرآمار، بخش زیادی از تجارت خارجی کشورمان طی سالهای گذشته را نیز چینی ها به خود اختصاص داده اند، به طوری که به راحتی می توان ادعا کرد که رفع تحریمها و یا تداوم آنها، تاثیری بر روابط تجاری و اقتصادی ما با چینی ها نداشته است.

با رفع تحریمها این انتظار وجود داشت که کشوری برای روابط اقتصادی با ما پیش قدم شود، که امکان ارتباط با آن در دوران تحریمها میسر نبود. بنابراین از این نظر می توان گفت سفر دیشب " شی جین پینگ " به تهران کاملا غیر منتظره و عجیب به نظر می رسد.

چرا دولتمردان یازدهم در دوران پساتحریم هم راضی به حضور چین در اقتصاد ایران هستند؟

اما عملکرد اقتصادی و تجاری دولتمردان تدبیر و امید در 900 روز گذشته نشان داده که آنها علی رغم شعارهای زیادی که در خصوص ایجاد تنوع در شرکای تجاری ما داده اند، چندان از سفر رئیس جمهور چین به تهران ناخوشایند نیستند.

دولتمردان روحانی در دو سال و نیم گذشته - باوجود اظهارات نامهربانانه درباره مناسبات اقتصادی با چین- روابط تجاری خود را با این کشور به شدت گسترش داده اند و شرایطی را فراهم کرده اند که برای اولین بار طی دهه های گذشته تراز تجاری ما با چشم بادامی ها به سود این کشور تمام شود. این یعنی میزان واردات از چین در دو سال و نیم گذشته به شدت افزایش یافته و در برابر آن صادرات غیر نفتی ما با چشم بادامی ها، نه تنها افزایش پیدا نکرده، بلکه کاهش هم داشته است.

به گزارش نسیم آنلاین، در این بین مقایسه عملکرد تجارت خارجی دولت روحانی با دولت قبل، نتایج تامل برانگیری را به دنبال دارد. طبق آمار گمرک میانگین ارزش واردات از چین در هشت سال فعالیت دولتهای نهم و دهم 5 میلیارد و 58 میلیون دلار بوده است. این در حالی است که در دو سال حضور حسن روحانی در راس قوه مجریه به طور میانگین سالانه 11 میلیارد و 174 میلیون دلار کالا از کشور چین به مرزهای ایران راه پیدا کرده است.

بررسی وزنی واردات از چین هم نشان می دهد که کفه ترازو در دولت حسن روحانی سنگین تر از دولتهای گذشته است. طبق اعلام گمرک به طور میانگین در هشت سال فعالیت دولتهای نهم و دهم 2 میلیون و 732 هزار تن کالا از سوی چینی ها به ایران وارد شده است. اما در دو سال فعالیت دولت تدبیر و امید 4 میلیون و 947 هزار تن کالا از چین به ایران راه یافته است.

همچنین بررسی آمار واردات از چین نتایج تامل برانگیزی را نیز به دنبال دارد. طبق آمار گمرک در سال 93 کشور ما با 12.7 میلیارد دلار واردات از چین، رکورد واردات از این کشور طی دهه های اخیر را شکست.

این وضعیت درشش ماه اول سال جاری هم ادامه داشته و رکورد دیگری از میزان واردات از چین را به جا گذاشته است. طی شش ماه نخست امسال در یک اتفاق نسبتا کم نظیر 5.9 میلیارد دلار کالا از سوی چشم بادامی ها وارد کشور شده است. بنابراین در نیمه اول سال جاری واردات کالا از چین یک پنجم کل واردات کشور را تشکیل می دهد.

آیا سفر رئیس جمهور چین به تهران برابر است با تداوم واردات کالاهای چینی؟

بررسی این آمار نشان می دهد که سفر رئیس جمهور چین به ایران و تفاهمنامه هایی که به دنبال این سفر منعقد خواهد شد، تفاهمنامه هایی برای واردات بیشتر کالاهای مصرفی خواهد بود و ذائقه چشم بادامی چندان با سرمایه گذاری در کشورمان سازگار نیست.

رئیس دولت بزرگترین کشور صادرکننده کالا به ایران در شرایطی دیشب وارد تهران شد، که سابقه مراودات تجاری ما با این کشور نشان می دهد که ما همواره مواد خام خود را به آنها صادر می کردیم و مجبور بودیم همان مواد را با ارزش افزوده بالاتر از چین وارد کنیم. این یعنی چینی ها با برنامه و یک نقشه راه عملیاتی در دوران پسابرجام به بازار ایران چشم دوخته اند.

اما از سوی دیگر رویه دولتمردان یازدهم نشان می دهد که بعد از برجام هم تغییری در روند تجارت خارجی ما با دنیا ایجاد نخواهد شد و کشور ما همچنان بازار کالاهای مصرفی بعضا بنجل چشم بادامی ها خواهد بود و علی رغم شعارهای روحانی و یارانش، خبری از ورود کشورهای دیگر برای سرمایه گذاری در اقتصاد ایران نخواهد بود.

حدود دو سال پیش رئیس جمهور در بیان گزارش عملکرد 100 روزه خود اعلام کرد که دولت قبل با واردات گسترده از چین، برای جوانان چینی اشتغال ایجاد کرده است. معاون اول رئیس جمهور هم چند ماه بعد همین ادعا را تکرار کرد. اما حالا آمار تجارت خارجی کشور در دو سال و نیم گذشته و همچنین تمایل دولت به حضور چینی ها در اقتصاد ایران حتی در دوران پسا برجام، خلاف این گفته ها را نشان می دهد.

دوران پسا برجام می تواند فصلی نو در مناسبات اقتصادی ایران با دیگر کشورها باشد، اما با توجه به این که سیاستگذاران اقتصادی کشور در دوران پسابرجام، همان سیاستگداران دوران تحریم هستند، نمی توان امید چندان زیادی به تغییر در روند مناسبات اقتصادی ایران با دیگر کشورها از جمله چینی ها داشت. باید دید سیاستگذارانی که در دو سال نیم گذشته تمایل زیادی به واردات کالاهای مصرفی و بعضا بنجل چینی ها به کشورمان را داشتند، در دوران پسابرجام می توانند پای سرمایه گذاران خارجی و واردات کالاهای صنعتی و تکنولوژی چینی ها را به ایران وارد کنند و یا همچنان هم آش و همان کاسه در مناسبات تجاری ما با چشم بادامی ها حکمفرما خواهد بود.

نسیم آنلاین/