پشت پرده تعلل غرب در نهایی کردن زمان و مکان مذاکرات چیست؟
این خبر تقریبا بلافاصله از سوی طرف ایرانی علنی شد چرا که این موضع غیر منتظره دفتر کاترین اشتون در واقع به این معنا بود که چند هفته رایزنی فشرده برای بازگردادن گروه ۱+۵ پای میز مذاکره بی ثمر بوده است.
یک دیپلمات در تهران به «ایران هسته ای» گفت: «در واقع قضیه از چند هفته بسیار فراتر می رود. ایران از حدود ۷ ماه پیش یعنی از زمان پایان نشست مسکو آماده برگزاری دور جدید مذاکرات بوداما طرف غربی به دلایلی که هنوز هم برای ایران روشن نیست دائما از میز مذاکره فرار کرده است».
این دیپلمات ادامه داد: «تماس تلفنی جمعه شب اشمید برای ما که خودمان را برای مذاکرات انتهای ژانویه آماده کرده بودیم کاملا غیر منتظره و ناامید کننده بود».
برخی اطلاعات دریافتی «ایران هسته ای» نشان می دهد تاریخ توافق شده در انتهای ژانویه برای مذاکرات، برای گروه ۱+۵ غیرمنتظره بوده است چرا که این گروه انتظار نداشته که ایران بتواند به سرعت خود را برای ورود به مذاکرات آماده کند.
این دیپلمات تاکید کرد: «ما هنوز هم آماده ایم که آخر ژانویه مذاکرات را آغاز کنیم اگر چه به نظر می رسد برای این کار دیر شده باشد».
تحلیلگران می گویند تبدیل کردن مسئله مکان مذاکرات به یک معضل و انعطاف ناپذیری سرسختانه در این باره از سوی ۱+۵ حاوی این پیام صریح برای ایران بوده است که این گروه برای آغاز مذاکرات جدی نیست.
این تحلیلگران می گویند ایجاد تاخیر در زمان مذاکرات آن هم برای مدتی حدود یک ماه نشان دهنده آن است که گروه ۱+۵ به دلایلی آماده مذاکره نبوده و به دنبال بهانه ای برای تاخیر می گشته است.
دیپلمات یاد شده به «ایران هسته ای» گفت: «۱+۵ درباره مکان مذاکرات به نحو غیر منتظره ای سرسختی نشان داد. تعیین پیشاپیش یک مکان برای مذاکرات و اصرار بر برگزاری مذاکرات در آن بدون هیچ گونه امکان چانه زنی در واقع روی دیگر سکه مذاکره نکردن است. این در حالی است که ایران انتخاب های متعددی را پیش پای این گروه قرار داد و عملا بسیار منعطف با موضوع برخورد کرد اما گروه ۱+۵ حتی حاضر نشد به گزینه های جایگزین فکر کند».
برخی تحلیلگران در تهران عقیده دارند مسئله اصلی در واقع نه زمان مذاکرات است نه مکان آن بلکه مسئله اصلی این است که گروه ۱+۵ آماده مذاکره نیست. این موضوع چند دلیل مهم دارد:
۱- گروه ۱+۵ همچنان ناامیدانه منتظر است تا تاثیر تحریم ها در داخل ایران را به شکل آغاز ناآرامی های اجتماعی مشاهده کند. این اتفاقی که است رخ نداده و امکان رخ دادن آن هم بسیار بعید است. تحریم ها به جای اینکه مردم را در مقابل نظام قرار بدهد، تنفر از غرب را تشدید کرده است.
۲- مسئله بعدی این است که امریکا هنوز نتوانسته از دستورکارهای داخلی خود از جمله نهایی کردن ترکیب کابینه فارغ شود. تازه این اتفاق هم که بیفتد برای دستگاه سیاست خارجی و امنیتی امریکا موضوع چگونگی خروج آرام از افغانستان مهم ترین مسئله خواهد بود. بنابراین اولا بر خلاف آنچه در لفاظی های رسانه ای گفته می شود، مسئله ایران یک اولویت نیست و ثانیا امریکا هنوز نتوانسته یک راهبرد مذاکراتی موثر برای گفت وگو با ایران طراحی کند. یک کارشناس ارشد به «ایران هسته ای» گفت: «از اوباما این توقع به طور گسترده وجود دارد که یک راهبرد جدید در مقابل ایران در پیش بگیرد اما او به وضوح در این باره فاقد یک جمع بندی اجماعی درون سیستم خود برای در پیش گرفتن یک راهبرد جدید مذاکراتی با ایران است».
۳- سومین موضوع به عمیق تر شدن شکاف ها میان اسراییل و امریکا مربوط است. کارشناسان عقیده دارند اکنون عملا وضعیت در حال میل کردن به سمتی است که گروه ۱+۵ به دو گروه تجزیه شود. گروه اول امریکا، روسیه و چین که علاقه مند هستند از دل مذاکرات فشرده با یران یک راه حل بیرون بیاید و گروه دوم اتحادیه اروپا با لابی پشت پرده اسراییل که موضعی رادیکال در پیش گرفته و خواهان حل مسئله نیست. یک دیپلمات به «ایران هسته ای» گفت: «مسئله این است که هر وقت راه حل نزدیک می شود اسراییلی ها خرابکاری را شروع می کنند و این بار کانال آنها اروپاست چون ظاهرا حرف شنوی اوباما پایین آمده و او در حال علنی کردن مرزبندی هایش با تل آویو است».
۴- آخرین مسئله این است که برخی کارشناسان راهبردی در تهران می گویند اساسا در موقعیت فعلی مذاکره با ایران برای ۱+۵ اصالت ندارد بلکه آنچه برای این گروه اصالت دارد به هم ریختن فضای درونی بویژه فضای اقتصادی به هر قیمت ممکن است. به همین دلیل غربی ها سعی می کنند با مانورهای رسانه ای اینگونه القا کنند که ایران آماده مذاکره با غرب نیست تا نظام به عنوان مقصر مشکلات اقتصادی در ذهن مردم جلوه گرشود. در واقع ظاهرا مذاکرات اهمیت خود را برای ۱+۵ از دست داده و دوباره در آستانه انتخابات ایران، مسائل داخلی ایران اولویت پیدا کرده است.
