مرگ 5 آمریکایی در فاجعه منا مساوی بود با نقض حقوق بشر

گروه بین الملل «تیتریک»حجت‌الاسلام محسن قدیر بعد از ظهر امروز در نشست تخصصی بررسی ابعاد حقوق بین‌المللی فاجعه منا که در دانشگاه قم برگزار شد،‌ اظهار کرد: جان باختن هشت‌ هزار نفر در فاجعه منا در حالی صورت گرفت که محافل حقوق بشر هیچ‌کدام واکنشی از خود نشان ندادند.

وی با بیان اینکه اگر پنج نفر از اتباع آمریکایی در این فاجعه کشته می‌شدند از سوی کمیسیون حقوق بشر اعلام می‌شد که حقوق بشر نقض شده است، ادامه داد: رسانه‌های ما در بیان فاجعه منا ورود قوی نداشتند و رسانه‌های غربی نیز به نفع عربستان کار کردند و نگذاشتند خبر این فاجعه گستره بین‌المللی پیدا کند.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق پردیس دانشگاه قم در ادامه با اشاره به دیدار علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و بیان فاجعه منا، خاطرنشان کرد: زمانی که پوتین متوجه این مسئله شد بیان کرد ما از این فاجعه بی‌اطلاع بودیم.

قدیر با بیان اینکه تنها دلیل بیان نشدن این فاجعه، عدم بازتاب آن در رسانه‌های جهان بود، تصریح کرد: این فاجعه انسانی نه تنها در محافل و رسانه‌ها آنگونه که باید نقل نشد، بلکه آنها مانع از گسترده شدن این خبر در جهان شدند.

وی تبیین کرد: تنها کشوری که پیگیر فاجعه منا شد و اجساد قربانیان این فاجعه انسانی را طلب کرد، دولت جمهوری اسلامی ایران بود. بی‌تدبیری و سوءمدیریت عربستان در وقوع این فاجعه امری آشکار است و عربستان زیر بار مسئولیت نمی‌رود.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق پردیس دانشگاه قم که خود یکی از شاهدان عینی فاجعه منا بوده است، عنوان کرد: سوءمدیریت عربستان و هدایت نادرست حجاج به مسیری که امکان وقوع حادثه در آن وجود داشت از مهم‌ترین عوامل وقوع این فاجعه به شمار می‌رود.

قدیر با اشاره به دمای بالای هوا در هنگام وقوع فاجعه منا، تشریح کرد: فشار جمعیت، نبود هوا و گرمای 50 درجه عربستان موجب عطش زائران شده بود و نظامیان آل‌سعود نیز نظاره‌گر جان باختن حجاج بودند.

وی با توصیف آنچه بر زائران بیت‌الله الحرام در فاجعه منا گذشت،‌ چنین توضیح داد: جمعیت زائران خانه خدا همه مانند برگ خزان بر زمین می‌افتادند و نظامیان عربستان مانع از حضور نیروهای امدادی در این حادثه می‌شدند.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق پردیس دانشگاه قم تأکید کرد: اگر سربازان و مسئولان امور حج، مدیریت درستی را پیش می‌گرفتند چنین فاجعه‌ای رخ نمی داد و یا اینکه شمار کمتری از زائران بیت‌الله الحرام در این این حادثه جان می‌سپردند.

قدیر با اشاره به اینکه حقوق بشر، جنایات را تعریف کرده است، گفت: برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب حقوق بشر لازم است یکی از جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت، نسل‌زدایی و... رخ داده باشد که در این فاجعه هیچ یک از این موارد به‌ وجود نیامده است.

وی با تأکید بر اینکه دولت عربستان یک حکومت بسته و دیکتاتوری است، اضافه کرد: در این حکومت هیچ معنا و مفهومی برای دموکراسی تعریف نشده و آزادی وجود ندارد.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق پردیس دانشگاه قم با اشاره به تشکیل کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی در گذشته، یادآور شد: کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل در مورد سوریه، لبنان، بمباران شیمیایی، ترور رفیق حریری و غزه تشکیل شد، اما در هیچ‌کدام از این موارد کمیته حقیقت‌یاب عملکرد قابل توجهی نداشت.

قدیر متذکر شد: دولت عربستان با توجه به نقض آشکار حقوق بشر و کوتاهی در حفظ جان حجاج باید مورد بازخواست قرار بگیرد، اما هیچ سازوکار بین‌المللی در این زمینه نقش مؤثری ندارد.

* اصول اولیه حقوق بشر در فاجعه منا از سوی عربستان نقض شد

عضو هیئت علمی دانشگاه قم نیز در ادامه همایش با تبیین وظایف عربستان براساس کنوانسیون حقوق بشر در فاجعه منا، گفت: مطابق این کنوانسیون،‌ امداد و نجات، حرمت به انسان و حرمت به جنازه باید حفظ شود که همه این موارد در فاجعه منا توسط دولت عربستان نقض شد.

‌مصطفی فضائلی‌ اظهار کرد: این رویداد از منظر حقوق بین‌الملل، فقهی و مدنی قابل بررسی است.

وی با بیان اینکه مهم‌ترین مسئله در بررسی فاجعه منا به مسئولیت‌پذیری دولت عربستان بستگی دارد، عنوان داشت: این یک مسئولیت بین‌المللی است و قانون در این زمینه تعریف خاصی دارد.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه قم با اشاره به تعریف مسئولیت بین‌المللی، گفت: مسئولیت بین‌المللی، نهاد حقوقی است که براساس آن کشوری که عمل خلاف حقوق بین‌الملل به او مربوط است باید خسارات وارد به کشور متضرر از آن عمل را براساس حقوق بین‌الملل جبران کند.

فضائلی بیان داشت: این مسئولیت بین‌المللی زمانی رخ می‌دهد که یک دولت تعهدی را در مقابل دولت دیگر نقض می‌کند و هر عمل غیرقانونی بین‌المللی توسط یک دولت، متضمن مسئولیت بین‌المللی آن دولت است.

وی با بیان اینکه می‌‌توان مسئولیت را از منظر تعهدات دوجانبه در عرصه بین‌الملل مورد ارزیابی قرار داد، گفت: تعهدات عام بین‌الملل و تعهدات یک جانبه از دیگر راه‌های بررسی حقوقی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم گفت: ما از تعهدات یک‌جانبه این کشور خبر نداریم، اما از جایی که سعودی‌ها خود را دولت اسلامی معرفی می‌کنند این مسئولیت فقهی و اسلامی برای دولت عربستان است.

فضائلی اضافه کرد: تعهدات یک‌جانبه براساس قوانین کشورها تنها شامل شهروندان آن کشور است و تعهدات دوجانبه نیز ناشی از رفتار متقابل و دوجانبه افراد نسبت به هم و تعهدات عام بین‌المللی است.

وی بیان کرد: آنچه که در عرصه بین‌المللی ظرفیت اجرایی شدن دارد، تعهدات بین‌المللی دولت‌ها در حفاظت از اتباع خارجی است.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه قم با اشاره به عضویت عربستان در کمیسیون حقوق بشر، گفت: عربستان که خود نقض‌کننده حقوق بشر است، اکنون به عنوان یکی از اعضای کمیسیون حقوق بشر محسوب می‌شود و در انجام تعهدات بین‌المللی که نسبت به این فاجعه دارد، کوتاهی می‌کند.

فضائلی با بیان اینکه برای پیگیری فاجعه منا باید پروتکل‌هایی تشکیل شود، خاطرنشان کرد: تاکنون هیچ کمیته حقیقت‌یابی برای بررسی فاجعه منا تشکیل نشده و عربستان نیز نسبت به نقض حقوق بشر که به صورت آشکار انجام شده است، هیچ مسئولیتی را نمی‌پذیرد.