صالحی: مسئولیت عرفی و شرعی ابعاد فنی توافق را می‌پذیرم

گروه دولت و مجلس «تیتریک»،علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در جلسه علنی صبح امروز مجلس شورای اسلامی با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای هسته‌ای، اظهار داشت: مذاکره امر ساده‌ای نیست، آن هم در چالشی که با جنود شیطان باشد.

وی افزود: مذاکره با کسانی که همواره به دنبال مکر و مکاری و کید و کیادی هستند، کار آسانی نیست. اما انقلاب اسلامی ایران توانست با اتکای به خدای متعال و پیروی از مقام معظم رهبری به گونه‌ای عمل کند که امروز بنده بگویم به آنچه که به دست آورده‌ایم، می‌بالم.

رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه در این ۱۲ سال پرچالش با استواری، استقامت و نقش‌آفرینی مقام معظم رهبری، توانسته‌ایم با عزت و سرافرازی به ایستگاه آخر برسیم، ادامه داد: امروز آمده‌ام که شهادت بدهم آنچه در بُعد فنی به دست آورده‌ایم، مسئولیت عُرفی و شرعی‌اش را می‌پذیرم.

صالحی خاطر نشان کرد: پارادایم تعاملات سیاسی جهان به گونه‌ای فراگیر تغییر خواهد کرد و زنگ این تغییر در وین زده شد و اولین بار است که یک کشور توانست در مقابل شش قدرت جهان بایستد و این دستاورد بزرگ را تبریک می‌گویم.

وی تصریح کرد: مذاکرات ۱+۵ سال‌ها به طول انجامید و امروز که افق بالاتری را می‌بینیم، بر شانه‌های کسانی که در گذشته برای این امر زحمت کشیده‌اند، ایستاده‌ایم.

رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به رهنمودهای مقام معظم رهبری، افزود: وقتی متوجه شدیم گفتگو با ۱+۵ سال‌ها ادامه داشته و نتوانسته به نتیجه‌ای برسد، به مقام معظم رهبری پیشنهاد دادیم تا راه دیگری باز شود و ایشان موافقت کردند مسیر دیگری که مذاکره‌ای با آمریکا بود، باز شود اما هر دو مسیر هماهنگ و در یک راستا به پیش رود.

وی ادامه داد: در لوزان روی محورهای فنی به یک توافقی رسیدیم و در فاصله لوزان تا وین که از آن به دبه درآوردن تعبیر شد، مشکلاتی پیش آمد و طرف مقابل قصد داشت خواسته‌های بیشتری را مطرح کند.

صالحی با طرح این سوال که ممکن است آمریکا با آن همه مشاوره های فنی مورد غفلت قرار گیرد گفت: بله، این چنین شده است و دلیل آن این بود که جمهوری اسلامی ایران نیز چیزی کم نداشت و با توکل به خدای متعال این اتفاق مهم افتاد و غربی ها تلاش کردند که پیکره اصلی توافق را بتراشند اما نتوانستند.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: در وین گام های بلندتری در امور فنی نسبت به لوزان برداشته شد و از منظر آنها که می خواستند تنها راه تولید سلاح هسته ای ایران را ببندند و با ایجاد محدودیت هایی این امر را تسهیل کنند در صورتی که ما به دنبال تولید سلاح هسته ای نبودیم.

وی با اشاره به فتوای مقام معظم رهبری درخصوص ممنوعیت تولید، انباشت و به کارگیری سلاح های کشتار جمعی خاطرنشان کرد: ما خواهان تولید و استفاده از سلاح های کشتار جمعی نیستیم و امروز ممکن است که این امر محدودیت تلقی شود اما محدودیتی نیست که نشاط و فعالیت های هسته ای ما را دچار رکود، کندی یا توقف کند.

صالحی ادامه داد: یکی از راه های غرب برای محدودیت برنامه هسته ای ایران کاهش ذخایر غنی سازی اورانیوم ایران بود و ذخایر اورانیوم ما الان حدود ۷ تن است و ما برای اینکه سوخت سالانه بوشهر را تامین کنیم نیاز به ۳۰ تن اورانیوم داریم اما سال ها طول کشید تا این ۷ تن را هم تولید کنیم.

در گذشته مسئله هزینه-فایده مبنای ما نبود

رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه تمام چالش ما تا به امروز این بود که فناوری هسته ای را تثبیت کنیم خاطرنشان کرد: به هر قیمتی که ما توانستیم این فناوری را تثبیت کرده و جمهوری اسلامی ایران را به جهان ثابت کردیم. در گذشته هزینه فایده مبنای عمل ما نبود و خواسته ما تثبیت فناوری هسته ای بود.

وی با بیان اینکه ما اگر به همان شکل گذشته به تولید اورانیوم ادامه دهیم ۱۰ الی ۱۵ سال زمان می برد تا بتوانیم نیاز خود را تولید کنیم افزود: اگر ما باقی سانتریفیوژها را راه اندازی می کنیم باز ۷ الی ۸ سال زمان نیاز داشتیم تا نیاز یک سال بوشهر را تولید کنیم.

صالحی با طرح این سوال که با افزایش سانتریفیوژها نیز نمی توانستیم تولید خود را افزایش دهیم تصریح کرد: ما که قصد وارد شدن به عرصه تجاری سازی را داریم با سانتریفیوژهایی که موجود است نمی توانیم نیاز سالانه نیروگاه بوشهر را تامین کنیم و باید به دنبال نسل جدید باشیم. درست است که هم اکنون سانتریفیوژهای IR۴ را اختیار داریم اما هنوز سانتریفیوژهای IR۶ و IR۸ در اختیار ما نیست.

رئیس سازمان انرژی اتمی با طرح این سوال که اصلا فرض کنید به اندازه ۱۹۰ هزار سو ظرفیت غنی سازی را داشته باشیم ما تا چه مدتی می توانستیم این قابلیت را حفظ کنیم، افزود: اگر ما همین امروز ۲۰۰ هزار سو اورانیوم غنی شده در اختیار داشتیم تنها مدت محدودی می توانستیم ادامه دهیم زیرا منابع اولیه را در اختیار نداریم.

وی با بیان اینکه چند سالی است سازمان انرژی اتمی شروع به اکتشاف و استخراج کرده است، گفت: در چند سال آینده سرعت اکتشاف و استخراج به گونه ای خواهد شد که بتوانیم ۱۹۰ هزار سوی نیاز سالانه را تولید کنیم و این فاصله ۷، ۸ ساله با اکتشاف و استخراجی که انجام خواهد شد ما را در وضعیتی قرار می دهد تا ما به تولید منابع اولیه برای استمرار بخشیدن به فعالیتمان دسترسی پیدا کنیم.

بازطراحی راکتور آب سنگین اراک یک محدودیت است

صالحی با اشاره به محدودیت دوم برای ساخت سلاح هسته ای ادامه داد: غربی ها گفته اند که شما اجازه ندارید راکتور آب سنگین اراک را فعال کنید زیرا سالانه ۱۰ کیلو پلوتونیوم تولید می کند و ما گفتیم که ما حاضریم کاری کنیم که کمتر از این مقدار پلوتونیوم تولید شود زیرا ما قصد تولید بمب نداریم.

رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه قبول دارم بازطراحی راکتور آب سنگین اراک یک محدودیت است، گفت: اگر قرار باشد ما بمبی تولید نکنیم نیازی به ۱۰ کیلو پلوتونیوم نداریم و اینکه این مقدار به زیر یک کیلو کاهش پیدا کند اهمیتی ندارد.

وی افزود: ما در ۱۵ سال آینده پلوتونیومی نیازی نداریم و به دنبال غنی سازی بالای ۲۰ درصد نیز نیستیم و در این صورت نمی توانیم به دنبال کار با فلز آن برویم و این محدودیت دیگر است.

مختصری از محدودیت را در بحث تحقیق و توسعه پذیرفته ایم

صالحی با اشاره به بحث تحقیق و توسعه تصریح کرد: عده ای معتقدند که بحث تحقیق و توسعه محدود شده است و دلیل آن این است که غربی ها معتقدند که اگر سانتریفیوژهای شما ارتقا پیدا می کند می توانید به یک سال گریز نزدیک شوید و از این جهت ما مختصرا محدودیتی را پذیرفته ایم که این را قبول دارم اما این محدودیتی نیست که اساس تحقیق و توسعه ما را برهم بزند.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: ما بر روی تمام سانترفیوژهایی که داریم کار خواهیم کرد که عبارتند از IR۱،  IR۲M،  IR۴،  IR۶،  IR۶S،  IR۷ و IR۸ که اسم اینها در برجام آمده است.

وی ادامه داد: می گویند در طی این ۱۰ سال سانتریفیوژهای IR۸نیز قدیمی خواهد شد و این در صورتی است که هفت، هشت سال طول خواهد کشید که این سانتریفیوژ به مرحله تولید انبوه برسد و سانتریفیوژ IR۸ ما بعد از هشت سال تازه یک ماشین قابل استفاده تجاری می شود که هزینه فایده نیز در آن رعایت شده باشد.

صالحی با بیان اینکه ماشین های IR۶ و IR۸ ماشین های آینده ما خواهد بود خاطرنشان کرد: نیروگاه نطنز برای ۵۰ هزار ماشین جا دارد و ما اگر قرار باشد از ماشین های IR۸ استفاده کنیم که هر کدام ۲۰ سو تولید می کند می توانیم یک میلیون سو تولید داشته باشیم که ۵، ۶ راکتور قدرتی را می تواند پاسخگو باشد و نمی خواهیم از ماشین های دیگری که تولید کمتری می کند استفاده کنیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: ما هر روز نمی خواهیم به دنبال سانتریفیوژهای جدید برویم و شرکت یورنکو که بزرگترین شرکت غنی سازی است به مدت ۴۵ سال کلا روی ۶ ماشین کار کرده است و کلا سه ماشین را در این سال ها به کار گرفته است و روسیه از ۱۹۵۵ تا ۲۰۰۵ در عرض ۵۰ سال روی ۸ نسل ماشین کار کرده است که تنها سه نسل از آن را به کار گرفته است.

بحث تحقیق و توسعه با حساب تجاری سازی در حال پیشرفت است

وی با اشاره به اینکه ما همزمان روی ۷ الی ۸ نسل از ماشین ها کار می کنیم خاطرنشان کرد: ما بیشتر بر روی ماشین های IR۶ و IR۸ تمرکز داریم. بنابراین از این جهت تحقیق و توسعه ما با حساب هزینه فایده و تجاری سازی در حال پیش رفتن است.

صالحی با اشاره به یکی از دستاوردهای بزرگ ایران افزود: یکی از دستاوردهای بزرگ که آرزوی من نیز بود تولید سوخت در داخل برای نیروگاه بود و ما ۲۰ درصد را در داخل تولید کردیم اما سوخت راکتور تهران با سوخت یک راکتور هسته ای فرق می کند و این سوخت باید با شرایط ایمن و در چارچوب کنوانسیون های بین المللی به کار گرفته شود که خدشه ای در آن وارد نشود.

رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: با هوشمندی در مذاکرات و پافشاری ایران، غرب قبول کرد که با ایران همکاری کند و سوخت را در داخل تولید کند و در فاصله یکی دو سال آینده خودمان سوخت مورد نیازمان را تحت اشراف بین المللی خواهیم ساخت و این دستاورد بزرگی بود.

وی تصریح کرد: بنده افتخار می کنم کشوری دارم که در بین ۱۳۰ کشور در حال توسعه تنها کشوری است که می تواند دو کالای استراتژیک خود را به دنیا عرضه کند. یکی از این دو کالا اورانیوم غنی شده و دیگری آب سنگین است و اینها از بزرگترین افتخارات ایران است.

صالحی تصریح کرد: در بحث آب سنگین دستاورد بزرگی حاصل شد و ما به غربی ها تحمیل کردیم که آب سنگین خود را در بازارهای جهانی بفروشیم و دستاورد دیگر ما حفظ نطنز با هزاران سانتریفیوژ، تولید سوخت و استفاده از همکاری های بین المللی در امر تحقیق و توسعه است که این شرایط در گذشته فراهم نبود و امروز فراهم شده است.

سوالات کتبی نمایندگان از رئیس سازمان انرژی اتمی

در جریان ارائه گزارش صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی به نمایندگان در خصوص توافقات فنی در مذاکرات هسته ای، رئیس مجلس شورای اسلامی تعدادی از سئوالات کتبی نمایندگان را از رئیس سازمان انرژی اتمی مطرح کرد.

لاریجانی گفت: سئوالی از سوی نمایندگان ارائه شده است مبنی بر اینکه در برجام توافق شده است که ایران تا زمانی که نیروگاه اراک کار می کند، سوخت مصرفی این نیروگاه را از کشور خارج کند که این یک محدودیت است، توضیح دهید.

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سئوال گفت: در نیروگاه بوشهر نیز در توافقی که ۲۰ سال پیش بسته شد با روسیه توافق کردیم که سوخت بوشهر را از کشور خارج کرده و به کشور روسیه انتقال دهیم.

صالحی ادامه داد: سوخت نیروگاه اراک را نیز توافق کردیم که به خارج از کشور برگردانیم اما با این شرط که ضایعات سوخت را پس نگیریم که امری بسیار مهم است.

رئیس سازمان انرژی اتمی در توضیح این مطلب اظهار داشت: بعد از اینکه سوخت یک راکتور مورد استفاده قرار می گیرد باید در استخرهایی برای سالها نگهداری شود تا یک مقدار از رادیواکتیویتی و گرمایش را از دست بدهد. بعد از مدتها باید این سوخت را در ۵ کیلومتری عمق زمین با تکنولوژی بالا بتوانیم انبار کنیم که هنوز آمریکا نتوانسته به این تکنولوژی دست یابد.

وی ادامه داد: آقای مونیز در جلسات توضیحاتی در مورد چاهک هایی که برای انبار کردن این سوخت ها در حال تهیه هستند، ارائه داد، دنیا هنوز راجع به سوخت های مصرف شده راه حل دائمی پیدا نکرده است، راه حل موقتش هم این است که سوخت ها را همین طور در استخرها نگه می دارند. این توافق برای ما فرصتی بود که بتوانیم این سوخت ها را انتقال دهیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: این سوخت ها بدون قابلیت استفاده برای سلاح است بنابراین نیازی به آن نداریم. بنابراین به طرف غربی اعلام کردیم که حاضریم سوخت را بدهیم اما ضایعات آن را پس نمی گیریم.

در ادامه علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی با طرح سئوال دیگری اظهار داشت: آیا اینکه بعد از هشت سال ایران فقط یک زنجیره ۳۰ تایی IR۶  وIR۸ داشته باشد محدودیت برای تحقیق و توسعه نیست؟

صالحی در پاسخ به این سئوال گفت: برای اینکه یک سانتریفیوژ از ابتدای خلق فکری آن تا زمان رسیدن به تولید انبوه راه اندازی شود حدود ۸ سال طول می کشد. برای اینکه این سانتریفیوژوها به مرحله قابل اعتمادی برسند باید زنجیره ای از آنها تولید شود. این سانتریفیوژها ابتدا ۱۰ تایی و در طی این مدت ۲۰ تایی، ۳۰ تایی و ۵۰ تایی تست می شوند.

وی ادامه داد: با زنجیره ۲۰ تایی سانتریفیوژ می توانیم بالای ۸۵ درصد شاخص های مورد نیاز برای رساندن به تولید انبوه یک سانتریفیوژ را استخراج کنیم.

صالحی ادامه داد: ۱۵ درصد دیگر می ماند که باید در فرآیند زنجیره های بزرگتر که آن فرآیند، شاخص ها را برای ما تعیین می کند نه خود شاخص های سانتریفیوژ را به عبارت دیگر وقتی یک زنجیره در فرآیندی کار می کند در آن فرآیند می خواهیم بهینه سازی کنیم، ۱۵ درصد هم برمی گردد به آن زنجیره.

وی اظهار داشت: ما این محدودیت را پذیرفته ایم که تا ۱۱ سال زنجیره های ما حدود ۳۰ تایی کار کنند، از سال یازدهم به بعد زنجیره های ما زنجیره هایی خواهد بود که بتوانیم فرآیندها را در آن اندازه گیری کنیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی اظهار داشت: در همین راستاست که از انتهای سال هشتم تولید ماشین های IR۶, IR۸ را آغاز خواهیم کرد که در برجام بر این موضوع تاکید شده است. از انتهای سال هشتم ما ۲۰۰ ماشین IR۶ و ۲۰۰ ماشین IR۸ به صورت سالانه تولید خواهیم کرد و بعد از سال یازدهم این تولیدات افزایش خواهند یافت.

در ادامه علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی با طرح سئوال دیگری از رئیس سازمان انرژی اتمی در خصوص محدودیت فعالیت های هسته ای، گفت: نمایندگان سئوال کرده اند که طبق برجام، ایران تا ۱۵ سال حق ندارد رآکتور آب سنگین جدید بسازد، آیا این محدودیت است؟

صالحی در پاسخ به این سئوال اظهار داشت: ما فعلا باید همین رآکتور آب سنگین اراک را کامل کنیم. این رآکتور یکی از بهترین رآکتورهای تحقیقاتی جهان خواهد شد.

وی ادامه داد: حدود ۵ تا ۶ سال طول خواهد کشید تا رآکتور اراک به سرانجام نهایی برسد. بنابراین ضرورتی ندارد که به سراغ رآکتور تحقیقاتی دیگری برویم، زیرا هنوز از همین رآکتور تحقیقاتی اراک که همه امکانات تحقیقاتی در آن دیده شده است، استفاده نکرده ایم.

وی گفت: ما بعد از ۶ سال رآکتور اراک را خواهیم داشت و کار تحقیقاتی‌مان در این رآکتور آغاز خواهد شد. ۹ سال هم برای تحقیق در این رآکتور فرصت نیاز داریم تا تجربه کافی بیندوزیم و در ۱۵ سال بعد می توانیم رآکتور دیگری را برای ایران یا کشور دیگری طراحی کنیم.

صالحی با تاکید بر اینکه موضوع عدم ساخت رآکتور تا ۱۵ سال آینده را به هیچ عنوان محدودیت تلقی نمی کنم، اظهار داشت: خرید رآکتور هزینه زیادی دارد. همین رآکتور اراک را اگر بخواهیم از بازار بین المللی چنین رآکتوری بخریم نزدیک به ۱ میلیارد دلار هزینه دارد.

وی ادامه داد: باید ساخت رآکتور توجیه علمی و هزینه فایده داشته باشد.

در ادامه علی لاریجانی رئیس مجلس با طرح سئوال دیگری اظهار داشت: تعدادی از نمایندگان سئوال کرده اند که برای ۱۵ سال عملا فردو غنی سازی نخواهد داشت، آیا این محدودیت است؟

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سئوال گفت: در حال حاضر فردو ۱۷ کیلو در ماه غنی سازی می کند و نطنز حدود ۲۰۰ کیلو در ماه غنی سازی می کند. به عبارت دیگر فردو در ۱۲ ماه ۲۰۰ کیلو و نطنز ۲ تن اورانیوم غنی سازی می کند. بنابراین تولید فردو نسبت به نیاز ما که حدود ۳۰ تن است ارزشی ندارد.

وی تصریح کرد: فردو نیروگاهی است که در نهایت خودش جای ۳ هزار سانتریفیوژ دارد. ما نمی توانیم ۳ هزار ماشین IR۸ در فردو نصب کنیم زیرا عرض این ماشین ها بزرگ است.

صالحی ادامه داد: در نهایت ما خواهیم توانست در فردو هزار و ۵۰۰ ماشین نصب کنیم در حالیکه در نطنز می توانیم ۵۰ هزار ماشین نصب کنیم، به عبارت دیگر فردو در بهترین شرایط هزار تا هزار و ۵۰۰  نصب ماشین در خود جای خواهد داشت که این دو درصد عددی نیست که بخواهیم بگوییم فردو محل تولید باشد.

وی با تاکید بر اینکه فردو از ابتدا نیز محل تحقیق و توسعه در نظر گرفته شده بود، گفت: قرار بود در فردو تجهیزات گرانقیمت نگهداری شود تا در صورت هر اتفاقی بتوانیم از آنها صیانت کنیم.

صالحی افزود: به دلایلی فردو از برنامه ریزی اولیه ای که برای آن شده بود که محل تحقیق و توسعه باشد فاصله گرفته و در جایگاه تولید قرار گرفت.

وی تاکید کرد: فردو از نظر تولید و رفع نیاز اورانیوم غنی شده هیچ تاثیری ندارد.