کشف سیستم رآکتور هسته ای 2 میلیارد ساله در آفریقا

گروه علمی «تیتریک»، در سال 1972، یکی از کارکنان نیروگاه فرآوری سوخت هسته‌ای اوکلو آفریقا در جریان بررسی اورانیوم به دست آمده از یک معدن عادی متوجه نکته مشکوکی شد؛ مثل همه اورانیوم‌های طبیعی، این ماده شامل سه ایزوتوپ اورانیوم 234، اورانیوم 235 و اورانیوم 238 بود. برای چند هفته متوالی متخصصان کمیسیون انرژی اتمی فرانسه (CEA) سردر گم بودند.

مطلبی که تاکنون در همه معادن اورانیوم کشف شده است این است که اتم‌های اورانیوم 235 تنها 0.720 درصد از کل اورانیوم طبیعی را تشکیل می‌دهند، اما در نمونه‌های بررسی شده از معدن اوکلو در کشور گابون (غرب آفریقا)، اورانیوم 235، 0.717 درصد از مقدار کل نمونه را تشکیل می‌دادند که همین مساله باعث جلب توجه محققان فرانسوی شد چرا که نکته عجیبی در مورد این معدن وجود داشت؛ در بررسی‌های بیش‌تر مشخص شد که در بخشی از معدن حتی مقدار اورانیوم 235 از 0.717 درصد نیز کم‌تر است؛ به نظر می‌رسید که حدود 200 کیلوگرم از این اورانیوم در گذشته بسیار دور استخراج شده است، مقداری که امروزه با آن می‌توان 5 تا 7 بمب هسته‌ای ساخت؛ پس از مدت کوتاهی محققان از سرتاسر جهان برای بررسی‌های بیش‌تر در اوکلو جمع شدند.

اما نکته ای قابل تامل در این معدن نظر دانشمندان را به خود جلب کرد. در این معدن یک راکتور هسته‌ای زیرزمینی کشف شد که بالاتر از دانش کنونی ما در این مساله قرار دارد.دانشمندان معتقدند که این راکتور طبیعی هسته‌ای باستانی حدود 1.8 میلیارد سال قدمت داشته و به مدت 500 هزار سال در گذشته دور فعال بوده است.

در ادامه تحقیقات گسترده‌تری انجام شد و مشخص شد که محققان آثار محصولات شکافت‌پذیر و پسماند هسته‌ای را در چند منطقه در این معدن یافته‌اند.

راکتورهای مدرن و امروزی ما واقعا از لحاظ طراحی و کارکرد با این راکتور غول پیکر باستانی قابل مقایسه نیستند؛ براساس گفته محققان، طول این راکتور چند کیلومتر بوده است؛ نکته شگفت‌انگیز دیگر آن است که تأثیر گرمای این راکتور غول‌پیکر بر آب و هوا به 40 متر از هر جهت محدود شده بود.

هم‌چنین پسماندهای هسته‌ای رادیواکتیو هنوز هم در بخش‌هایی در محیط معدن وجود دارند.

موضوع جالب دیگر آن است که زنجیره‌ فعالیت‌های هسته‌ای به نحوی انجام شده است که پلوتونیوم به عنوان یک محصول جانبی تولید شده است.

گلن سیبورگ، رییس پیشین کمیسیون انرژی اتمی آمریکا در این‌باره می‌گوید: ‌برای سوخت اورانیوم در یک واکنش، همه شرایط باید کاملا درست باشند. برای مثال آبی که در واکنش هسته‌ای استفاده می‌شود باید کاملا خالص باشد، حتی وجود ذرات بسیار ناچیز ناخالصی در آب باعث سمی شدن واکنش می‌شود، نکته مهم آن است که آب کاملاً خالص در طبیعت وجود ندارد، بنابراین آب استفاده شده در این راکتور نیز ابتدا خالص شده است.

راکتورهای طبیعی زمانی شکل می‌گیرند که معادن غنی از اورانیوم به تدریج از آب زیرزمینی یا سطحی پر شدند. این آب به صورت کندکننده عمل کرد و واکنش‌های زنجیره‌ای شدیدی به وقوع می‌پیوندد. با افزایش دما، آب کندکننده بخار می‌شد و راکتور خاموش می‌شد. پس از مدتی، این بخارها به مایع تبدیل می‌شدند و دوباره راکتور به راه می‌افتاد. این سیستم خودکار و بسته، یک راکتور را کنترل می‌کرد و برای صدها هزار سال، این راکتور را فعال نگاه می‌داشت.