قربانیان اصلی ازدواج سپید چه کسانی هستند؟

گروه اجتماعی «تیتریک»؛ الهه شعبانی کارشناس ارشد جامعه‌شناسی افزود: بحث اول در مورد نامگذاری این معضل است که به نظر من این اسم نه تنها جایز نیست، بلکه باعث ابهام شنونده می‌شود.

وی ادامه داد: کلمه ازدواج به معنای پیوندی آیینی است که طی احکام یا رسومی خاص بین زن و مرد در مذاهب و کشورهای مختلف برقرار می‌شود تا زوج‌ها تشکیل خانواده دهند و دارای فرزند شوند؛ ولی در اینجا این عمل ازدواج نیست، بلکه یک نوع همزیستی است، آن هم در ایران، یک نوع همزیستی نامتعارف! همچنین کلمه سپید بار مثبت و معنای مثبت و پاکی دارد، ولی این اقدام به هیچ‌وجه در ایران امری مثبت تلقی نمی‌شود.

به گفته وی، در دنیای خارج از ایران چنین چیزی با این معنا نداریم. برای تعریف این شیوه در کنار هم زندگی کردن زن و مرد، واژه‌ای فرانسوی وجود دارد که ترجمه آن "همباشی" است نه ازدواج. البته در برخی کشورهای غربی برخی ازدواج‌های صوری جهت اهداف مختلف مانند اخذ اقامت و... رایج شده که در آن هیچ‌گونه زندگی و روابط زناشویی شکل نمی‌گیرد و البته این امر نیز با معضل همباشی سیاه در ایران منافات دارد؛ البته نفس این عمل نیز مورد تایید نیست، چرا که ازدواج به منزله عقد یک پیمان الهی بین دو نفر است و نباید با حقه و کلک و اهداف سودجویانه همراه شود.

وی افزود: در ایران افراد، گروه یا کسانی که این واژه را در داخل کشور به معنی ازدواج سپید مطرح کرده‌اند، احتمالا به دنبال رواج این عمل غیرمتعارف هستند و ما باید آگاهانه با این معنای نادرست برخورد کرده و نسبت به اصلاح آن اقدام کنیم.

این کارشناس ارشد جامعه‌شناسی اضافه کرد: به عنوان مثال سالیان سال است که ما از واژه‌هایی مانند تهاجم‌فرهنگی، فرهنگ غرب و... در ایران استفاده می‌کنیم، در صورتی که در واقع تهاجم بی‌فرهنگی و بی‌فرهنگی غربی اتفاق افتاده است و نباید آن را به اشتباه فرهنگ نام گذاشت.

وی افزود: در همه ادیان و جوامع امروزی و پیشین برای تشکیل زندگی مشترک مراسم و مراحل خاصی اجرا می‌شده و می‌شود و افراد در این جوامع برای قوام خانواده که از عوامل اصلی پیشرفت جامعه است، به این قوانین و مراسم پایبند بوده‌اند.

وی تصریح کرد: گذشته از تاکیدات ادیان در خصوص وفاداری به خانواده، از ایران باستان تاکنون در جامعه حاضر ایرانی یکی از افتخارات ایرانیان وفاداری به خانواده و پایبند بودن به اصول و بنیان خانواده بوده و هست.

شعبانی گفت: در کشورهای غربی و اروپایی نیز تعهد به همسر و خانواده مورد تاکید است و خیانت زوجین طرد شده و انجام رفتاری خلاف این تعهدات خارج از عرف و بعضا جرم بوده و مشمول مجازات می‌شود.

وی با بیان اینکه در واقع برای عقد ازدواج در اکثر کشورهای غربی و اروپایی دو روش وجود دارد که به انتخاب زوجین انجام می‌شود، افزود: روش اول ازدواج براساس قوانین مذهبی است که زوجین براساس هر دینی که دارند این ازدواج را با شرایط عوان شده در دین خود برگزار کرده و به ثبت می‌رسانند.

وی ادامه داد: روش دیگر ازدواج لاییک است که در آن ازدواج تنها در حضور شاهدان در دفتر رسمی به ثبت می‌رسد، اما در هر دو صورت این ثبت ازدواج خود ایجاد تعهد و رسمیت می‌کند.

به گفته این جامعه‌شناس، شکل‌گیری همباشی سیاه نه تنها قابل اثبات نیست، بلکه هیچگونه رسمیت و تعهدی در خصوص آن وجود ندارد، چرا که به ثبت نمی‌رسد.

وی تصریح کرد: همباشی سیاه از پدیده‌های خطرناک و تهدیدکننده جامعه است که قطعا باعث بروز پدیده‌های شوم در فرهنگ‌مان و تخریب بنیان خانواده می‌شود.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا در خصوص عوامل متعددی که سبب ایجاد همباشی سیاه می‌شود، گفت: کمرنگ شدن باورهای دینی و مذهبی افراد، تنوع‌طلبی جوانان، سنت‌های غلط ازدواج، هزینه‌های گزاف، ماهواره و دنیای مجازی و سایبری، درهم آمیختن فضای مجازی و اینترنت با زندگی روزمره افراد در قالب برنامه‌های لاین، وایبر، وی‌چت، واتس‌آپ، اینستاگرام، تانگو، فیس‌بوک، تلگرام، بی‌تالک و .... بدون فرهنگ‌سازی و بعضا بی‌اطلاعی والدین از این شرایط که موجب شکل‌گیری تهدیدات بسیاری در کنار فرصت‌های ایجاد شده خواهد شد.

این کارشناس ارشد جامعه‌شناسی اظهار کرد: قطعا این همباشی بیشترین ضرر و زیان را برای دختران دارد، زیرا کمتر کسی حاضر می‌شود با دختری که قبلا همباشی سیاه داشته، ازدواج کند، لذا در نهایت ضررهای روحی، عاطفی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... عاید قربانیان این همباشی می‌شود.

وی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ایسنا در خصوص راهکارهای عملی برای حل این مشکل و معضل اجتماعی، اظهار کرد: کارشناسان، مسئولین و سیاست‌گذاران خرد و کلان کشور و همچنین شورای تامین امنیت در شهرستان‌ها باید علل و عوامل گسترش این نوع حرکات نامتعارف را پشت درهای بسته و با استفاده از نظرات کارشناسان نخبه اجتماعی، فرهنگی و مذهبی دقیقا بررسی و جهت کاستن و در درازمدت از بین بردن این حرکت نامتعارف اقدام کرده و از هرگونه طرح این موضوع در رسانه‌های عمومی خودداری کنند.

وی تصریح کرد: تجربه در بسیاری از موارد نشان داده که مطرح شدن بسیاری از موارد نوظهور این چنینی بیشتر باعث ترغیب و کنجکاوی عوام می‌شود و هیچ زمانی دولت با اهرم فشار و قانون نتوانسته به درستی مانع رشد معضلات این چنینی شود بلکه به آن دامن زده است.

شعبانی خاطرنشان کرد: شاید الان بگویید که این موضوع در فضای مجازی، اینترنت، وایبر و... مطرح شده، ولی حرف من این است که نباید در طرح یک عمل نامتعارف سهمی داشته باشیم، چرا که هرچه مردم را حساس‌تر کنیم ناخوداگاه بیشتر به سمت آن عمل می‌روند.