عدم توازن در مذاکرات هسته ای، مصداق "توسری خوری" است
گروه سیاسی «تیتریک»؛دکتر سیامک باقری تحلیلگر حوزه بین الملل، در ارزیابی خویش از سخنان روز گذشته ی رهبری گفت: سخنان رهبر معظم انقلاب در ارتباط با موضوع هسته ای واکنشی نسبت به رفتارهای مقامات آمریکایی در خصوص هسته ای ایران بوده است. در این مدت محدود پس از بیانیه لوزان، زمانی که رفتارهای آمریکایی ها ارزیابی می شود ملاحضه می کنیم که مواضع و بیانات مقامات ارشد آمریکا به گونه ای متعارف و پارادیکال با فرایند مذاکرات است. اگر مذاکرات یک فرایند دیپلماتیک است بنابراین فرایند دیپلماتیک منطق خاص خود را می طلبد در حالی که آمریکایی ها از منطق زور در بیانات خود بهره می گیرد. این تعارض بیانگر آن است که گویا آمریکایی ها از قبل مذاکرات بنا دارند اهداف دیگری را دنبال کنند یا به عبارت دیگری با بیان کردن مباحث اقدامات نظامی یا فشارهای اقتصادی و لغو تدریجی تحریم ها این استباط را به افکار عمومی می رسانند که آمریکایی ها تلاش می کنند به تعبیر علمی تیم مذاکره کننده تحت فشارهای شدید روانی قرار گیرد و از سوی دیگر با بحث تهدید نظامی رو به رو شوند تا تیم هسته ای محاسبات خود را تغییر دهند و در واقع آمریکایی ها سعی دارند تیم هسته ای کشورمان را تحت فشار خاص قرار دهند.
وی افزود: موضع رهبری از دو جهت قابل توجه بود نخست این پیام را برای غرب در پی داشت که تهدیدات آمریکا در جریان مذاکرات قابل پذیرش نیست و اگر تداوم پیدا کند ما تصمیم دیگری خواهیم گرفت. از سوی دیگر هم این موضع به نوعی پشتیبانی برای تیم مذاکره کننده است که با قاطعیت و اقتدار بیشتری در مذاکرات حضور داشته باشد و تحت فشار تهدیدات آمریکایی ها قرار نگیرد.
این استاد دانشگاه سیاست مذاکره توام با فشار آمریکا را نکته ابهام آمیزی دانست که در بحث مذاکرات هسته ای حاکم است. تیم هسته ای باید آن را شفاف کند و نوع موضع گیری تیم مذاکره کننده در واکنش به تهدیدات باید از قاطعیت بیشتری برخوردار باشد.آمریکایی ها با این نوع بیانات فشار و تهدید بنا دارند که محاسبات تیم هسته ای را بر هم بریزند و آنها را تحت فشار قرار دهند و یا می خواهند جامعه ایران را مورد تردید و فشار قرار دهند که به گونه ای دیگر عمل کنند تا تابع خواسته های زیاده خواهانه آنها شوند. البته این نوع مباحث تهدیدآمیزمی تواند صرفا مصرف داخلی داشته باشد و آمریکا با این عمل خود سعی دارد در نتیجه مذاکرات تاثیر گذار باشد و نتیجه مذاکرات را به سمتی سوق دهد که تحریم های اعمالی همچنان به عنوان چماق بالای سر ایران باقی بماند تا جمهوری اسلامی تعهدات خود را به اجرا بگذارد. این رفتارهای تهدید آمیز آمریکایی ها این بی اعتمادی را القا می کند که پس از امضای تفاهمنامه هسته ای اگر باز هم چنین تصویرهای متنوع و متکثر از سوی آنها صورت گیرد در فرایند اجرای هر نوع توافقنامه با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد.
این کارشناس در تحلیل خود از عدم قاطعیت تیم مذاکره کننده در واکنش به تهدیدات آمریکایی ها گفت: احتمالا تیم مذاکره کننده بنا دارد عموما با فرایند دیپلماتیک مسیر را طی کنند و زبان دیپلماتیک را بر زبان اجبار و زور ترجیح بدهد.این احتمال هم می رود که تیم هسته ای کشورمان احساس می کند که اگر مواضع متقابل اتخاذ کند در فرایند مذاکرات هسته ای اختلال ایجاد می شود یا بنا دارد با اتخاذ موضع سکوت پیام اصلی را در میز مذاکرات به غربی ها بفهماند. به نظر می رسد تیم هسته ای باید نسبت به برخی مواضع رسمی از سوی مقامات سیاسی آمریکا واکنش قاطع تری نشان دهد.
دکتر باقری در تحلیل خود از گستاخی های اخیر آمریکا در تهدید ایران خاطر نشان کرد: ضمن آنکه بخشی از این تهدیدات مربوط به موضوع هسته ای است و تلاش می کنند با این تهدیدات محاسبات تصمیم گیران ایرانی را تغییر دهند. از سوی دیگربا توجه به آنچه در منطقه خاورمیانه رخ می دهد و همچنان اقتدار جمهوری اسلامی در حال افزایش است تصور می کنند با این تهدیدات می توانند موضوع ایران هراسی را از این طریق مطرح کنند. علاوه بر این این نکته هم حائز اهمیت است که این نوع موضع گیری های تهدید آمیز آمریکایی ها از موضع قوت وقدرت نیست بلکه از موضع ضعف است وبه اذعان اکثر کارشناسان غربی جمهوری اسلامی اقتدار مضاعفی در خاورمیانه کسب کرده است و در افکار عمومی خاورمیانه از جایگاه ژرفی برخوردار است. آمریکایی ها با این موضع گیری های تهدید آمیز می خواهند به نوعی ایران هراسی را تداعی کنند و از سوی دیگر به زعم خودشان چنین تهدیداتی می تواند ایران را محدود کند.
وی در خصوص رویکرد دولت روحانی بر حل مشکلات اقتصادی از طریق مذاکرات اظهار داشت: آنچه که از محتوای مواضع قوه مجریه می توان استنباط کرد این است که نگاه دولت بر حل مشکلات داخلی از طریق لغو تحریمها بر نگاه حل مشکلات از طریق توجه دادن به مسائل داخلی غلبه دارد. اما به نظر می رسد این اصل اساسی است که جمهوری اسلامی بدون اتکا بر مسائل داخلی و تقویت استحکام ساخت درونی خود در ابعاد اقتصادی، فن آوری، علمی، فرهنگی وسیاسی نمی تواند اقتدار بیرونی خود را تقویت کند. اگر مشکلات داخلی را به بحث مذاکرات هسته ای و نگاه بر بیرون گره بزنیم به نظر می رسد هیچ گاه مشکلات کشور به صورت اساسی و پایدار حل نشود. اگر چه ممکن است مدت بسیار محدودی احساس حل مشکلات را داشته باشیم اما واقعیت امر آن است که آنچه می تواند حلال مشکلات به صورت پایدار باشد نگاه به داخل و ساخت دورنی است.
وی افزود: مهمترین موضوعی که رهبری در این بحث مطرح کردند حوزه اقتصاد است. مسئله نخست در ذهن قوه مجریه مسئله اقتصاد، حوزه زیرساخت های اقتصادی، مباحث حوزه معیشت مردم است که تحقق این مهم نیازمند تکیه به ظرفیت ها واستعداد داخلی است. به اذعان وزیر اقتصاد دارایی ۷۰ درصد مشکلات اقتصاد داخلی است و ۳۰ درصد به بیرون باز می گردد. اگر این نگاه حاکم باشد و ریشه های این موضوع به خوبی ارزیابی و مرتفع شود راهبرد رهبر انقلاب تا حدود زیادی تحقق خواهد یافت. نگاه رهبری به درون تنها مربوط به حوزه اقتصاد نیست بلکه شامل حوزه صنایع،کشاورزی، علم و فن آوری و حتی در حوزه های فرهنگی نیز می باشد که باید به درون نگریست. تحقق یک جامعه ثروتمند توام با عدالت اجتماعی جز اهداف اساسی و راهبردی است که رهبر انقلاب به آن توجه دارند. اگر چه نگاه به دورن به معنای آن نیست که از امکانات بیرونی استفاده نکنیم. لذا رهبری رویکرد درون زای برونگر را مطرح کردند و از دولت و سایر قوا انتظار دارند چنین نگاهی در تمامی عرصه ها حاکم باشد.
دکتر باقری با بیان اینکه گره زدن مشکلات داخلی به برنامه هسته ای پیامد منفی به دنبال دارد و موجب می شود که طرف مقابل این احساس را کند که به واسطه تحریم به میز مذاکره وارد شدیم لذا فشارهای خود را در این حوزه افزایش خواهد داد و چانه زنی خود را در این زمینه تقویت خواهد کرد و شاید به این توهم گرفتار شود که با تشدید تحریمها می توانیم ایران را در سایر حوزه ها به عقب برانیم و امتیاز بیشتری در حوزه هسته ای به دست آوریم. گره زدن مشکلات اقتصادی به مسئله هسته ای موجب می شود مردم این انتظار را پیدا کنند که با حل مسئله هسته ای بلافاصله مشکلات آنها نیز حل و فصل شود در حالی که منطق اقتصادی اینگونه حکم نمی کند که مشکلات اقتصادی بلافاصله با برداشتن تحریمها حل شود. این انتظارات می تواند نارضایتی هایی را در داخل ایجاد کند.لذا از هر دو حیث چنین گره زدن هایی خلاف نگاه راهبردی است.
این استاد دانشگاه بیان داشت: بر اساس دیدگاه کارشناسان ۸۰ تا ۹۰ درصد حل مشکلات ازطریق اتکا به منابع داخلی است و تنها ۱۰ درصد سهم بیرونی است. نگاه به دورن باید بر نگاه بر امکانات بیرونی غلبه یابد. از بعد زیر ساخت ها، استعدادها و ظرفیت ها انسانی و نخبگی باید نگاهمان به دورن باشد.کشور ما از استعدادهای جغرافیایی، ظرفیت های اقتصادی ،کشاورزی بسیارقوی برخوردار است که نیاز به تدبیر می باشد. دولت یازدهم که با نام تدبیر و امید آرا مردم را به دست آورده و در مسند امور قرار گرفته است نیازمند آن است با تدبیر ژرف تر و هوشمندانه تر عمل کند و این نگاه تدبیر باید در درون کشور استوار باشد.
این کارشناس تصریح کرد: هر نوع توافق با دولت اوباما بر یک ستون لرزان استوار است و دولت آمریکا نیازمند دستیابی به توافق با ایران است. لذا نیاز دولت آمریکا به چنین دستاوردی یک فرصت برای ایران است تا بتواند در پی مذاکرات دیپلماتیک منافع و خواسته های خود را به دست آورد.
دکتر باقری هر نوع توافقی را که جمهوری اسلامی را به یک استثنا تبدیل کند مصداق تحقیر دانست و گفت: به این معنا که اگر در زمینه بازرسی ها، موضوع محدودیت های هسته ای به یک استثنا تبدیل شویم به نظر می رسد نوعی تحقیر برای ملت ایران خواهد بود. ملت ایران باید در چارچوب قوانین موجود بین المللی حقوق مشروع خود را به دست آورد و بر اساس معاهده ان پی تی جمهوری اسلامی حق دارد تمام ابعاد فن آوری صلح آمیز را در اختیار داشته باشد. بنابراین هر گونه استثنا در این موضوع به معنای آن است غرب تلاش می کند اختیارات حاکمیتی ایران را محدود کند. آنچه که رهبر انقلاب فرموده است در همین راستاست. رهبر انقلاب نرمش قهرمانانه را مطرح کردند و نرمش قهرمانانه به معنای انعطلاف توام با قدرت است. اگر قرار باشد فقط انعطاف تنها یک بخش دیپلماسی باشد و قدرت از نمود بیانی و رفتاری کمی برخوردار باشد در اینجا بنا بر فرمایشات رهبری نباید هر نوع تحقیری را بپذیریم.
وی در پایان گفت: اگر لغو تحریم های امریکا به صورت تدریجی باشد و به صورت یکباره لغو نشود و یا لغو تحریم های آمریکا مشمول یک راستی آزمایی باشد که در این راستی آزمایی جمهوری اسلامی در یک دوره زمانی تسلسلی قرار گیرد و آینده مبهمی را بر آن حاکم کنند و یا اینکه جمهوری اسلامی محدودیت هایی را به صورت داوطلبانه در محدوده زمانی معین شده بپذیرد اما این تبدیل به محدودیت های دراز مدت شود و ایران تحت فشار تسلیم شود و مواردی را بپذیرد و در حوزه بازرسی ها، بازرسی هایی را بپذیریم که غیر متعارف باشد از مصادیق عدم توازن در مذاکرات هسته ای خواهد بود و در واقع این ها از مصادیق "توسری خوری ها” در مذاکرات است که مقام معظم رهبری درباره آن هشدار دادند.
