بلاتکلیفی برنامه های فضایی

برگشت سازمان فضایی به خانه

سازمان فضایی ایران در دولت محمود احمدی نژاد از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جدا شد و با دستور وی به زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری – معاونت اجرایی رئیس جمهور - نقل مکان کرد.

با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، بازگشت سازمان فضایی ایران به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از جمله وعده های محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود که با گذشت نزدیک به ۱.۵ سال از حضور وی در این وزارتخانه، هم اکنون در حال تحقق است.

براساس تصمیمات شورایعالی اداری که در چهارم بهمن اتخاذ شد، سازمان فضایی ایران باردیگر به مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برمی گردد و پژوهشگاه فضایی ایران نیز در ذیل این وزارتخانه فعالیت خواهد کرد.

چند هفته قبل از تشکیل شورایعالی اداری برای تصمیم در مورد بازگشت سازمان فضایی ایران به وزارت ارتباطات، حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در حکمی مسئولیت اداره جلسات شورایعالی فضایی کشور را به سورنا ستاری - معاون علمی و فناوری رئیس جمهور محول کرد و از وی خواست مرکز ملی فضایی در ذیل شورایعالی فضایی کشور به عنوان نهاد بالادستی و حاکمیتی ایجاد شود که مسئولیت آن را نیز معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری عهده دار شود.

با این وجود هنوز جزئیات این نقل و انتقالات و برنامه های آینده فضایی با توجه به ساختار جدید اعلام نشده است و این موضوع سبب شده که برگزاری مراسم روز ملی فناوری فضایی در میان چندین متولی از جمله سازمان فضایی ایران، معاونت اجرایی رئیس جمهور، معاونت علمی فناوری رئیس جمهور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات سردرگم بماند.

این تصمیمات راهگشا نیست

محمدحسین ذوالفقار کارشناس فضایی درباره این تغییر و تحولات و دلایل عنوان شده برای این منظور به مهر گفت: اگر انتقال سازمان فضایی در دولت قبل غیر قانونی بوده پس چرا منتقدین پس از گذشت یک سال ونیم به غیرقانونی بودن آن پی برده اند.

وی در مورد انتقاد منتقدین مبنی بر ادغام عملکرد ستادی با اجرایی در ساختار کنونی سازمان فضایی کشور نیز افزود: با انتقال سازمان فضایی به وزارت ارتباطات چون پژوهشکده سامانه های ماهواره همراه با تشکیلات سازمان فضایی ایران به وزارتخانه ارتباطات انتقال می یابد باز هم عملکرد ستادی سازمان و اجرایی آن باهم خواهند بود و این تغییرات راهگشا نیست.

این کارشناس با انتقاد از اظهارنظر معاونت اجرایی ریاست جمهوری مبنی بر اینکه پژوهشگاه فضایی به صورت منسجم زیرنظرسازمان فضایی در وزارت ارتباطات خواهد بود گفت: سوالی که وجود دارد این است که آیا این پژوهشگاه فقط ماموریت ماهواره ها را دنبال خواهد کرد یا مثل ساختارکنونی پژوهشکده های فضانوردی ،ماهواره، انرژی و رانشگرهای فضایی را هم به همراه خواهد داشت؟چراکه که در صورت انتقال پژوهشکده فضانوردی به وزارت علوم باعنوان پژوهشگاه هوافضا،یک پژوهشگاه دیگر زیرنظر وزارت علوم به موازات پژوهشگاه فضایی وزارت ارتباطات شکل خواهد گرفت که خود این مسئله باعث فربه شدن مجموعه فضایی کشور می شود و اگرهم پژوهشگاه فضایی در وزارت ارتباطات ادغام شود سوال این است که آیا ماموریت پژوهشکده فضانوردی در راستای اعزام موجود زنده به فضا در چارچوب اختیارات این وزارتخانه قرار می گیرد؟

وزیر ارتباطات: هنوز سازمان فضایی را در اختیار نگرفتم

در همین حال محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به مهر در مورد وضعیت برنامه های روز ملی فناوری فضایی با توجه به تصمیمات دولت برای تغییر ساختار سازمان فضایی ایران گفت: دولت اعتقاد دارد که همه بخشها باید از منظر اجرایی در دستگاه مربوط خود فعالیت کند و دولت وظیفه سیاستگذاری و نظارت بر این سازمان را دارد؛ براین اساس طبق تصمیم شورای عالی اداری آن بخش از سازمان فضایی که کار اجرایی انجام نمی دهد با هدف سیاستگذاری، نظارت و برنامه ریزی، زیرنظر ریاست جمهوری باقی خواهد ماند و سازمان فضایی و پژوهشگاه‌های فضایی به وزارت ارتباطات منتقل می‌شوند. تصمیم دولت قوت بخشیدن به این سازمان است و این که این سازمان قرار است منحل یا تضعیف شود از اساس اشتباه است.

وی با بیان اینکه همه اهداف در ارتباط با ماهواره ها، تحقیقات فضایی و علوم فضایی توسط پژوهشکده های مختلف با قوت به کار خود ادامه خواهد داد افزود: پس از آنکه این انتقال با ابلاغ رئیس جمهور انجام شد ماموریت های خود را اعلام می کنیم.

واعظی با تاکید براینکه برنامه روز ملی فناوری فضایی در ۱۴ بهمن مطابق با سیاست گذشته پی گرفته می شود افزود: هنوز سازمان فضایی را در اختیار نگرفته ام اما تصمیم شورایعالی اداری در این زمینه قطعی است.

ستاری: برنامه ها را در روز ملی فناوری فضایی اعلام می کنیم

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری پس از گذشت حدود ۲ ماه از حکم رئیس جمهور که به وی اختیار تشکیل مرکز ملی فضایی را داد در مورد برنامه های معاونت علمی برای روز فناوری فضایی گفت: در روز ملی فضایی، برنامه های این سازمان را اعلام خواهیم کرد.

سورنا ستاری که پیش از این در خصوص مرکز ملی فضایی گفته بود تا قبل از قطعی شدن ابلاغیه مرکز ملی فضایی نمی‌توانم حرفی بزنم چرا که باعث برداشت‌های غلطی از این مرکز می‌شود، روز گذشته به مهر گفت: از آنجایی که سازمان فضایی بخش جدیدی است که به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اضافه شده بنا داریم تا سه شنبه ۱۴ بهمن ماه به مناسبت روز سازمان ملی فضایی برنامه های خود را اعلام کنیم.

وی با اشاره به اینکه در این هفته یک پرتاب ماهواره خواهیم داشت، افزود: طی چند روز آینده جزئیات بیشتر این ماهواره توسط دست اندرکاران آن اعلام می شود.

سکوت سازمان فضایی درباره برنامه روز ملی فضایی

و اما، شنیده ها حاکی از آن است که روز ملی فناوری فضایی قرار بود امسال با حضور رئیس جمهور برگزار شود اما به دلیل مشغله های حسن روحانی این برنامه در ۱۴ بهمن ماه برگزار نمی شود و به هفته آینده موکول خواهد شد.

برغم این شنیده ها و باوجودی که معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری هم اکنون خود را متولی سازمان فضایی اعلام کرده و وزیر ارتباطات نیز گفته که به زودی این سازمان را دراختیار می گیرد اما تاکنون اخبار رسمی اعلام عمومی نشده و برنامه های روز ملی فناوری فضایی در فاصله یک روز مانده به این روز ملی اعلام نشده است.

با این وجود هنوز مشخص نیست سرنوشت پروژه هایی که در نوبت بهره برداری قرار دارند در این روز مشخص می شود یا به هفته آینده موکول خواهد شد.

از طرفی دیگر هنوز هم یک پیشنهاد دیگر از سوی برخی کارشناسان مطرح می شود که سازمان فضایی کشور مستقیما زیر نظر ریاست جمهوری قرار گرفته و یک پژوهشگاه هدایت و راهبری پروژه های فضایی را عهده دار شود. پس از تثبیت فناوری فضایی با قابلیت اطمینان مورد قبول، دو پژوهشگاه زیستی وغیر زیستی یکی با کاربری طراحی و ساخت ماهواره ها و خدمات فضایی و دیگری با کاربری محموله های زیستی حامل موجود زنده و انسان به فضا شکل گیرد تا زمینه ورود بخش خصوصی به فناوری فضایی فراهم شود.

مرکز ملی فضایی ایران نیز زیرنظر معاونت علمی ریاست جمهوری می تواند سیاستگذاری در پروژه های فضایی را برعهده گرفته و با نظارت دقیق در روابط کارفرماها و پیمانکاران پروژه های فضایی زمینه سلامت اجرای صحیح این طرح ها را فراهم آورد.