عوارض خاص سزارین برای مادر و جنین؟!

پیشتازی مادران ایرانی در سزارین

گزارش های سازمان بهداشت جهانی، میزان مطلوب سزارین را بین 25 تا 30 در صد از کل زایمان ها می دانند که در ایران این شاخص در کل کشور 60 در صد و در برخی نقاط شهری این میزان به 80 در صد می رسد این در حالی است که بنابر تحقیقات صورت گرفته تنها 15 در صد از این آمار به دلایل پزشکی است.

این نرخ در  اروپا بین 10 تا 30 در صد است .در سوئد 80 در صد زایمان های طبیعی در منزل و به وسیله ماما انجام می شود. در ایرلند 85 در صد زایمان ها به طور طبیعی است و امارات متحده نیز با 89 در صد زایمان طبیعی، پرچمدار این موضوع است.

بر خلاف کشورهای دارای طب پیشرفته که به ارزش زایمان طبیعی پی برده اند متاسفانه در ایران این فرهنگ جا نیافتاده است و سطح آگاهی خانواده ها در تشخیص معایب و محاسن علم نوین پزشکی پایین است. در کشور ما سزارین تبدیل به نوعی مد و پرستیژ شده است به طوری که ‌‌به گفته ی رئیس انجمن مامایی، ایران در سال ۲۰۰۸ رتبه دوم جهانی در زمینه سزارین را داشته اما اکنون به پله نخست جهان صعود کرده است.

 عوارض سزارین برای مادر

از جمله عوارض بارز سزارین که می توان به آن اشاره کرد؛ حجم بالای خونریزی پس از زایمان، ایجاد لخته های خونی که در برخی از موارد بسیار خطرناک هستند و چسبندگی در رحم و لوله ها ست. عفونت یکی دیگر از عارضه های این نوع عمل است که نباید نسبت به آن بی اعتنا بود. وجود درد در ناحیه شکم و کمر و عدم امکان برخی فعالیت های روزمره آن هم به مدت چند روز و یا چند ماه مثل اجتناب از بلند کردن اشیای سنگین، بالا و پایین رفتن از پله ها و عدم فعالیت های ورزشی و رانندگی به مدت چند هفته نیز از مشکلات پس از انجام عمل سزارین است که در زایمان طبیعی اغلب وجود ندارد.

عفونت های ادراری در سزارین به علت ضربه و صدمه ای که به سیستم ادراری در حین عمل ممکن است وارد شود، بیشتر است، خطر عفونت محل بخیه ها را نیز باید در نظر داشت، احتمال ایجاد یبوست به علت استفاده از داروهای بیهوشی و خطر پارگی رحم به علت باز شدن محل بخیه ها در حاملگی های بعدی نیز وجود دارد. پژوهش های انجام شده در ایران نشان می دهد سزارین به عنوان مهم ترین خطر جدی افسردگی پس از زایمان هم تلقی می شود.

تازه ترین مطالعات نشان دهده که انجام زایمان به روش سزارین ممکن است احتمال سکته مغزی را در مادران افزایش دهد. بیمارانی که چند بار سزارین می کنند ممکن است چسبندگی غیر طبیعی جفت پیدا کنند که یکی از خطرناک ترین و جدی ترین عوارض سزارین است. ممکن است به خونریزی غیر طبیعی و غیر قابل کنترل جفت منجر شود. نتایج مطالعات در انگلستان نشان داده است که خطر مرگ مادر ناشی از زایمان سزارین سه برابر بیشتر از زایمان طبیعی است.

 عوارض مربوط به جنین

در کنار عوارضی که سزارین برای مادر به همراه دارد، عوارضی هم برای جنین متصور است، البته بهتر است گفته شود این عوارض در نوزادان سزارینی بیشتر از نوزادان زایمان طبیعی ست مثل یرقان(زردی) و مشکلات تنفسی(ریوی) و خطر ابتلا به دیابت نوع اول(وابسته به انسولین)، ابتلا به آسم و آلرژی بسیار بالاتر از نوزادانی است که به روش زایمان طبیعی به دنیا می آیند. برخی بررسی ها نشان داده است بچه هایی که به طور طبیعی به دنیا می آیند باهوش تر از بچه های سزارینی هستند. همچنین تحقیقات نشان می دهد سندرم مرگ ناگهانی نوزادان در ماه های نخست، در نوزادانی که به شیوه سزارین متولد می شوند تا سه برابر بیشتر است و از طرف دیگر نیز داروهای بیهوشی می تواند روی جنین عوارضی داشته باشند.

نوزادانی که به روش سزارین به دنیا می آیند تا چهار برابر بیشتر از سایر نوزادان در معرض خطر نارس بودن ریه هستند و به همین علت بیشتر امکان دارد در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری شوند. مادری که قبل از شروع دردهایش، به اتاق عمل می رود و نوزادش را با سزارین به دنیا می آورد، به دلیل کاهش ترشح هورمون "کورنیزول" در مادر که ترشح این هورمون وابسته به شروع دردهای زایمانی است، فرصتی برای بلوغ ریه‌های نوزاد باقی نمی‌گذارد. بررسی های جهانی ارتباط معنی دار مرگ و میر پایین درحوالی تولد با آمار زیر ۱۰ درصد سزارین در برخی کشورها را نشان می دهند.بر اساس تحقیقات علمی نوزادانی که با روش سزارین انتخابی به دنیا می‌آیند 50 درصد بیشتر به آسم، 20 درصد بیشتر به دیابت و 50 درصد بیشتر به چاقی مبتلا می گردند.

شرایطی که عمل سزارین ضروری است

سزارین تنها در موارد خاص که در ذیل به آن اشاره شده است، انجام می گیرداین عمل  معمولا به یکی از دلایل زیر رخ می دهد:

1ـ عدم پیشرفت زایمان یا بحرانی‌شدن شرایط زایمان.

2ـ سابقه سزارین در زایمان‌های قبلی زائو.

3ـ وضعیت استقرار نامناسب جنین برای زایمان طبیعی. (همانطور که می‌دانید بچه‌ها معمولا با سر از رحم بیرون می‌آیند اما اگر شرایط استقرار جنین به نحوی باشد که مثلا بخواهد با پا از رحم خارج شود، آنوقت باید برای سزارین اقدام کرد.)

4ـ وضعیت نامناسب و بحرانی تنفس در جنین.

جمع بندی:

متاسفانه رغبت خانواده های ایرانی علی رغم مزیت های بیشمار زایمان طبیعی برای مادر و فرزند و عوارض زیاد سزارین،  به عمل جراحی بیش تر است . امیدواریم مسولین و مخصوصاً وزارت بهداشت سیاست‌های جدیدی را در پیش بگیرند تا مادران آینده؛ با افتخار بگویند که فرزند من را یک ماما به دنیا آورده است. سقوط جمعیتی و پیر شدن جمعیت ایران لزوم فرهنگ سازی زایمان طبیعی را بیش از پیش مهم می سازد، چرا که مادرانی که زایمان خود را به تیغ جراحی می سپارند نهایتا می توانند 2 فرزند را باردار شوند.