پاسخ به شبهات پیرامون روحانیت/پرهیز از نگاه صرفا سیاه و سفید

گروه فرهنگی «تیتریک»؛آخرین نمونه رویکرد جدید هنرهفتم به واژه رو حانیت فیلم «فرشته‌ها با هم می‌آیند» بود. در این آثار، به انحای مختلف به خوبی نشان داده می‌شود روحانیت نیز همانند دیگر اقشار جامعه درگیر مشکلات عدیده اقتصادی است، حتی ممکن است به آنها فشار بیشتری آید، اما کمتر این مسائل برای دیگران بازگو می‌شود.

اما در تلویزیون معمولا این دست تولیدات کم بود و کارهایی هم که در آن روحانیت حضور داشتند، تنها تصویرگر نمای سطحی از این قشر بود. در این میان «پرده نشین» توانست برای اولین بار خارج از قواعد رایج در تولیدات سیما عمل کند و نگاهی کارشناسانه و دقیق به این حوزه داشته باشد. و بامخاطبان بسیاری مواجه شود.

در این یاداشت زیاد درباره بخش‌های فنی سریال سخن نمی‌گوییم، چون طی این چند وقت در این باره سخن بسیار رانده شده است، اما تنها به ذکر دو نکته در این حوزه بسنده می‌کنیم. ابتدا بحث بازیگری این سریال است که از جمله آیتم‌های بسیار خوب آن برشمرده می‌شود. به ویژه انتخاب فرهاد آئیس و هومن برق نورد برای نقش آفرینی در دو نقش اصلی فیلم. این امتیاز در شرایطی است که این دو بازیگر، معمولا در نقش‌های طنز حضور داشتند برای همین انتخاب آنها یک ریسک برای کارگردان به حساب می‌آمد.

مطلب دیگر به کارگردانی، این سریال مربوط می‌شود. بهروز شعیبی کارگردان این مجموعه، پیش از این فیلم سینمایی «دهلیز» را ساخته بود و در آن کار هم نشان داده بود فیلمسازی را به خوبی می‌شناسد، اما در این کار تجربه خود را قوام بهتری داد و یک اثر بسیار منسجم را شاهد هستیم که فیلمنامه امتیاز اول آن سپس کارگردانی خوب دیگر امتیاز این سریال است.

در بحث میزانس هم  کارگردان به خوبی صحنه را تحت هدایت خود در آورده است. درباره انتخاب لوکیشن هم باید گفت؛ کارگردان با انتخاب فضای مناسب برای این کار از حساسیت‌های احتمالی کاسته و برای شهر یا منطقه‌ خاصی حساسیت به وجود نیاورده است.

گریزی به سبک زندگی

درباره بحث‌های مفهومی «پرده نشین» می‌توان به موضوعات مختلفی اشاره کرد.

ابتدا بحث سبک زندگی که در این کار به صورت کاملا ظریفی به آن توجه شده است. در این کار بدون این که بخواهد به صورت رو و مستقیم به مضمون مورد نظر بپردازد، سبک زندگی ایرانی اسلامی مورد توجه قرار گرفته و الگوی موفق از یک زندگی خوب، توام با ایمان برای تماشاگران تصویر می‌شود. این مفهوم هم در زندگی خانواده حاج آقا شهیدی و حاج آقا مهدوی می‌توان به خوبی دید و در نوع رابطه آدم‌ها نیز نمود پیدا می‌کند هم در پوشش شخصیت‌های فیلم.

برای نمونه رفتار فرزند با پدر که در قالب دو شخصیت محمد حسین (حامد کمیلی) و حاج‌آقا شهیدی(فرهاد آئیش) شاهدش هستیم به مخاطبان الگوی خوبی از این رابطه می‌دهد، حتی زمانی که فرزند خطایی را مرتکب می‌شود باز هم برخوردی که از طرف پدر با وی می‌شود در موقعیت خود جای توجه دارد.

 در مثال دیگر رابط حاج آقا مهدوی (هومن برق نورد) با همسرش به خوبی برای خانواده‌های جوان می‌تواند تصویرگر الگوی موفق از زندگی اخلاقی و دینی باشد. بحث دیگر که سبک زندگی مربوط می‌شود به پوشش بازیگران سریال بر می‌گردد که واقع‌نگری شاخصه اصلی آن است. یعنی هر فرد متناسب با تفکر و سلیقه فکری که دارد لباس می‌پوشد و ما به هیچ وجه خارج از این اصول، پوششی را برای بازیگران مشاهده نمی‌کنیم.

پرهیز از نگاه صرفا سیاه و سفید

«پرده نشین» همچنین در برخورد با آدم‌های نگاهی سیاه و سفیده ندارد، بلکه در تمامی شخصیت‌‌های می توان رگه‌هایی از خاکستری را مشاهده کرد. اتفاقی که معمولا در کارهای تلویزیونی کمتر رخ می‌دهد. به ویژه درباره شخصیت روحانیون. در ضمن در این سریال رابطه که بین طلبه‌ها ترسیم شده به شدت منطبق بر واقعیت است. امری که نشان می‌دهد کارگردان توانسته به خوبی فضا مورد نظر را درک کند، حتی نوع شوخی‌ها و اختلافاتی که بین آنها مطرح می‌شود معمولا در کمتر فیلمی شاهد آن هستیم.

پاسخ به شبهات پیرامون روحانیت

به توضیح فوق، بحث وقف را هم باید مطرح کرد که تا به امروز به این شکل کمتر به آن توجه شده بود، حتی در این زمینه به مشکلات احتمالی که ممکن است پیش آید اشاره می‌شود. مطلب دیگری که در این میان نباید فراموش شود پاسخ به شبهاتی است که درباره روحانیت از سوی برخی مغرضان مطرح می‌شود. برای نمونه در سکانسی حاج آقا مهدودی درباره کارایی روحانیت در جامعه امروزی سخن می‌گوید و به نوعی به نقدها بدون تعصب و تنها با داده‌های علمی و منطقی پاسخ می‌دهد. برای همین آن موضوعات قابل باور و درک هستند.

دفاع صحیح از رو حانیت

درباره این سریال به نکته دیگری هم می‌بایست اشاره کرد ،در این کار سعی شده تبلیغی مثبت برای روحانیت صورت پذیرد. اتفاق خوبی که در جای خود شایسته و قابل احترام است، اما این دفاع و تبلیغ به هیچ وجه آزار دهنده نیست و تماشاگر آن را به خوبی می‌پذیرد. این نوع نگاه باید در دیگر کارهای تلویزیونی هم مورد توجه قرار گیرد، زیرا برخی مواقع ممکن است دفاع بد از یک مفهوم یا قشر، سبب ضربه زدن به آن شود.

مطلب پایانی درباره این سریال، نکته‌ای است که در برخی فیلم‌هایی سینمایی همچون «طلا و مس»، «زیر نور ماه» و «فرشته‌ها با هم می‌آیند» هم می‌توان مشاهد کرد. در این تولیدات معمولا روحانی از اتفاقات روز و سیاسی جامعه دور است و به نوعی رفتار زاهد گونه در پیش گرفته است، درصورتیکه این نوع نگاه که به روحانی می‌شود به نوعی تاثیر گرفته از رهبانیت مسیحی است که در فیلم‌های آمریکایی به وفور شاهد آن هستیم.

اما در اسلام جایگاهی ندارد. اسلام دینی است که در آن مشارکت و حضور اجتماعی و سیاسی برای تمامی مسلمین امری واجب است، پس نباید به بهانه پرداختن به زندگی شخصی، مبلغ روحانیت مسیحی در فیلم‌های سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی باشیم./س

منبع:حوزه