تشکیل شبکه علمی پیش‌بینی زلزله درکشور

گروه علمی « تیتریک »؛ در این نشست که با حضور ده‌ها تن از دانشجویان و متخصصان و اعضای هیات علمی علاقمند یا فعال در زمینه های زلزله شناسی و پیش بینی زلزله برگزار شد، 14 نفر از متخصصان در جنبه های مختلف پیش بینی زلزله و سامانه های هشدار پیش هنگام طی سخنرانی‌هایی به ارائه تجارب و یافته های علمی خود و همکارانشان در حوزه پیش بینی زلزله پرداختند.

دکتر مهدی زارع، دانشیار پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و دبیر این نشست طی سخنانی، ضمن ارایه گزارشی از فعالیتهای انجام شده از بعد آکادمیک در ایران در زمینه پیش بینی زلزله، اهمیت ادامه و توسعه این فعالیتها را در دو راهبرد کلان پیش بینی به روش احتمالی (پیش یابی) و پیش بینی بر پایه روش‌های پیش نشانگری تشریح کرد.

وی همچنین به بررسی نحوه توسعه سامانه های هشدار پیش هنگام زلزله در گذشته در دنیا پرداخت و انواع سامانه های هشدار پیش هنگام را تشریح کرد.

زارع با اشاره به برنامه سازمان ملل متحد برای کاهش ریسک سوانح به عنوان «چهارچوب هیوگو برای عمل (2005-2015)» گفت: در این چهارچوب پنج اولویت عملیاتی مطرح شده است که چهار اولویت اول در زمینه پیشگیری (قبل از رخداد) و اولویت پنجم در راستای پاسخ - یا مقابله با - سوانح (بعد از رخداد آنها) است.

وی گفت: اولویت دوم در این چهار چوب با عنوان «تشخیص، برآورد و رصد ریسک های سانحه و توسعه هشدار پیش هنگام» به ضرورت راه اندازی سامانه های هشدار پیش هنگام برای تمام مخاطرات اصلی طبیعی در کشور های عضو در این بازه زمانی تاکید دارد و این در حالی است که برای بیشتر سوانح اصلی از جمله زمنیلرزه چنین سامانه ای هنوز در کشور ما راه اندازی نشده است.

سخنران بعدی، دکتر مسعود مجرب، دانش آموخته دکتری مهندسی معدن دانشکده فنی دانشگاه تهران بود که به تشریح نتایج پژوهش‌های خود در زمینه اجرای روش M8 برای پیش بینی احتمالی زلزله در گستره فلات ایران پرداخت و بر اساس پژوهشهای انجام شده تاکنون پیش بینی رخداد زمینلرزه ها بر پایه داده های سی سال گذشته ایران و میزان موفقیت این روش را در گستره های مختلف در ایران و کشورهای همجوارنشان داد.

وی موفقیت آمیز بودن پیش بینی رخداد زمینلرزه ای با بزرگای بیش از 7 در گستره شرق ترکیه قبل از رخداد زمین‌لرزه اول آبان 1390 وان ترکیه و زمین‌لرزه ای با بزرگای بیش از 7 در گستره جنوب شرق ایران قبل از رخداد زمینلرزه 27 فروردین 1392 در گشت سراوان را توضیح داد.

مهندس اسماعیل فرزانگان، رئیس شبکه ملی شتابنگاری ایران (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) هم در سخنانی به معرفی شبکه شتابنگاری کشور و تلاشهای انجام شده برای توسعه سامانه هشدار پیش هنگام زلزله در ایران پرداخت.

وی توضیح داد که شبکه ملی شتابنگاری ایران اکنون در چهلمین سال فعالیت خود بیش از 10 هزار شتانگاشت از زلزله های چهار دهه اخیر ایران ثبت کرده است. توسعه این شبکه به عنوان زیر ساخت مهندسی زلزله در کشور و همچنین یکی از مهمترین شبکه های شتابنگاری در جهان اهمیت فوق العاده دارد. از این رو برای مدرن کردن شبکه ، کاربرد فناوری های روزآمد و برخط کردن ارتباطهای بین مرکز شبکه در تهران و تمامی ایستگاهها و همچنین توسعه شبکه های هشدار پیش هنگام به صورت ناحیه‌یی و درمحل (on-site) حداقل برای تمامی کلانشهرها و سایتهای حساس صنعتی و اقتصادی کشور نیاز به توجه به شبکه شتابنگاری در برنامه های توسعه ملی پنج ساله و سالانه از نظر تخصیص بودجه و امکانات لازم است.

دکتر مصطفی علامه زاده ،عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیز گزارش جامعی از کاربرد الگوریتمهای ریاضی آماری برای پیش بینی زلزله در این پژوهشگاه طی 10 سال گذشته داد و نتایج و صحت سنجی پیش بینی های انجام شده را در موارد مختلف تشریح کرد.

وی توضیح داد که روشهای تحلیل خوشه های لرزه‌یی تاکنون در مواری که داده های مناسبی در دسترس بوده قابلیتهای خوبی در ایران نشان داده است.

دکتر سید رضا مهر نیا، دانشیار دانشگاه پیام نور نیز به کاربرد روشهای هندسه فراکتال در ژئوفیزیک برای کاربرد در پیش بینی مکانی زلزله در ایران و ارایه مثالهایی از منطقه آذربایجان و جنوب شرقی ایران پرداخت.

دکتر مجید معهود، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات نیز به روش پیش بینی مکانی رخداد زمینلرزه بر پایه تحلیل فاکتور کاهندگی Q پرداخت. همچنین دکتر رضا حیدری، عضو هیات علمی همان دانشگاه کوششهای انجام شده برای راه اندازی ایستگاههای لرزه نگاری برای توسعه سامانه های هشدار پیش هنگام در ایران را توضیح داد.

دکتر یاسر رادان، استادیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر نیز به کاربرد و نتایج روش تشخیص الگو (PI) برای پیش بینی زلزله به ویژه در ناحیه زاگرس پرداخت.

مهندس لیلا مجیدی، همکار پروژه توسعه نرم افزار پیش بینی زلزله نیز نتایج کسب شده تا کنون و نمونه هایی از کاربرد این سامانه نرم افزاری را که با تلفیق داده های مختلف و کاربرد روشهای گوناگون برای پیش بینی زمین‌لرزه کارمی کند و نسخه اولیه آن آماده و مشغول کار است، ارایه کرد. قابلیت سنجش عدم قطعیت و همچنین صحت سنجی مرحله به مرحله نتایح از قابلیت های علمی جالب این نرم افزار است.

در این نشست همچنین محمد طالبی و مجتبی ناموران از دانشجویان دکتری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و علیرضا خداوردیان و فریده سبزه ای دانشجویان دکتری دانشکده فنی دانشگاه تهران نیز به نتایج کسب شده در پژوهشهای خود (تا مرحله حاضر) پرداختند.

در پایان نشست نیز دکتر مهدی زارع، دبیر نشست و دکتر فرخ توکلی، عضو هیات علمی سازمان نقشه برداری کشور به جمع بندی نتایج این نشست علمی پرداختند و در سخنان خود به اهمیت همکاری و هم افزایی این گروههای پژوهشی که در دانشگاه ها و پژوهشگاهها و مراکز پژوهشی کشور مشغول هستند و تشکیل شبکه علمی پیش بینی زلزله با دعوت از همه توان تخصصی کشور برای همکاری و لزوم حمایت مادی و معنوی از این کوششهای پژوهشی تاکید کردند.