به مناسبت تسخیر سفارت روباه پیر
سه ضلع دولت، مجلس و دانشجویان در ماجرای حمله به سفارت انگلیس
حقوق بین الملل یا حقوق اسلامی . بازخوانی یک ماجرا
گروه سیاسی «تیتریک»، طاها.الف
امروز 8 آذر سالگرد حمله ( یا تسخیر ) سفارت بریتانیا در تهران بود . یک سال از حادثه ای که در آن اما و اگر های فراوانی وجود داشت می گذرد. شاید حال که از تب و تاب این ماجرا یک سال گذشته است، بتوان راحت تر در مورد ابعاد آن سخن گفت.
اولین مخالفت رسمی این ماجرا توسط وزارت امور خارجه ابراز شد. سخنگوی وزارت امور خارجه در بیانیه ای اعلام کرد:« تجمع اعتراضآمیز دانشجویان در مقابل سفارت انگلیس در تهران که منجر به تظاهرات خارج از کنترل گردید، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از برخی رفتارهای غیرقابل قبول معدودی از معترضین که علیرغم تلاش نیروی انتظامی و تقویت نیروهای حفاظت کننده از سفارت صورت پذیرفت، ابراز تاسف نموده واز مسئولین امر خواسته شده است تا اقدامات و بررسیهای فوری و ضروری در این رابطه به عمل آورند.»
پازل اصلی این ماجرا دو روز قبل شکل گرفت . حکم اخراج سفیر انگلیس و تنزل رابطه با آن دولت .« نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تصویب طرح دو فوریتی وزارت امور خارجه را موظف کردند ظرف 2 هفته روابط سیاسی را با دولت انگلیس به سطح کاردار تنزل داده و روابط اقتصادی و بازرگانی را نیز به حداقل ممکن برسانند.» 6/9/1390
و البته دولت با تبصره دو این حکم که وزارت امورخارجه را موظف می کرد در مورد سایر کشورهایی که همچون بریتانیا هستند گزارشی تهیه و به مجلس ارائه کند مخالف بود . حسن قشقاوی معاون پارلمانی وزارت خارجه در موافقت با حذف این تبصره تاکید کرد که وجود این تبصره احساس تزلزل در روابط با همه کشورها ایجاد می کند در حالیکه وزارت خارجه روی وظیفه ذاتی خود تاکید دارد و نباید موضوع انگلیس را به روابط با دیگر کشورها تعمیم دهیم.
وقتی قانونی با صراحت حکم به اخراج سفیر یک کشور داده است، چرا باید دو روز بعد به سفارت خانه اش حمله شود؟
یکی از منابع حقوق بین الملل حقوق داخلی کشورهاست. یعنی اگر قانونی که در نظام بین الملل تصویب یا اجرا می شود، مغایر با حقوق داخلی یک کشور باشد، حقوق داخلی ارجعیت دارد. بنابراین اخراج سفیر بریتانیا از ایران بر اساس حقوق بین الملل حق ایران بوده و پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی در بعد بین الملل نیز قابل احترام و دفاع بوده است. البته لازم است به این نکته هم اشاره کرد که ما قرار نیست در اینجا از یک نظام حقوقی بین المللی که بر اساس نیاز های کشورهای استعماری (به اصطلاح سابق) نوشته شده است دفاع کنیم، بلکه صرفا از جنبه نظام حقوق بین الملل – چیزی که بعد از حمله به سفارت بریتانیا به وسیله آن در شورای امنیت بیانیه ای علیه ایران امضا شد- به بررسی آن می پردازیم.
بهتر است این ماجرا را از دریچه ای دیگر بنگریم. اگر حمله به سفارت اتفاق نمی افتاد و صرفا تجمع اعتراض آمیز مقابل آن برگزار می شد.
دولت موظف بود طبق مصوبه مجلس پیام دولت ایران را به انگلیس ابلاغ کرده و ساز و کارهای لازم برای اجرای آن محیا کند. برنامه ای که کانادا در قبال ایران اجرا کرد و البته بدون قانون داخلی و اعلام قبلی.
خوش بینانه ترین حالت در صورت عدم حمله به سفارتخانه این بود ولی اما و اگرهایی هم وجود دارد که مورد بحث ما نیست.
اما سوال اصلی اینجاست چه کسانی برنامه حمله به سفارت را طرح ریزی و اجرا کردند؟ چه کسانی در داخل از این ماجرا سود بردند؟ در تجمعات قبلی مقابل سفارت بریتانیا گاهی یگان های ویژه برای جلوگیری از رفتارهای خارج از تجمع و یا تهاجمی دانشجویان، رفتاری بسیار خشونت امیز و استفاده از گاز اشک آور برای متفرق کردن جمعیت استفاده می کرد اما چه کسی این بار دستور داده بود پلیس فقط نظاره گر ماجرا باشد ؟
در بعد بین الملل واضح بود که انگلیس توانست با این اتفاق مصوبه مجلس را بی ارزش نماید و با دست بالا گرفتن به بهانه امنیت نداشتن کارمندانش سفارتخانه خود را در ایران تعطیل کند و از طرف دیگر سفیر و کارکنان سفارت ایران در انگلیس را هم اخراج کند.
اما در عرصه داخلی چه کسانی از بی ارزش کردن مصوبه مجلس، ناکارآمد جلوه دادن دستگاه های امنیتی و حفاظتی سفارتخانه ها و تضعیف دولت (نظام جمهوری اسلامی ایران) در جامعه جهانی سود می بردند؟
در کنار این اما و اگرها و سوالات نوشته شده نباید از یک نکته غافل شد. برای توضیح این نکته نیاز است که مثالی بزنیم.
امریکا و اسرائیل در طول دوره های مختلف روابط خوب و روابط بدی با یکدیگر داشته اند. مثلا در زمان نیکسون رابطه امریکا و اسرائیل به شدت کاهش پیدا کرد. یا در زمان اوباما امریکا و اسرائیل در مسائل مختلف رابطه بسیار سردی داشتند. اما وقتی جنگ غزه پیش آمد امریکا تمام توان خود را به مسلح کردن اسرائیل و تقویت ارتش آن و ... معطوف کرد.
مثال ساده تر این ماجرا می توان به رابطه پدر و فرزندی تشبیه کرد. هرچقدر این رابطه متشنج باشد و اختلافات فراوانی میان این دو وجود داشته باشد، ولی زمانی که فرزند دچار درگیری بیرونی می شود و یا مشکلی خارج از خانه برایش پیش آید، اشتباهی کرده باشد و یا ... پدر خود را موظف به دفاع از فرزندش می داند.
در ماجرای حمله به سفارت بریتانیا، هرچند ضن آن می رفت که دست هایی به عمد و برای منافع خاص این کار را انجام داده اند، بهتر بود دولت و مسئولین همان رابطه پدر و فرزندی را درباره دانشجویان رعایت می کردند.
و نکته اخر اینکه طبق حقوق بین الملل سفارتخانه هر کشوری خاک آن کشور محسوب می شود و طبق احکام اسلامی پس از تصرف سرزمین کفر و دشمنان اسلام، آن زمین متعلق به حکومت اسلامی است بنابراین نماز خواندن در این زمین از نظر شرعی مشکلی ندارد .
ارسال نظر
اخبار برگزیده