خبری خوش برای روزه داران: اجرای اذان نابغه ایرانی ـ اسلامی در افطاری های امسال

گروه دین و اندیشه « تیتریک »؛ مسلمانان جهان موسیقی ویژه‌ای دارند که خاص خودشان است؛ موسیقی که نامش «اذان»، ترانه سرایش«خداوند جهان» و خواننده و تنظیم کننده‌اش «انسان» است.

معنویت، خلوص و قدرت اذان موذن‌زاده اردبیلی آنچنان است که بسیاری آن را یک رویداد معنوی مهم تلقی می‌کنند و آن را روح‌افزا می‌دانند، چرا که ملودی‌های ایرانی در اذان موذن‌زاده همیشه جریان دارد.

همه ادیان، پیروان خود را با نغمه موسیقی ندا می‌دهند، چرا که این بانگ روحانی در همراهی با موسیقی دل انگیزتر جلوه می‌کند. ما هم سال‌هاست که لحظات ملکوتی خود را با سبک و سیاق موذن‌های متفاوت سپری می‌کنیم، اما صدای زنده یاد موذن‌زاده اردبیلی بیشتر برایمان تداعی کننده لحظه‌های روحانی افطار است.

به دلیل اهمیت اذان در جهان اسلام و به خاطر زنده کردن یاد خدا در قلب‌ها، حضرت امام رضا(ع) از پیامبر گرامی اسلام نقل می‌کند که فرمود: «موذن بهترین یاور اسلام است» و امام سجاد (ع) نیز می‌فرماید: «حق اذان‌گو این است که بدانی او خدایت را یاد تو می‌آورد و تو را به حظ و نصیبی که داری دعوت می‌کند»، امام صادق(ع) از آن به عنوان یک نعمت الهی یاد می‌کند و می‌فرماید: «خداوند برای کسی که با صوت زیبایی خود بانک اذان را سر می‌دهد پاداش و اجر معنوی قرار داده است.»

برای نخستین بار همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان ماندگارترین موسیقی الهی جهان بشریت رنگ و بوی ایرانی - اسلامی به خود می‌گیرد.

صدای دل‌انگیز سلیم موذن‌زاده اردبیلی با لحن داوودی امسال بر سر سفره ایرانیان روزه‌دار صله وحدت بخش محبت الهی به ارمغان می‌آورد.

سلیم موذن‌زاده اردبیلی با وفای به عهد امسال میهمان سفره‌های افطاری دوست‌داران ندای ملکوتی اذان ویژه ایرانی در سراسر جهان می‌شود.

این هدیه ویژه الهی را که سلیم موذن‌زاده تنها یادگار در حال حیات زنده یاد شیخ عبدالکریم موذن‌‌زاده اردبیلی نخستین موذن رادیوی ایران در رمضان سال گذشته «پس از پخش اذان وی برای نخستین بار در جمهوری آذربایجان از شبکه ANS باکو به خبرگزاری فارس وعده داده بود» با وفای به عهد و اجرای آن برای ایرانیان سراسر جهان افتخار دیگری آفرید.

ویژگی اجرای این اذان در 78 سالگی این نابغه روزگار با لحن داوودی و صدای همیشه جوان خود در دستگاه بیات ترک، یادگار اجداد خود استفاده از سه بیت اشعار فارسی استاد شهریار در وصف فلسفه اذان در مقدمه و اجرای ترجمه فارسی عبارات در قالب یک بیت شعر فارسی است.

متن سه بیت استاد شهریار برای مقدمه اذان مغرب:

شب است و چهچه داوود سر به عرش افراز     افق شکافد و مرغان قاف در پرواز

چه صیحه‌ایست که مدهوش می‌کند آفاق       مرگ حکایت محشر که می‌کند آغاز؟

تو گو اذان و مناجات حضرت داوود                             که کائنات برانگیزی از برای نماز

به گفته ویلدورانت، اذان اسلامی در تاریخ هنر جهان برای بندگان راستین خدا که روزی پنج بار با ندای ملکوتی آن به آفریننده هستی تعظیم می‌کنند، ماندگارترین اثر هنری، دینی و انسانی در جهان بشریت محسوب می‌شود.

 اذان پرچم واحد همه مسلمین جهان است که روزی چند بار با به اهتزاز درآمدن آن برفراز گلدسته‌های مساجد مسلمین جهان به یکدیگر ابراز محبت می‌کنند.

در این راستا خاندان موذن‌زاده اردبیلی از صده‌های پیش با سلیقه ایرانی، جامه زیبا و فاخری بر قامت اذان اسلامی آفریدند تا جلوه هنر ایرانی در چشم دل مسلمین جهان خودنمایی کند.

درست است که صدای اذان شیخ عبدالکریم موذن اردبیلی به سال 1334 در نوار سیمی برای تبدیل از آرشیو رادیو ایران به فرانسه برده شد و دیگر سراغی از این میراث جهانی نیست؛ با این وصف هربار که اذان موذن‌زاده‌ها به عنوان یک موهبت الهی با آن تحریرها و فراز و فرودهای استادانه و با لحن ملکوتی از حنجره طلائی و داوودی آنها در فضا طنین‌انداز می‌شود، گویی این پرچم اتحاد در دست نسیم پیچ و تاپ می‌خورد و امواج محبت‌آمیز آن در دل‌ها می‌نشیند؛ همان امواجی که با یادآوری رسالت پیامبر گرامی اسلام علاوه بر مسلمانان، همه انسان‌های جهان آفرینش را تا ابد با دوری از تفرقه به سوی اتحاد و همبستگی فرا می‌خواند.

پس در فضای این هنر جاودانه و ماندگار، مدیریت فرهنگی، هنری و مذهبی قوی لازم است تا با بازگشت به خویشتن دین خود را در جوار حفظ حرمت و همچنین نشر جهانی دیگر آثار هنری خود در این مسیر نیز قدم برداریم.

در همین زمینه بزرگان فرهنگ و هنر این مرز و بوم نیز در جهان امروز به ویژه درباره موسیقی نظرهایی دارند: داریوش «پیرنیاکان» هنرمند نامی و نوازنده تار ایرانی در زمینه سبک اذان خاندان موذن‌زاده اردبیلی عنوان کرده است که «انتخاب آواز بیات ترک و گوشه روح‌الارواح، شیوایی سخن و صدای خوب، نشان‌دهنده آگاهی کامل مؤذن‌زاده از دستگاه‌های موسیقی است.»

«فرهنگ شریف» نوازنده تار نیز معتقد است: «آثار ماندگاری چون اذان مؤذن‌زاده اردبیلی به دلیل اشراف او بر موسیقی ایرانی و رعایت تمام تکنیک‌های آن و نیز پیوند دائمی صاحب اثر با منبع لایتناهی، در اذهان تمام مخاطبان مانده است.»

زنده‌یاد «علی تجویدی» موسیقیدان و آهنگساز، اذان مؤذن‌زاده را اذانی حساب‌شده می‌داند و معتقد است: «از این جهت حساب شده است که همه الحان در جایگاه خود اجرا شده است. همیشه این اذان برایت تازگی دارد و گویا برای اولین بار است که نوای دلنشین آن را می‌شنوی.»

«پورناظری»، اذان مؤذن‌زاده را خارق‌العاده می‌داند و معتقد است:« این اثر به دلیل ریشه داشتن در اعماق هنر و استفاده از فرهنگ ملی، جزء‌ آثار یک بار مصرف و بی‌اصالت نیست، به همین خاطر مخاطبان بعد از گذشت سال‌ها به این اثر گرایش دارند. پذیرش و باور مخاطب شرط اساسی قبول و ماندگاری اذان مؤذن‌زاده است.»

استاد موسیقی ایرانی درباره اذان مرحوم موذن‌‌زاده و ویژگی آن می‌گوید: «لحن ادای کلمات در زبان فارسی و عربی تفاوت دارد. برای آن که مطلب روشن شود، به اذان مرحوم موذن زاده اردبیلی اشاره می‌کنم. چرا این اذان به گوش شما آشنا‌تر از نمونه‌های عربی است؟ برای این که لحن ایرانی دارد.»

خبر خوش و امیدوارکننده از پخش برنامه ویژه افطاری از شبکه اول سیما با اذان سلیم موذن‌زاده اردبیلی این امید را در دل‌ها زنده می‌کند که صدای ماندگار ربنای سید جواد ذبیحی نیز به عنوان مکمل اذان موذن‌زاده‌ها بار دیگر دل‌های امیدوار ایرانی‌ها را در لحظات ملکوتی اذان مغرب بنوازد تا حرمت آن زنده یاد نیز نگهداشته شود.

دل‌های همه ایرانی‌های وطن دوست امروز مشتاق پاسداشت ارزش‌های ملی و مذهبی خود در سراسر جهان است.