با تروریست های طالبانی که آمریکا آزاد کرده است آشنا شوید

اسماعیل قاسمیار، عضو شورای صلح افغانستان به بی‌بی‎سی(BBC) گفت که آنها افراد موثر در رهبری طالبان هستند و ابراز امیدواری کرد که با حضور آنها، دفتر گروه طالبان در قطر برای گفتگوهای صلح بازگشایی شود. گروه طالبان هم از این جریان اظهار رضایت کرده اما آزادی آنها را نتیجه "قربانی‌های" اعضای خود دانسته است.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، چاک هیگل، وزیر دفاع آمریکا گفته که این افراد به این دلیل آزاد شدند که جان بوئی برگدال در خطر بود.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا از امیر قطر بابت تسهیل آزادی برگدال سپاسگزاری کرده، اما از آزادی رهبران طالبان ذکری نکرده است.

طالبان پس از به گروگان گرفتن برگدال، درخواست آزادی این پنج مقام پیشین خود را مطرح کردند. در سه سال گذشته گفتگوها برای مبادله آنها با میانجی‌گری قطر ادامه داشت.

دولت افغانستان هم با انتقال این پنج عضو طالبان به قطر موافقت کرده بود.

اما این افراد چه کسانی هستند؟ ایوب آروین، خبرنگار بی بی سی نوشت:

عبدالحق وثیق

من ملا عبدالحق وثیق را در خزان ۱۳۷۷ در دفتر کارش در مقر سازمان استخبارات طالبان در کابل دیدم. او معاون قاری احمدالله، رئیس این سازمان بود و عملا هدایت این نهاد پرقدرت را بر عهده داشت، چرا که رئیسش مسئول سازماندهی امور مناطق جنگی خارج از کابل بود.

پدرم و من به کمک یکی از دوستان پدرم در این دیدار توانستیم نامه‌ای از آقای وثیق بگیریم که نفرات طالبان در شهر کابل و راه‌ها ما را متوقف نکنند. نامه او در سراسر مناطق تحت کنترل طالبان معتبر بود. ملا وثیق در این سمت هدایت امور تحقیقاتی، تجسسی و مبارزه با جرایم را بر عهده داشت.

عبدالحق وثیق ۴۳ ساله، اهل قبیله خوگیانی ولایت غزنی، در مدرسه دینی ضیاءالمدارس کویته پاکستان آموزش دیده و پس از تصرف کابل توسط گروه طالبان در ۱۳۷۵، با قاری احمدالله ارتباط کاری پیدا کرد و به زودی معاونش شد.

وثیق ارتباط مستقیم با ملا محمدعمر، رهبر طالبان و حزب اسلامی گلبدین حکمتیار داشت. از ملا وثیق به عنوان کسی نام برده شده که در کانون تلاش‌های طالبان برای اتحاد گروه‌های تندرو و هماهنگی آنها با طالبان قرار داشته است.

در اسنادی که در وبسایت ویکی لیکس منتشر شده به نقل از آمریکایی‌ها گفته شده که او از دفترش برای حمایت از گروه القاعده استفاده می‌کرد، به همین دلیل تحت تعقیب آمریکا قرار گرفت و در نوامبر ۲۰۰۱ در ولسوالی مُقُر غزنی دستگیر شد.

آمریکایی‌ها او را به زندان گوانتانامو منتقل کردند تا به اطلاعاتی دست یابند که در یافتن موقعیت ملا عمر، دفاتر اطلاعاتی طالبان و شناسایی اعضای گروه القاعده کمک کند.

بازرسان زندان گوانتانامو او را دارای "ارزش اطلاعاتی" بالا تلقی کردند و در عین حال تاکید کردند که او باید به عنوان کسی که تهدیدی علیه آمریکا شمرده می‌شود، زندانی باشد.

فاضل مظلوم

محمدفاضل مظلوم یکی از بزرگ‌ترین فرماندهان نظامی طالبان در سال‌های نیمه دوم دهه هفتاد بود.

او در جنگ‌های مرگبار ۱۳۷۷ و ۱۳۸۰ در مناطق شمالی افغانستان، نقش کلیدی داشت. سازمان ملل او را متهم به ارتکاب جنایات جنگی کرده و مسئول کشتار هزاران نفر از هزاره‌های مزار شریف در سال ۱۳۷۷ می‌داند.

ملا فاضل در سمت‌های معاون وزارت دفاع، رئیس ستاد ارتش و فرماندهی نظامی طالبان کار کرد، اما در زمان شکست این گروه، در نوامبر ۲۰۰۱ به ژنرال عبدالرشید دوستم از رهبران اتحاد شمال تسلیم شد و آقای دوستم او را به آمریکایی‌ها تحویل داد.

این فرمانده ارشد طالبان در ۲۰۰۲ برای کشف اطلاعات درباره وضعیت نیروها و ساختار تشکیلات نظامی طالبان به زندان گوانتانامو منتقل شد. براساس اسنادی که وبسایت افشاگر ویکی لیکس منتشر کرده، بازرسان آمریکایی او را فردی "خطرناک" دانسته‌اند که باید در زندان بماند.

او ۴۷ ساله، اهل ولایت جنوبی ارزگان و در مدارس پاکستانی آموزش دیده است. از ۱۹۹۵ تا خزان ۲۰۰۱ عضو ارشد رژیم طالبان بود. آمریکایی‌ها معتقدند که او با گروه‌های تندرو به‌ویژه گروه القاعده روابط مستقیم داشت و با استفاده از این روابط برای گروه طالبان حمایت فراهم می‌کرد.

خیرالله خیرخواه

خیرالله خیرخواه، ۴۷ ساله، از قبیله پوپلزی ولایت جنوبی قندهار است و در سمت‌های وزارت کشور، ولایت هرات و فرماندهی نظامی رژیم طالبان کار کرده است.

او با ملا عمر، رهبر این گروه و اسامه بن‌لادن، رهبر پیشین گروه القاعده ارتباط مستقیم داشته است. نام ملا خیرخواه در فهرست سیاه سازمان ملل است. او در جنگ‌های مناطق شمالی در سالها ۱۳۷۷ و ۱۳۸۰ دست داشته است.

در اسناد ویکی لیکس از او به عنوان یکی از دوستان شخصی حامد کرزی، رئیس جمهوری افغانستان نام برده شده است. آقای خیرخواه که در تلاش پیوستن به دولت بود در ۲۰۰۲ در مرز بین افغانستان و پاکستان از سوی ماموران پاکستانی دستگیر به آمریکایی‌ها تحویل داده شد.

در اسناد وزارت دفاع آمریکا که از سوی ویکی لیکس منتشر شده، از او به عنوان فردی دارای اطلاعات گسترده درباره ساختار درونی گروه طالبان و روابط رهبران این گروه نام برده شده و فرد خطرناکی برای منافع آمریکا دانسته شده است.

نورالله نوری

نورالله نوری، ۴۷ ساله، ساکن اصلی ولایت جنوبی زابل، در زمان حمله نظامی آمریکا به افغانستان در خزان ۲۰۰۱ فرمانده نظامی طالبان در ولایت شمالی بلخ بود.

او در دوران حکومت طالبان به عنوان والی بلخ و لغمان کار کرده است. آنگونه که در اسناد منتشر شده در وبسایت ویکی لیکس آمده است، نورالله نوری در زمان کار با رژیم طالبان، از جمله افرادی بود که با ملا عمر، رهبر این گروه و دیگر رهبران ارشد این گروه روابط نزدیکی داشت.

نام آقای نوری به اتهام دست داشتن در کشتار دسته‌جمعی در شهر مزار شریف در ۱۳۷۷، وارد فهرست سیاه سازمان ملل شد.

او در نوامبر ۲۰۰۱ به همراه ملا فاضل مظلوم به ژنرال دوستم تسلیم شد و آقای دوستم آنها را به آمریکایی‌ها تحویل داد.

محمدنبی عمری

مولوی محمدنبی عمری ۴۸ ساله و ساکن اصلی ولایت خوست است.

او به عنوان فرمانده ارشد طالبان، در سمت‌های مختلف، فعالیت‌های نظامی این گروه را رهبری کرد. آقای عمری روابط نزدیکی با گروه‌های تندرو از جمله القاعده و شبکه حقانی داشته است.

اسناد منتشر شده در ویکی لیکس نشان می‌دهد که او عضو یک تشکیلات مشترک طالبان و القاعده در ولایت خوست بوده که در جنگ با ائتلاف بین‌المللی شرکت داشته است.

او از سال ۱۹۹۶ به گروه طالبان پیوست و در سمت رئیس اداره امنیت ولایت زابل کار کرد و از آغاز ۲۰۰۱ به عنوان یکی از زیردستان ملا عبدالرزاق، فرمانده پلیس مرزی کار کرد.

آقای عمری در ۱۴ سپتامبر ۲۰۰۲ در خوست دستگیر و به پایگاه هوایی بگرام و بعد به گوانتانامو منتقل شد.

جنگ یا صلح؟

حالا در افغانستان سوال این است که آیا آزادی این پنج مقام پیشین رژیم طالبان به تقویت روند صلح کمک می‌کند یا نه؟

دولت افغانستان امیدوار است که چنین شود، اما برخی از ناظران در این مورد ابراز تردید می‌کنند چرا که در گذشته برخی از فرماندهان طالبان پس از آزادی دوباره به میدان‌های جنگ بازگشته‌اند.

منتقدان نگران سابقه نظامی و استخباراتی این افراد هستند و باور دارند که آنها هنوز در سنی هستند که می‌توانند به فعالیت‌های نظامی رو آورند.

اما برخی دیگر معتقدند که به دلیل تحمل مدت طولانی زندان، نیروی این پنج تن تحلیل رفته و آنها دیگر مایل به بازگشت به جبهه‌های جنگ نخواهند بود.

از اعلامیه طالبان هم بر نمی‌آید که از آنها بخواهند که به فعالیت‌های نظامی برگردند. طالبان گفته‌اند که آنها در کنار خانواده‌های خود در قطر زندگی خواهند کرد.

امیدواری دولت افغانستان هم در زمان موافقت با انتقال آنها به قطر این بوده که آنها در همانجا بمانند و به روند گفتگوهای صلح کمک کنند.