بحران کم آبی در البرز/ آب سد کرج و طالقان تا کمر خالی شده

گروه استانی « تیتریک »؛ این روزها سدهای کرج و طالقان برخلاف مدت مشابه سال های گذشته سرریز آب ندارند و دیواره پشت این سدها تا کمرخالی شده است.


نوار سفید رنگ و شوره زده هر روز در دیواره این سدها بیشتر و بیشتر می شود و درون نیمه خالی آنها، دل هر نظاره گری را بیم زده و تهی می کند.


اگر دیروز از آب شور دریاچه ارومیه به هر قیمتی دل کندیم ، اما این آب، دیگر مایه حیات است و خدایی ناکرده باید از خود دل بکنیم.


دیدن این وضعیت ناگوار آن هم در استانی که میانگین بارندگی سالانه اش از متوسط کشور بیشتر است، حکایت نیست بلکه از زنگ خطر هم گذشته است به ویژه آنکه منابع آبی اش نه تنها خود بلکه همسایه عیال وارش یعنی تهران را رفع عطش می کند آن هم تهرانی که نزدیک به 13 میلیون نفر جمعیت و شاید روزانه حدود پنج میلیون میهمان از سراسر کشور داشته باشد.



به هرحال دیدن البرز اخمو و لب تشنه در بهار 93 خبر خوبی برای منطقه نیست، آبیاری باغات و مزارع کشاورزی به کنار، رفع عطش از مردم دو استان پر جمعیت در تابستان و حتی پاییز93 موضوع ساده ای نیست که براحتی بتوان از کنار آن گذشت.


دیدن لب های ترک خورده و شوره زده سدهای البرز فقط دل کارشناسان را تهی نکرده بلکه مردم نظاره گر را هم حسابی ترسانده و شاید همین ترس موجب شود که قدر قطره قطره های آب را بدانیم.


این یک طرف سکه است ، روی دیگر سکه هم کمر شکسته دشت های البرز است که بر اثر کاهش 70 سانتی متری آب ، زمین نشست کرده است و این به معنای خالی شدن چاله های زیرزمینی از آب است.


از وصف خطر که بگذریم، کارشناسان می گویند: برداشت بی رویه از سفره های آب زیر زمینی کمر زمین را در برخی مناطق البرز خم کرده به گونه ای که میزان فرونشست زمین در مناطقی از این استان حدود 80 سانتی متر گزارش شده است.


منابع آبی سطحی و زیرزمینی استان البرز را رودخانه های کرج، طالقان ، برغان و شورود ، چشمه ها ، چاه ها و قنات ها تشکیل می دهند.


مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای استان البرز می گوید: برای آگاهی بیشتر از بحران کم آبی استان و کشور، کافی است مردم سری به سدهای کرج و طالقان بزنند و آن وقت در چگونگی مصرف آب برنامه ریزی کنند.


ˈمجتبی نوریˈگفت: میزان مصرف آب شرب در استان البرز سالانه 211 میلیون مترمکعب است که سرانه مصرف آب در این استان دو برابر سرانه جهانی است، با وضعیت کنونی نمی شود راه گذشته را با پرمصرفی ادامه داد.


وی، افزایش جمعیت و عدم وجود آب و منابع تجدید پذیر کافی را در استان البرز نگران کننده خواند و افزود: زنگ بحران کم آبی به صدا درآمده و بر این اساس در کرج هم مانند شهرهای اراک، اصفهان، شیراز، قزوین، قم، کرمان، مشهد، همدان، یزد و تهران با چالش آب مواجه هستیم.


نوری با بیان اینکه ، آب های زیر زمینی فقط مختص امروزی ها نیست بلکه باید برای نسل آینده ذخیره شود، گفت: برداشت غیر مجاز و بی رویه آب زیرزمینی در واقع سرقت منابع آبی نسل امروز و فردا است.


وی با اشاره به چالش کم آبی و خشکسالی به ویژه در بخش غربی استان البرز افزود: طبق بررسی ها، در اردیبهشت ماه جاری 53 درصد از ظرفیت 420 میلیون مترمکعبی سد طالقان از آب خالی است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 34 درصد کاهش نشان می دهد.


این مسوول ادامه داد: از ظرفیت 183 میلیون مترمکعبی سد امیرکبیر کرج، اردیبهشت ماه امسال 63 درصد آن پر از آب شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 30 درصد کاهش یافته است.


نوری همچنین اظهار کرد: 12 هزار چاه غیر مجاز آب در استان البرز وجود دارد که از دو هزار حلقه چاه آنها بیش از حد متعارف آب برداشت می شود.


این مسوول گفت:حجم کل منابع آب تجدید شونده (زیرزمینی ) استان البرز کمتر از یک میلیارد متر مکعب است این در حالی است که میزان برداشت بیش از این رقم است.


وی با بیان اینکه ما هر سال از نظر منابع آبی فقیرتر می شویم، افزود: اگر مدیریت و مصرف بهینه نداشته باشیم ، منابع آبی کشور به سرنوشت دریاچه ارومیه مبتلا می شوند.


وی ادامه داد: کاهش نزولات جوی و به تبع آن کاهش منابع تجدید شونده در وضعیت فعلی این استان را نسبت به سال گذشته بحرانی کرده است.


وی با اشاره به اینکه نیازمند فرهنگ سازی بیشتر در مصرف بهینه آب هستیم، گفت: انتظار می رود که رسانه ها در بحث فرهنگ مصرف آب قدم های جدی تری بردارند.


نوری اظهار کرد: به آب باید به عنوان کالای اقتصادی و محرک توسعه قدرت برای ثروت آفرینی نگاه کرد و برنامه های در جهت صرفه جویی و افزایش راندمان آن مد نظر قرار داد.


وی افزود: به دلیل اینکه آب با قیمت پایین در دسترس مردم قرار می گیرد، بسیاری به ارزش آن پی نبرده و این مایع حیات را هدر می دهند.


وی با اشاره به اینکه برای حفاظت کمی و کیفی از منابع آب سطحی و زیر زمینی نیاز به مشارکت همگانی است، گفت: آب منطقه ای البرز برای نظارت بر مصرف بهینه آب های زیر زمینی ، تشکل ˈآب برانˈ را در دشت های نظرآباد و ساوجبلاغ راه اندازی کرده است .


وی ادامه داد : این طرح با هدف مشارکت مردم در حفاظت از منابع زیر زمینی برای اولین بار در کشور در این استان در دستور کار قرار گرفت.


وی گفت: آب منطقه ای البرز در بحث تحقیقات کاربردی برای حل مشکلات آب فراخوان داده و انتظار می رود محققان و پژوهشگران کشور در این زمینه همکاری کنند.


مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان البرز با بیان اینکه استفاده غیراصولی از منابع آبی کشور، زندگی نسل های آینده را به خطر می اندازد، گفت: مدیریت آب در کشور باید همه سو نگر باشد ، از آب کشاورزی تا آب آشامیدنی و صنعتی همه منابع را باید مدیریت کرد.


ˈغلامرضا رضایی فرˈ افزود: امروز شاهد کاهش بارندگی ها در ایران و پایین آمدن سطح سفره های زیر زمینی هستیم، بنابراین مدیریت آب لازمه ادامه حیات است.


وی با اشاره به مشکلات جمعیتی و آب در استان البرز افزود: البرز بعد از استان بوشهر با ضریب رشد 4/3 درصد دارای بالاترین نرخ رشد جمعیت در کشور است و بر همین اساس نیاز آبی کلانشهر کرج مرکز استان تا سال 1405 شمسی برای جمعیتی بالغ بر دو میلیون و 500 هزار نفر، معادل 205 میلیون مترمکعب در سال خواهد بود.


وی اظهار کرد: منابع آب موجود به ظرفیت 165 میلیون متر مکعب می تواند نیازهای آبی استان البرز را تا سال 1397 تامین کند اما بایستی برای سال های بعد از آن به افزایش منابع بیشتر برای برآورده کردن نیازهای جمعیت جدید توجه جدی کرد.


وی اظهار کرد: آموزش و فرهنگ سازی از خانه تا مدرسه و مراکز علمی و اداری باید فراگیر شود و در کنار آن برداشت از منابع آب کشاورزی ، شرب و صنعتی باید بر مدار فناوری و شبکه های مدرن آب باشد.


وی خاطر نشان کرد: آموزش در مدارس، کانون های فرهنگی، فرهنگسراها و مهدهای کودک بطور مستمر می تواند اثر گذاری بیشتری بر ذهن و رفتار افراد داشته باشد.