دوشنبه ۲۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 May 13
در آستانه روز معلم؛
عوامل تربیتی و ضد تربیتی از نظر شهید مطهری
دین، به نگرش فلسفی فرد به تعلیم و تربیت و به دنبال آن اهداف تربیتی جهت می دهد و فرهنگ دینی حاكم بر انسان در همه شئون زندگی او ریشه می دواند.
تعلیم و تربیت از دیر باز طی قرون و اعصار همواره مورد توجه عالمان، اندیشمندان و فیلسوفان بوده و بدین سان توانسته است افكار و اندیشه های بزرگ را به سوی خویش فرا خواند. دین، به نگرش فلسفی فرد به تعلیم و تربیت و به دنبال آن اهداف تربیتی جهت می دهد و فرهنگ دینی حاكم بر انسان در همه شئون زندگی او ریشه می دواند. تربیت دینی نشان دهنده راه وروشی است كه در انتها به هدف زندگی منجر می شود.
روز دوازدهم اردیبهشت ماه سالروز شهادت بزرگ معلمی است که در طول زندگی با برکت خود با بهره گیری از دیدگاه اسلامی و نگاه عمیق به جامعه و آنچه که جامعه اسلامی بدان نیازمند است کوشید تا آثار مکتوب ارزشمندی را به جای گذارد. افکار و نوشته های ایشان در بسیاری از موارد تربیتی و اعتقادی به سوالات متعددی که درسطح جامعه به وجود می آید پاسخ داده است.
امام خمینی(ره) : خدمتی
که مرحوم مطهری به نسل جوان و دیگران کرده است، کم کسی کرده است. آثاری که
از او هست، بی استثناء ، همه ی آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم
که بتوانم بگویم: «بی استثناء آثارش خوب است». ایشان بی استثناء آثارش خوب
است، انسان ساز است، برای کشور خدمت کرده است. در آن حال خفقان خدمت های
بزرگ کرده است این مرد عالیقدر.
آیت الله مصباح یزدی: مقام
علمي آيت الله مطهري به قدري بود كه ظرفيت تغذيه فكري انقلاب عظيم اسلامي
را داشت و از ميان همه علماي بزگوار، هيچ يك مانند مطهري از عهده اين‌كار
بر نمي‌آمدند. هرچند امام(ره) داراي شاگردان زيادي بودند، اما تنها در مورد
اين استاد شهيد فرمودند: «مطهري حاصل عمر من بود.» بعد از گذشت سه دهه از شهادت ايشان هنوز جايگزيني براي آن بزرگوار نداريم.
توجه خاص شهید مطهری به تقوا، تزكیه نفس وخودسازی و سیر سلوك عرفانی
استاد
مطهری علاوه بر آنكه در فلسفه آموزش وپرورش اسلامی صاحب نظر بودند و
یادداشت های بسیاری درمنابع اسلامی و غربی در حوزه تعلیم وتربیت داشتند و
در تربیت شاگردان و تعلیم طلاب و دانشجویان از استادان نمونه كشور محسوب می
شدند. ایشان از نظر تربیتی به مقوله تقوا، تزكیه نفس وخودسازی و سیر سلوك
عرفانی توجه خاص داشتند ، و معنویت گرایی از ویژگی های ممتاز ایشان محسوب
می شد. به لحاظ تعلیمی نیز، روح علمی و جستجوگر استاد، وی را طالب علم و
حقیقت كرده بود.
اهمیت وضرورت تربیت ازدیدگاه استاد مطهری
در
تربیت اسلامی، هدف اساسی و غایی تربیت الهی شدن آدمی است . برای رسیدن به
این اهداف ،استعدادهای عالی انسان كه در خلقت او قرار داده شده است باید
رشد كند و فعلیت یابد.
از
منظر شهید مطهری، تربیت عبارت است از پرورش دادن؛ یعنی استعدادهای
درونی‌ای را که بالقوه در یک شیء موجود را به فعلیت درآوردن و ایجاد تعادل
و هماهنگی میان آنها تا از این راه متربی به حد اعلای کمال (خود) برسد.
بنابراین
تربیت انسان از منظر شهید مطهری، اهتمام به پرورش فكر واندیشه آدمیان است؛
پرورش استعدادهای نهفته در وجود او که آموزش صحیح فضائل اخلاقی و ملكات
نفسانی را در وجود انسان شکل می دهد به صورتی که روح او به آنها عادت می
كند، زیرا انسانی كه به روش اسلامی تعلیم می بیند و تربیت می شود باید
موجودی اخلاقی از كار در آید.
* یازده عامل تربیتی از نگاه معلم نمونه استاد شهید مطهری
تقویت اراده، عبادت، محبت، تقویت حس حقیقت جویی، مراقبه و محاسبه، تفكر، محبت اولیاء، ازدواج، جهاد، كار و معاشرت با صالحان.
* شش عامل بد تربیتی از نگاه اسلامی استاد شهید مرتضی مطهری:
1-قیود بیجای اجتماعی كه مزاحم تجلی استعدادها و غرایز انسانی می شود و در نهایت موجب سركوبی غرایز می شود .
2-تربیت
های مبنی بر ترس و وحشت بی منطق ، خصوصا در دوره كودكی. مثلا ترساندن
كودك از چیزی بدون آنكه طفل بتواند منطقا آن را درك كند . به عقیده استاد
این گونه ترس ها اشباحی از وحشت در روح طفل بوجود می آورد.
3-ناز پروردگی، كه روح را پر توقع ودر مقابله با حوادث ناتوان ودر نتیجه مایوس و بدبین وغیر متكی به نفس بار می آورد .
4-بیكاری
5-كار بیش از ظرفیت جسمی وروحی
6-
برخورد با حوادث هیجان آور ومتاثر كننده یا محرك شهوت به وسیله رادیو و
تلویزیون و روزنامه كه استاد معتقد است که آدم را آرام نمی گذارد ونتیجه
این نوع هیجانات كم حوصلگی ،تند خویی، عصبانیت، پیری زودرس و بیماری های
عصبی می شود .
منزلت معلمی یعنی تأثیرگذاری در روند تاریخی و مرزبندی فرهنگیِ یک ملت
آموزش
و پرورش سنگ بنای آینده کشور است. اگر مشکلاتی در زمینه‌های اخلاقی و
رفتاری، علمی، اعتماد به نفسِ ملی و عمومی و در زمینه‌های گوناگون دیگر در
سطح جامعه پدیدار گردد، در ریشه‌کاویِ آن معضلات در نهایت به آموزش و
پرورش می‌رسیم. اگرچه آموزش و پرورش از مراکز دیربازده است، اما
بازده آموزش و پرورش یک بازده حیاتی، تعیین‌کننده و ماندگار است. زیرا اگر
آموزش و پرورش در یک کشور ارتقاء پیدا کند و اصلاح شود، در اقتصاد، سلامت و
بهداشت، محیط زیست، مرگ و میر، باروری، زیبایی و هنر، در رفتارهای
گوناگون مردم در سطح جامعه با یکدیگر، و فراتر از همه‌ی اینها، در دین،
فلسفه و اخلاق تأثیر خواهد گذاشت.
«آن
چیزی که امروز بیش از همه باید در آموزش و پرورش به آن توجه شود، اعتقاد
اسلامی و عمل اسلامی است که باید در دانش‌آموزان احیاء گردد.این بدان
معناست که اگر کودکی از یک خانواده بی‌اعتقاد و بی‌مبالات نسبت به عمل و
اعتقاد اسلامی به مدرسه می‌آید و وارد محیط تحت تصرف و تسلط آموزش و پرورش
می‌شود؛ یا کودکی از یک خانواده ای می‌آید که آنها اعتقاد و مبالاتشان هم
نسبت به افکار و عمل اسلامی بد نیست، اما به خاطر بی‌سوادی و کمبودهای فکری
و روانی والدین، توانایی اثرگذاری روی طفل را ندارند، باید در محیط تعلیم و
تربیت مدرسه آن خلأها جبران شود؛ یعنی این کودک، هم علماً، هم عملاً، هم
اعتقاداً، به یک آدم متدین تبدیل شود.» (بیانات رهبر معظم انقلاب در جع مسئولان آموزش و پرورش 25/10/1370)
فرزندان
وقتی وارد محیط جدید و تاثیرگذاری به نام مدرسه می شوند، این مکان تربیتی
است که بسیاری از تحولات فکری و اخلاقی و دینی او را شکل خواهد داد و هیچ
تحولی؛ چه مثبت، چه منفی در جامعه صورت نمی‌گیرد، مگر این‌که معلم و دستگاه
تعلیم و تربیت در آن نقش اساسی دارد. اگر در یک جامعه، آموزش و پرورش
فعال، پُرنشاط، متعهد، دارای احساس مسؤولیت، مبتکر، عالم و پُرانگیزه داشته
باشد، بدون شک در سطح کشور تأثیر بنیانی خواهد گذاشت.
من معتقدم تغذیه روی تربیت آینده‌ی افراد اثرگذار است و ثابت هم کرده‌ام
"استاد مجید ابهری"؛ متخصص علوم رفتاری در خصوص اهمیت تغذیه در تربیت فرزندان می گوید: «پنج
سال سرپرست مرکز جمع‌آوری و نگه‌داری دختران فراری بودم. با دخترانی که به
آنجا می‌آوردند خودم صحبت می‌کردم. 89 درصد از آنها پدر و مادرشان در
پولی که به خانه می‌آوردند دقت نداشتند. از همه‌ی اقشار هم بودند.
اگر کارگر بود، از وقتش می‌دزدید؛ اگر معلم بود، به جای سه ساعت، دو ساعت
درس می‌داد؛ اگر کاسب بود، کم‌فروشی می‌کرد. پدر و مادر آنها به پولی که
به خانه می‌آوردند دقت نمی‌کردند. بچه از
زمانی که نطفه‌اش منعقد می‌شود، تربیتش آغاز می‌گردد؛ یعنی غذایی که مادر
می‌خورد و پولی که پدر به خانه می‌آورد، روی تربیت او تأثیر دارد.»
منبع: فرهنگ نیوز
ارسال نظر
اخبار برگزیده
