دوشنبه ۳۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 May 20
معرفی کتاب
چهار نكته درباره «چهار گفتار»
در آستانه‌ی ماه محرم، كتاب «چهار گفتار» رهبر انقلاب اسلامی در تبیین زمینه‌ها، علل و آثار حادثه‌ی عاشورا منتشر شد.
به گزارش گروه فرهنگ «تیتر یک» كتاب «چهار گفتار» در ۱۳۲ صفحه منتشر شده و علاقه‌مندان برای تهیه این كتاب می‌توانند با شماره تلفن‌های ۶۶۴۸۳۹۷۵- ۶۶۴۱۰۶۴۹ تماس حاصل نمایند و یا به نشانی پست الكترونیك book@khamenei.ir مكاتبه نمایند.
علیرضا مختارپور قهرودی نویسنده و كارشناس فرهنگی در یادداشتی با عنوان «چهار نكته درباره‌ی چهار گفتار» در معرفی این كتاب نوشته است:
كتاب «چهار گفتار» مجموعه‌ی چهار سخنرانی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب است كه بین سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۷ هجری شمسی ایراد شده است.
معظم‌له در طول سال‌های مبارزه در دوران پهلوی و از پیروزی انقلاب اسلامی تاكنون، در بسیاری از مقاطع به بیان نكات مورد نظر خود درباره‌ی زندگی، شرایط دوران و قیام سیدالشهدا علیه‌السلام پرداخته‌اند؛ خصوصاً در ایام ماه شعبان كه سالروز ولادت آن حضرت است و ایام محرم و صفر كه ماه‌های عزاداری و بزرگداشت شهدای كربلا است. در میان بیانات متعدد و فراوانی كه بدان ذكر شد و هر یك از جنبه‌ای خاص به موضوع پرداخته شده است، چهار سخنرانی‌ای كه اینك در كتاب چهارگفتار جمع‌آوری و منتشر شده است را می‌توان محور اصلی یا خطوط كلی و اساسی تبیین حادثه‌ی عاشورا از نگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دانست. مروری بر فهرست مطالب این چهار گفتار نشان‌دهنده‌ی اهمیت موضوع است. یكی از دلایل اصلی این اهمیت تأكید مكرر صاحب گفتارها بر لزوم توجه و اهتمام محققین و پژوهشگران در موضوعات مطرح شده و تحقیق در عمق و ابعاد دیگر حادثه‌ی عاشورا است.
یكی از موضوعات مهم و حتی جنجالی در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، موضوع هدف امام حسین علیه‌السلام از قیام و نهضت بود. اگرچه این موضوع در قرون گذشته نیز مورد توجه صاحب‌نظران و متفكران بوده است اما در دوران اختناق رژیم ستمشاهی پهلوی، به دلیل اهمیت الگوگیری از قیام سیدالشهدا علیه‌السلام و تأكیدات مكرر رهبر كبیر انقلاب اسلامی امام خمینیرضوان‌الله‌علیه بر زنده نگه داشتن عاشورا، تحلیل زمینه‌ها و علل قیام حسینی مورد توجه نویسندگان و محققان آن روزگار قرار گرفت. از آنجا كه شهادت عاشورائیان حسینی تأثیر عمیق و عظیمی بر مبارزات و روحیه‌ی انقلابیون داشت برخی از متفكران بر جنبه‌ی شهادت‌طلبی آن حضرت تأكید كرده و چنین تحلیل می‌كردند كه آن حضرت می‌دانست قیام بر ضد رژیم مرتجع اموی سرانجامی جز شهادت ندارد اما ایشان با اعتقاد به اینكه شهادت تنها راه باقیمانده برای ایشان و مؤمنین است و خون به ناحق ریخته‌ی اصحاب عاشورا سرانجام در طول تاریخ موجب افشای طاغوت و طاغوتیان می‌شود، آگاهانه راه شهادت را برگزید تا سیل خون او و یاران با وفایش در طول تاریخ، بنیان كاخ‌های ظلم و ستم را سست كند و فرو ریزد.
در مقابل گروهی دیگر با این تمایل كه انتخاب راه شهادت در زمانی كه امكان پیروزی در آن متصور نیست نوعی انتحار و مورد نفی مكتب اسلام است به برخی از اقدامات آن حضرت از جمله اعزام مسلم بن‌عقیل به كوفه درپی ارسال هزاران نامه‌ی سران قبایل و مردم كوفه برای دعوت از آن حضرت اشاره كرده و تشكیل حكومت علوی در كوفه را هدف امام حسین علیه‌السلام دانستند. در فضای ملتهب آن روزگار و خصوصاً نقش‌آفرینی برخی جریانات مشكوك سیاسی از طرفی و بهره‌برداری سازمان امنیت و اطلاعات كشور (ساواك) از طرف دیگر، این موضوع به بحثی جنجالی و اختلاف‌افكن تبدیل شد. البته هوشیاری امام رضوان‌الله‌علیه نسبت به آثار و تبعات این جدال‌ها و توصیه‌ی اكید ایشان به پرهیز از اختلاف درباره‌ی این مسئله باعث شد تا جنجال‌ها نسبتاً آرام گیرد اما جنبه‌ی علمی موضوع مورد توجه متفكران اسلامی بود.
یكی از مهم‌ترین بحث‌های كتاب چهار گفتار تبیین دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این موضوع است. خواننده با مطالعه‌ی این كتاب علاوه بر آشنایی با دیدگاه‌های ذكر شده، با تحلیل معظم‌له از هدف قیام امام حسین علیه‌السلامروبرو خواهد شد. در نظر ایشان ایجاد فضای دوقطبی شهادت-حكومت به عنوان هدف آن حضرت ناشی از خلط میان هدف و نتیجه بوده است. از نظر ایشان هدف آن حضرت نه حكومت و نه شهادت بلكه انجام تكلیف واجب بازگرداندن جامعه‌ی اسلامی منحرف شده به خط صحیح اسلام بوده است؛ تكلیفی كه تعالیم اسلام برعهده‌ی هر مسلمان و مخصوصاً رهبران الهی گذاشته شده است و اگر قرار باشد كه با بصیرت كامل به تكلیف عمل شود دیگر فرقی نمی‌كند كه نتیجه ی ظاهری شهادت باشد یا حكومت. كسی كه به تكلیف الهی عمل كند و هیچ چیز دیگری را غیر از خداوند در نظر نگیرد به عالی‌ترین مراتب توحید می‌رسد و در چنین مقامی در پرتوی مرتبه‌ی «من كان لله كان الله معه» به حیات ابدی دست می‌یابد و جاودانه می‌شود. آری این است رمز جاودانگی امام حسین سیدالشهدا علیه‌السلام در طول تاریخ.
در این تحلیل نقاط مثبت هر دو تحلیل ذكر شده حفظ و نكات منفی آنها كنار گذاشته می‌شود. این تحلیل به خوبی نشان می‌دهد كه چرا حضرت امام خمینی رضوان‌الله‌علیه كه رهبری انقلاب اسلامی و بنیانگذاری نظام جمهوری اسلامی را برعهده داشت و همچنین حضرت آیت‌الله خامنه‌ای كه پس از ارتحال امام خمینی رضوان‌الله‌علیه رهبری انقلاب اسلامی و تحكیم نظام را برعهده گرفته‌اند همزمان كه بر استقرار و استمرار نظام جمهوری اسلامی اهتمام داشته و دارند بر حفظ مجالس عزاداری و سوگواری اصحاب عاشورا نیز تأكید كرده و خود نیز در همان حال كه رهبری مقتدرترین نظام الهی جهان را برعهده گرفته‌اند به سوگواری سیدالشهدا و یاران وفادارش می‌نشینند و بانی مجالس عزا می‌شوند. آری حفظ این سوگواری‌ها و عزاداری‌ها هم تكلیف است همانطور كه بصیرت نسبت به نهضت عاشورا نیز تكلیف دیگری است.
از دیگر مطالب مطرح شده در این چهار گفتار، تأكید معظم‌له بر لزوم بصیرت‌یابی نسبت به علل و زمینه‌های بروز حادثه‌ی عاشورا است. اینجاست كه صاحب چهار گفتار به مسئله‌ی درس‌ها و عبرت‌های عاشورا می‌پردازد. ایشان به وجود صدها بلكه هزاران درس از در تاریخ عاشورا اشاره كرده و سپس مهم‌ترین درس‌ها و عبرت‌های عاشورا را برمی‌شمارند اما قبل از اشاره به درس‌ها و عبرت‌ها، توجه شنوندگان و مخاطبان این بیانات را به این نكته جلب می‌كنند كه اگر به درس‌ها و مخصوصاً عبرت‌های عاشورا توجه نشود، آن وقت امكان تكرار این فاجعه‌ی عظیم در تاریخ معاصر و آینده نیز وجود خواهد داشت و در یك كلام باز هم حسین بن‌علی‌ها به مذبح برده خواهند شد. در موضوع درس‌ها معظم‌له با فداكاری اعتقاد به آسیب‌پذیری جبهه‌ی دشمن، لزوم كسب بصیرت برای دفاع صحیح و به موقع از دین را به عنوان مهم‌ترین درس‌ها و پیام‌های عاشورا بیان كرده‌اند. اما روح اصلی و هسته‌ی مركزی این مباحث همانا عبرت‌های عاشوراست كه صاحب چهار گفتار درك این بخش را برای جامعه‌ی امروز فوری‌تر و لازم‌تر می‌دانند.
موضوع مهم و خواندنی دیگر در چهار گفتار موضوع خواص و نقش خاص و ویژه‌ی آنان در انحراف یا اصلاح جامعه است و طی آن نقش بسیار مخرب و مهلك خواصی كه با بی‌بصیرتی و عدم شناخت صحیح و عدم انجام به موقع تكلیف، عملاً زمینه‌ساز شهادت سیدالشهداء و یاران بی‌نظیرش شدند با مستندات تاریخی متعدد و متقن مورد بحث قرار گرفته و دنیاطلبی، بی‌بصیرتی، ترجیح مادیات بر معنویات، گسترش افراد افزون‌خواه، پیروی از شهوت‌ها، دور شدن از ذكر و دعا و مناجات به عنوان ویژگی‌های خواص آن روزگار و به‌طور كلی عوامل انحطاط جامعه‌ی اسلامی در طول پنجاه سال پس از بعثت پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ذكر شده و مورد تبیین قرار گرفته‌اند.
كتاب «چهار گفتار» علیرغم صفحات اندكش، مطالب متعدد خواندنی و عبرت‌آموز از حادثه‌ی عاشورا را در پیش روی خوانندگانش می‌گذارد. لذا خوانندگان علاوه بر نكات فوق‌الاشاره، می‌توانند مباحثی همچون موارد زیر را در این كتاب بیابند:
- زندگی پُرفضیلت امام حسین علیه‌السلام و صفات برجسته‌ی ایشان
- اهمیت مقام شهادت
-عنصر حیات‌بخش امر به معروف و نهی از منكر
-اهمیت نقش ارزشمند حضرت زینب سلام‌الله‌علیها و امام سجاد علیه‌السلام در حفظ و گسترش پیام عاشورا
-ویژگی‌های لازم برای مجالس عزاداری محرم و صفر
-تحلیل تاریخ اسلام از بعثت تا عاشورا
-ابعاد نهضت حسینی و احساس عزت و افتخار در آن نهضت
-منطق، حماسه، عاطفه، سه عنصر اصلی قیام امام حسین علیه‌السلام
و ...
باشد كه مطالعه‌ی دقیق این كتاب، خوانندگان را در كسب بصیرت نسبت به زندگی و قیام تاریخ‌ساز آن حضرت و اصحابش موفق نماید؛ إن‌شاءالله.
ارسال نظر
اخبار برگزیده
