70سال از عمر اولین رایانه الکترونیکی جهان گذشت

رایانه Colossus که توسط تامی فلاورز، مهندس تلفن انگلیسی طراحی شده، برای تسریع شکستن کد رمزنگاری پیچیده لورنز ساخته شد که در ارتباطات میان هیتلر و ژنرالهایش در طول جنگ جهانی دوم مورد استفاده بود.

تصورها بر این است که اینکار به کوتاه شدن جنگ و نجات جان بسیاری از انسانها کمک کرده است.

در روز پنجم فوریه 1944، رایانه Colossus Mk I بر روی اولین پیام رمزگذاری شده لورنز کار کرد. تا پایان جنگ، 63 میلیون کاراکتر از پیامهای درجه بالای آلمان توسط 550 نفری که بر روی 10 رایانه colossus در حال کار بودند، رمزگشایی شده بود.

این رایانه فضایی به اندازه یک اتاق پذیرایی (2*5*3) را اشغال کرده و وزن آن با 2500 سوپاپ و 10 هزار مقاومت که با هفت کیلومتر سیم‌کشی به هم مرتبط بودند، پنج تن است. موجودیت این رایانه به دلیل حساسیت اطراف پیامهای رمزگشایی شده آن، برای 30 سال بصورت بسیار مخفیانه نگهداری شد.

سیگنالهای دور نویس آلمانی رمزگذاری‌شده توسط دستگاه لورنز برای اولین بار توسط پلیس که در سال 1940 در بریتانیا به دنبال انتقالات جاسوسی ممکن بود، کشف شد.

در اوت 1941، یک خطای رویه‌ای توسط اپراتور آلمانی به سرهنگ جان تیلتمان، کدشکن بزرگ بریتانیایی اجازه داد تا یک پیام آلمانی را رمزگشایی کند. بیل توت، ریاضیدان انگلیسی سپس کار را بر روی این پرونده آغاز کرده و توانست ساختار منطقی کامل دستگاه کدشکن را استنباط کند. کدشکن‌ها سپس کار بر روی شکستن کدها را بطور دستی آغاز کردند که بسیار زمان‌بر بود.

فلاورز که در آن زمان یک مهندس الکترونیک اداره پست بود، به طراحی رایانه Colossus پرداخت که ظرف چند ساعت کدها را رمزگشایی می‌کرد و از این رو بسیار به کوتاه‌شدن فرآیند و رمزگشایی تعداد بیشتری از پیامها کمک کرد.

تیم رینولدز، رئیس موزه ملی محاسبات بریتانیا اظهار کرد: دستاوردهای افرادی که در پارک بلچلی کار می‌کردند، فروتنانه بوده است. نبوغ توت در استنتاج چگونگی عملکرد دستگاه لورنز بدون دیدن آن، مهارت کسانی که کدها را بطور دستی می‌شکستند و طراحی Colossus، اولین رایانه الکترونیک جهان توسط فلاورز برای سرعت بخشیدن به فرآیند رمزگشایی، دستاوردهایی تقریبا فراتر از درک و فهم است.

تونی سیل، یکی از موسسان موزه ملی محاسبات، به افتخار زنان و مردانی که در پارک بلچلی در طول جنگ جهانی دوم کار می‌کردند، تیمی را برای بازسازی Colossus در سال 1994 راه انداخت. آنها با هشت تصویر از این رایانه که در سال 1945 گرفته شد، کار می‌کردند. همچنین چند نمودار مدار که توسط مهندسانی که با رایانه اصلی کار کرده بودند، بدست آمد.

در 15 نوامبر 2007، یک رایانه کاملا کاربردی Colossus Mark II برای عموم رونمایی شد.