تضعیف عزت کشور از داخل و تقویت آن از خارج/از ماست که بر ماست
گروه داخلی «تیتریک»؛ در هفته جاری دو اتفاق مهم رخ داد که رسانه‌های داخلی، منطقه‌ای و
بین‌المللی برداشت‌های متفاوتی را در مورد آن به دنیا مخابره کردند.
اتفاقاتی که باعث شده برخی رسانه‌ها ایران را قدرت برتر منطقه‌ای بنامند و
اتفاق داخلی که باعث نمایش چهره‌ای ضعیف شده از ایران نزد افکار عمومی
جهانی شد. ایرانی که در طول سال‌های بعد از انقلاب طبق آمار و ارقام، در
بسیاری از حوزه‌های اقتصادی، کشاورزی، صنعتی، پزشکی، علمی و ... رشد
چشمگیری داشته است. اما آن دو اتفاق مهم داخلی و منطقه ای که هر یک چهره
متفاوتی از ایران ارائه داد به شرح زیر می باشد.
چهره خوب و عزت آفرین
در یک اتفاق، روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست در گزارشی با اشاره به اظهارات «جان کری» وزیر خارجه آمریکا نوشت: اینکه سیاست دولت اوباما در قبال سوریه، شکست خورده است، موضوعی محرمانه نیست. «جان کری» مسئول اجرای سیاست آمریکا در قبال سوریه در جمع تعدادی از سناتورهای آمریکایی به شکست سیاست‌های این کشور در سوریه اذعان و اعلام کرد که فرآیند گفت‌وگوهای ژنو نتیجه‌بخش نبوده و نیاز به رویکردی جدید است.
همانگونه که بارها کارشناسان در آمریکا و منطقه نیز این بحث را مطرح کرده‌اند، در طول سه سال بحران در سوریه، آمریکا سناریوهای مختلفی اعم از سیاسی، نظامی و حتی دخالت مستقیم با آموزش افراد مسلح را به اجرا در آورده است. البته متحدان آمریکا نیز در این امر همکاری کرده و حتی این سناریوها تا جایی پیشرفت که منجر به بازتولید شاخه‌های القاعده(داعش و جبهه النصره) در منطقه و سوریه شد که امروز موجبات نگرانی و نا امنی را برای غرب و آمریکا فراهم آورده است.
این در حالی است که برخی از مقامات و شخصیت‌های برجسته آمریکایی مانند «جیمی کارتر» و «زیبنیو برژینسکی» در طول چند ماه اخیر بارها اعلام کرده‌اند راه حل بحران در سوریه، همکاری منطقه‌ای است که ایران نیز باید در آن حضور مستقیم داشته باشد. این ماجرا در بحث ژنو رنگ بیشتری به خود گرفت و همگان از جمله مقامات آمریکایی نیز به نفوذ و قدرت منطقه‌ای ایران بویژه در بحث سوریه اذعان کرده و معتقد بودند که بدون ایران بحران سوریه حل شدنی نیست. حال سئوال اینجاست که این قدرت و نفوذ ایران در سوریه از کجا نشأت گرفته است.
برای پاسخ باید اندکی به عقب بازگشت و سیاست جمهوری اسلامی ایران در حوزه محور مقاومت را مورد بررسی قرار داد. سوریه برای ایران به عنوان یک بازیگر منطقه‌ای به لحاظ امنیتی دارای اهمیت فراوانی است که ناشی از روابط دیرینه و تاریخی این دو کشور و همچنین تنظیم سیاست خارجی دو کشور در قبال اسرائیل می‌باشد و همین عامل اخیر زمینه نزدیکی ناسیونالیسم عربی موجود در سوریه و هویت ایرانی– اسلامی کشور ایران را فراهم کرده است.
دغدغه‌های امنیتی بین دو کشور اساساً دارای ماهیت غیر نظامی بوده و براساس سیاست خارجی آنها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساختاربندی شده است. در این راستا از نظر علمی 4 عامل کلیدی زمینه امنیتی شدن رابطه بین دو کشور را فراهم کرده است:
1. عملکرد سوریه به عنوان سد نفوذ لیبرال دموکراسی
2. هم-مرز بودن این کشور با فلسطین اشغالی و نزدیکی به جنبش حزب الله،
3. قرار داشتن به عنوان تلاقی‌گاه نزدیکی ناسیونالیسم عربی و ایدئولوژی ایرانی– اسلامی
4. کاربست استراتژی دفاع– تهاجم ایدئولوژیک ایران در سوریه، که عامل اخیر در بحران سوریه برای حفظ امنیت جمهوری اسلامی ایران و جلوگیری از دستبرد منطقه توسط غرب نقش کلیدی دارد.
همین عوامل سبب شده که ایران در قبال بحران سوریه سیاست رویکرد حمایت همه جانبه را اتخاذ کند.
در این سیاست هرچند سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوریه نقش موثری را ایفا کرده، اما اگر نبود حمایت و فعالیت‌های مستشاری در بالاترین سطوح و همان «سرهنگ‌ها» و «سردارها»، بی‌تردید این عزت و اقتدار هم نبود. بنابراین در این رویکرد، جمهوری اسلامی ایران عزت خود را مدیون ایستادگی این مستشاران بر اصول اساسی جمهوری اسلامی ایران در حوزه دفاع و حفظ محور مقاومت است.
چهره بد و تضعیف شده ایران
در اتفاق دیگر، «وندی شرمن» معاون وزیر خارجه آمریکا به موضوع توزیع سبد کالایی در ایران پرداخت و با صراحت اعلام کرد: «شما در اخبار دیدید که ایران اخیراً به طور قابل مشاهده‌ای غذا به مردم فقیر در جامعه داد که به نوعی نشان‌دهنده این است که کاهش هدفمند و محدود تحریم‌ها تاثیر مستقیم بر مردم این کشور داشته است، همانطور که روحانی قول داده بود که این پول صرف اهداف دیگر نشود.» قطعاً اشاره این مقام آمریکایی به نحوه توزیع سبد کالایی است که طی روزهای اخیر بحث‌های زیادی به دنبال داشت.
نگارنده در مقام تحلیل خوب یا بد بودن سیاست توزیع سبد کالایی دولت محترم نیست و جای بحث آن در این مطلب نمی‌گنجد، اما پیامدهای این اقدام دولت در یکی دو روز اخیر برای جمهوری اسلامی ایران بسیار سنگین بود. در یک نگاه عادی، رسانه‌ها چهره‌ای از ایران به نمایش گذاشتند که در خور شأن این کشور نیست. برای درک بهتر این موضوع، بیان دیدگاهی از یکی از مقامات روس در سفر به ایران خالی از لطف نیست.
سال گذشته هیئتی از مقامات روس به همت این خبرگزاری سفری علمی و توریستی به ایران داشت که در طول اقامت در کشورمان از نقاط مختلف شهر تهران، کاشان و اصفهان نیز دیدن کرد و در خلال این سفر با برخی مقامات دولتی نیز ملاقات داشت. یکی از این افراد که مسئولیتی در مرکز مطالعات سیاست خارجی وابسته به نهاد ریاست جمهوری روسیه داشت، در یادداشتی به خبرگزاری آورده بود که: «ما فکر می‌کردیم مردم ایران روزی تنها یک وعده غذا می‌خورند و در ایران زندگی عادی در جریان نیست، این تصویری بود که رسانه‌ها به ما منعکس کرده بودند، اما ما از دیدن اتوبان‌ها، پل‌های بزرگ و چند طبقه، امکانات رفاهی در ایران، وسایل حمل و نقل عمومی و ساختارهای شهری و بین شهری در جمهوری اسلامی ایران تعجب کردیم. ایران آنقدر توسعه یافته بود که تصور ما کاملاً می‌نمود.»
حال برگردیم به تصویری که معاون وزیر خارجه آمریکا از ایران به رسانه‌ها نشان داد. قطعاً در این تصویر ایرانی تضعیف شده به دنیا مخابره شد که در طول سال‌های گذشته بر اثر تحریم، مردم آن حتی توانایی تأمن نان شب خود را هم ندارند. حال آنکه به واقع چنین نیست و در کشور ما نه تنها نان شب، بلکه وفور نعمت نیز وجود دارد که باید به طور صحیح مدیریت شود.
در اقدام اخیر دولت، رسانه‌های بین‌المللی دست به سیاه نمایی از چهره جمهوری اسلامی ایران زده و فقر و بدبختی از جامعه ایران را به دنیا مخابره کردند. در چنین وضعیتی در فرصت‌های بین‌المللی و بویژه در مذاکرات پیش رو، قدرت چانه زنی ایران اگر نگوییم از دست رفت، رو به کاهش نهاده و بی‌تردید با چهره‌ای تضعیف شده، پای میز مذاکره نشستن دستاورد چندانی برای عزت و اقتدار کشورمان به ارمغان نخواهد آورد. این موضوع می‌تواند منجر به امتیازگیری بیشتر غرب از جمهوری اسلامی ایران در موضوعات مختلف شود.
در اتفاق اول همانگونه که ذکر شد، ایران در منطقه سربلند و عزتمند ظاهر شد که بلاشک مدیون ایستادگی مستشاران نظامی کشورمان در حفظ محور مقاومت و توسعه این الگو است؛ اما در اتفاق دوم باید گفت که نیازمند مراقبت بیشتر هستیم تا به عزت کشورمان خدشه وارد نشود. هرچند شکی نیست که نیت دولت محترم کمک به مردم بوده، اما به نظر می‌رسد با توجه به تأکید مخالفان جمهوری اسلامی بر تضعیف کشور بر اثر تحریم‌ها روی بخش‌های مختلف جامعه اعم از زندگی عادی شهروندانمان، باید درایت بیشتری به خرج می‌دادیم تا اینگونه زمینه‌ها برای سوء استفاده دشمن فراهم نشود.
