«تیتر یک» گزارش می‌دهد؛
نقش تربیتی مادر در اندیشه امام راحل برجسته است
امام خمینی (ره) اصلی‌ترین نقش تربیتی افراد را در حضور مادر می‌پندارد و عقیده داشته‌اند که این مادر است که می‌تواند جامعه را از بند اسارت‌های پی‌درپی نجات دهد.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «تیتر یک»؛ در تمام جوامع، نقش مادر در تربیت فرزندان بسیار حساس و مهم در نظر گرفته شده است. در واقع این مادران هستند که در طول روز زمان بیشتری را با فرزند خود سپری می‌کنند و با آموزش‌های جامع و جزئی زمینه‌ساز شکل‌گیری شخصیت در فرزندشان می‌شوند.
مادر واژه‌ای است سراسر عشق و محبت که مسبب آرامش و آسایش در خانه و خانواده می‌شود، به همین منظور حضور مادر بیشترین نقش تربیتی را در خانواده دارد. اصولاً مادر در نقش مادرانه خود و زن در نقش زنانگی خود وظیفه‌های مربوط به خود را طی زندگی روزمره انجام می‌دهد و در دین اسلام زن و مادر از کرامت‌های ویژه و ارج و منزلت خاصی برخوردار هستند. یک مادر در کنار همسر خود می‌تواند برای تربیت درست فرزندانش تصمیم بگیرد و در نهایت آن را به اجرا برساند.
اما این بدان معنا نیست که مادر به‌تنهایی نمی‌تواند از پس تربیت فرزندانش به‌خوبی بربیاید؛ بلکه او اصول تربیتی را در ذات خود دارد؛ اما با حضور همسر می‌تواند نقش تربیتی درستی را به درجه تکامل برساند. در مکتب اسلام، واژه تربیت یعنی احیای فطرت خدا و پرورش انسانی که تمام ابعاد وجودی او در جهت کمالات رو به‌سوی حرکت است. این احیای فطرت از جهت پرورش شایسته انسانی و از جهت مقدمه بودن برای ساختن جامعه توجه خاصی شده است. به همین منظور افراد مطرح جامعه در مکتب اسلامی در این باب نظریاتی داشته‌اند که قابل‌توجه می‌باشد.
مادر می‌تواند جامعه را از بند اسارت‌های پی‌درپی نجات دهد
امام خمینی (ره) اصلی‌ترین نقش تربیتی افراد را در حضور مادر می‌پندارند و عقیده داشته‌اند که این مادر است که می‌تواند جامعه را از بند اسارت‌های پی‌درپی نجات دهد.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند: قلب کودک همانند زمین کاشته‌نشده‌ای است که آمادگی پذیرش هر بذری را دارد: ما ألْقِیَ فِی‌ها مِن شَیْءٍ قَبِلَتْهُ، آماده پذیرش هر بذری است که در آن پاشیده می‌شود. این بذر به روایاتی همان تربیت اولیه مادر در خانواده است؛ بنابراین مادر در سنین اولیه فرزندانش نقش بسیار مؤثری در تربیت و آموزش‌های فرزندان دارد و ساختار تربیت انسان‌ها در همان سنین کودکی به‌واسطه چگونگی حضور مادر و نقش تربیتی او رقم می‌خورد.
امروزه روانکاوان معتقدند که سال‌های اولیه زندگی کودکان در رشد و شکل‌گیری شخصیت، ارزش بسیاری دارد، زیرا در این دوره است که ساختمان عصبی از قدرت انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است و سرعت یادگیری و پایداری آن‌ها بیشتر است. به همین منظور تمام یادگیری و شکل‌گیری شخصیت کودکان به‌واسطه حضور مادر و نقش تربیتی او شکل می‌گیرد. این طیف از یادگیری آن‌قدر وسیع است که امام خمینی (ره) نیز با درنظرگرفتن این فطرت توحیدی، تربیت را عامل شکوفایی انسان دانسته‌اند و از نظر‌ایشان، انسان حیوانی قابل تربیت است، حال چه برسد به طفلی نوپا که هنوز هیچ‌گونه شخصیتی در آن شکل نگرفته است. امام خمینی (ره) ریشه تمام گرفتاری‌ها را از تربیت‌نشدن انسان‌هایی می‌داند که در جایگاه‌های مختلف اجتماعی به‌عنوان فردی مطرح و برگزیده حضور دارند.
نقش تربیتی مادر بیشتر از هر فردی در خانواده و جامعه اهمیت دارد
علم روان‌شناسی و علم دینی در جای‌جای مکتب‌های خود بار‌ها تأکید بر این داشته است که حضور نقش مادر به‌منظور نفی نقش پدر و یا کم‌اهمیت جلوه‌دادن آن نیست؛ بلکه به این منظور گفته شده است که مادر نقش مهمی را در تربیت فرزندان خواهد داشت و این حضور به‌واسطه چگونگی و کیفیت حضور مرد شکل می‌گیرد.
اسلام وظیفه محافظت از حریم خانواده و رشد دادن اعضای آن به‌سوی کمال را بر دوش مردان نهاده است چرا که این پاسبانی از حریم خانواده از عهده زن خارج است و در حد توانایی او نیست، اما این جایگاه ارزشمند و تأثیرگذار مادر است که می‌تواند مسبب ارتقای شخصیت یک انسان شود و نباید از آن غافل شد. این جایگاه در نزد امام (ره) از شرأفت بسیار بالایی برخوردار است؛ آن‌چنان که زنان را در این شرأفت جلوتر از مردان می‌داند.
امام خمینی (ره) نقش تربیتی مادر را تربیت کودکان مهم دانسته‌اند و آن در اولویت‌های مهم زندگی در نقش تربیتی می‌دانند. امام (ره) با درنظرگرفتن این اولویت تربیتی معتقدند: بچه در دامان مادر بهتر تربیت می‌شود، تا در جوار پدر چرا که عاطفه مادری سبب می‌شود و او بیشتر از دیگران به کودک خود توجه نماید، این توجه موقعیت زیستی روانی و همراهی دائمی مادر با کودک را در نقش بالاتری نسبت به پدر که زمان کمتری با کودک است رقم می‌زند. امام خمینی (ره) مادر را به‌عنوان اولین و مطمئن‌ترین رهبر در خانواده مینامند و معتقد است تربیت فرزند از عهده مرد برنمی‌آید و این کار دقیقاً به زن بستگی دارد؛ چون عاطفه زن بیشتر است و قوام خانواده هم باید بر اساس محبت و عاطفه باشد.
فرزندان در خانواده بیشترین نگاه‌شان به مادر است
فرزندان در خانواده بیشترین نگاه‌شان به مادر است و به همین دلیل که ارتباط عاطفی و دلبستگی مادر به کودک و میزان وابستگی و دلبستگی کودک به مادر بیشتر از پدر است.
کودکان بیشترین تمرکزشان را بر روی فردی می‌گذارند که بیشترین زمان را با آن سپری می‌کنند و به لحاظ عاطفی و امنیت روانی آن‌ها را سیراب می‌کنند. این میزان از عاطفه به‌قدری است که الگوگیری و تقلید کودک از رفتار مادر به وجود می‌آید و کودک دوست دارد همانند مادر رفتار کند. به همین منظور نقش تربیتی در این مقوله شدت پیدا می‌کند و مادر باید همانند یک آموزگار بر رفتار و گفتار خود مسلط باشد و نقش تربیتی خود را در با اشراف بر محبت و عاطفه همانند چتری باز ایفا کند. به همین منظور است که امام خمینی (ره) فرمودند: امام خمینی باتوجه‌به این جایگاه مادر می‌فرمود:
«شما مسئول تربیت اولاد هستید؛ شما مسئولید که در دامنهای خودتان اولاد متقی بار بیاورید، تربیت کنید، به جامعه تحویل بدهید. همه مسئول هستیم که اولاد را تربیت کنیم؛ لکن در دامن شما بهتر تربیت می‌شوند. دامن مادر بهترین مکتبی است از برای اولاد. مسئولیت دارید نسبت به فرزندان خود، مسئولیت دارید نسبت به کشور خودتان. شما می‌توانید بچه‌هایی تربیت کنید که یک کشور را آباد کنند. شما می‌توانید بچه‌هایی را تربیت کنید که حفاظت از انبیا بکنند؛ حفاظت از آمال انبیا بکنند. شما هم خود حافظ باید باشید و هم نگهبان درست کنید. نگهبان، اولاد شما هستند؛ آن‌ها را تربیت کنید. خانه‌های شما باید خانه تربیت اولاد باشد. منزل علماست منزل شما؛ و منزل تربیت علمی، تربیت دینی، تهذیب اخلاق. توجه به سرنوشت این‌ها بر عهده پدران است و بر عهده مادر‌ها. مادر‌ها بیشتر مسئول هستند؛ و مادر‌ها اشرف هستند. شرأفت مادری از شرأفت پدری بیشتر است. تأثیر مادر هم در روحیه اطفال از تأثیر پدر بیشتر است. »(صحیفه امام، ج ۷، ص: ۵۰۴).
واژه مادر در دین اسلام و علوم مختلف اجتماعی از منظر‌های مختلفی همچون فلسفه، فطرت و محبت مادری تعبیر شده است، به‌گونه‌ای که مادر در این سه مقوله از بحث‌های زیادی برخوردار است؛ اما آنچه در این تحلیل از اهمیت زیادی برخوردار است فطرت نقش مادر در نقش تربیتی است.
همان‌گونه که شهید مطهری در بخشی از یادداشتهای خود می‌نویسند: «بعضی‌ها خیال می‌کنند دایه جایگزین مادر می‌شود، درصورتی‌که وظیفه مادری قابل نیابت و واگذاری نیست؛ غیر از مادر کس دیگری نمی‌تواند آن را انجام بدهد؛ پرورشگاه، شیرخوارگاه، دایه و مربی خصوصی نمی‌تواند جانشین مادر شود.»
نقش و حضور مادر نه‌تنها در خانواده بلکه در جامعه آن‌قدر وسیع و ارزشمند است که منشأ فساد‌های اخلاقی و در قبال آن به درجات عالی رسیدن را از فضل حضور مادر است.
مادر در سال‌های اول زندگی فرزندان یعنی همه چیز آن‌ها، همه آینده آن‌ها به همین منظور نباید از نقش تربیتی مادر غافل شد و بی‌اهمیت دانست. اهمیت نقش تربیتی مادر آن‌قدر اهمیت دارد که نه‌تنها روایتگران اسلامی بلکه دانشمندان مخالفی در سطح علوم مختلف اجتماعی در این باره به بحث پرداخته‌اند و اهمیت حضور مادر را جزء اصلی‌ترین نقش‌های می‌دانند که در سرنوشت آینده یک جامعه بی‌تأثیر نخواهد بود. به همین منظور امام خمینی در این باب می‌فرمایند: «فضیلت بانوان به این بچه‌هایی که در دامن نشانده‌اند سرایت می‌کند، آن مقداری که فضیلت از بانوان سرایت به اطفال و بچه‌ها می‌کند، آن مقدار در مدارس حاصل نمی‌شود. بچه‌ها آن علاقه‌ای که به مادر دارند به هیچ‌کس ندارند. آن چیزی که از دهان مادر و از زبان مادر می‌شنوند در قلبشان ثابت می‌ماند. در جا‌های دیگر این طور ثبوت ندارد؛ نقش نمی‌بندد. اگر مادر‌ها مادر‌های بافضیلت باشند، اولاد بافضیلت تحویل می‌دهند. اولاد بافضیلت کشور را درست می‌کند. درست‌شدن کشور‌ها مرهون شماهاست. مرهون شما مادرهاست.» (صحیفه امام، ج ۷، ص ۴۴۴).
امام راحل همچنین فرمودند: «دامن مادر بهترین مکتب برای اولاد است. شما نسبت به فرزندان خود مسئولیت دارید، نسبت به کشور خودتان مسئولیت دارید. شما می‌توانید بچه‌هایی تربیت کنید که یک کشور را آباد کنند. » (ر. ک. صحیفه امام، ج ۷، ص ۵۰۴)
نویسنده: مهدیه سادات نقیبی
الهه ملاحسینی _ تیتر یک
انتهای خبر/
خبرهای مرتبط
ارسال نظر
اخبار برگزیده
