پنجشنبه ۲۰ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 May 09
قائم مقام انجمن سواد رسانه‌ای ایران در گفتگوی اختصاصی با «تیتر یک»:
رسانه ولنگار سبک زندگی ایرانی-اسلامی را تغییر داد
قائم مقام انجمن سواد رسانه‌ای ایران گفت: رسانه با سه رأس مثلث یعنی ذهن، احساسات، ترجیحات و علائق شما را مدیریت می‌کند تا بتواند با تغییر سبک زندگی به هدف خود برسد.
معصومه نصیری، قائم مقام انجمن سواد رسانه‌ای ایران، مدرس سواد رسانه و کارشناس و تحلیلگر در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «تیتر یک» به تغییر سبک زندگی در فضای مجازی و موضوع کودکان آنلاین پرداخت و گفت: در دنیایی هستیم که اشباع رسانه‌ای اتفاق افتاده است، و انواع محتوا‌های رسانه‌ای از چپ و راست در اختیار مخاطبین قرار می‌گیرد، همه این محتوا‌ها با علم به اینکه برنامه‌ریزی شده و پشت خودشان یک عقبه‌ای را دارند و برای ایجاد یک تغییری که آن تغییر می‌تواند در حوزه‌های مختلف زندگی روزمره ما اتفاق بیفتد منتشر می‌شوند، و اینجا است که می‌طلبد مخاطب در این جهان رسانه‌ای یا جامعه شبکه‌ای بداند که خودش به چه طریق، وسیله و روشی از رسانه استفاده کند.
کارشناس و مدرس رسانه ادامه داد: رسانه؛ مخاطب، سبک زندگی، نگاه و نگرش وی را با یک‌سری انگاره‌های ذهنی و از پیش تعیین و برنامه‌ریزی‌شده تغییر می‌دهد.
رسانه به ما به عنوان مخاطب پیامی را منتقل می‌کند
وی ادامه داد: ما وقتی از رسانه صحبت می‌کنیم، مخاطب تصور می‌کند منظور ما رادیو، تلویزیون، روزنامه و متن‌هایی است که در رسانه یا پایگاه‌های الکترونیکی و شبکه‌های اجتماعی می‌خواند، در حالی که منظور ما از رسانه، هر آن چیزی است که به ما به عنوان مخاطب پیامی را منتقل می‌کند.
نصیری تصریح کرد: با این تعریف رسانه تمامی فیلم‌ها، سریال‌ها، موسیقی، مد، تبلیغات و هر چیزی که در واقع وجود دارد و به ما پیامی را منتقل می‌کند، در تعریف رسانه قرار می‌گیرد زیرا آن پیام از عقبه فکری یک سازنده، تشکیل شده که به ما منتقل می‌شود و یک اقتصادی پشت آن است و پشت پیام خود، یک‌سری شخصیت‌سازی‌هایی انجام شده و در اینجا تأثیر رسانه بر سبک زندگی اهمیت پیدا می‌کند.
رسانه با انگاره، تصاویر ذهنی شما را تغییر می‌دهد
این کارشناس گفت: ما یک سه‌گانه‌ای را در رسانه داریم، این سه‌گانه در حوزه تغییرات سبک زندگی اساساً تأثیرگذار هستند، رسانه‌ها برای ما انگاره می‌سازند و با انگاره، تصاویر ذهنی شما را تغییر و مدیریت می‌کنند.
وی ادامه داد: رسانه با دستکاری انگاره‌ها، سبک زندگی ما را تغییر می‌دهد، یعنی مدیریت ذهن در انگاره‌سازی اتفاق می‌افتد و کلیشه‌های ذهنی ما نیز با این انگاره‌ها تغییر پیدا می‌کند.
نصیری افزود: رسانه با ذائقه‌سازی احساسات و عواطف ما را درگیر می‌کند، یعنی هر جایی که احساسات و عواطف‌تان درگیر می‌شود و حس‌تان با موضوعی پیوند بخورد، با آن موضوع همراهی بیشتری می‌کنید.
رسانه با عادی‌سازی سبک زندگی را تغییر می‌دهد
این کارشناس تأکید کرد: سومین موضوعی که رسانه با آن سبک زندگی را تغییر می‌دهد، نظام ترجیحات است یعنی رسانه با نظام ترجیحات بسیاری از موضوعات را برای ما عادی‌سازی می‌کند، یعنی اگر مثلاً تا دیروز، پوشیدن شلوار پاره برای ما قبح بوده، حتی اگر ما آن را اصلاح می‌کردیم، هرجایی آن شلوار را نمی‌پوشیدیم، امروز چیزی اتفاق می‌افتد که ما به مغازه می‌رویم و دنبال لباسی که پاره‌تر هست، می‌گردیم و فروشنده آن لباس را می‌آورد و ما آن را می‌خریم.
وی بیان کرد: به هر حال رسانه با سه رأس مثلث یعنی ذهن، احساسات، ترجیحات و علائق شما را مدیریت می‌کند تا بتواند با تغییر سبک زندگی به هدف خود برسد.
اینستاگرام مستقیماً بر سبک زندگی تأثیر گذاشته است
نصیری گفت: یکی از پیام‌رسان‌هایی که به شدت بر تغییرات سبک زندگی تأثیر می‌گذارد، اینستاگرام است. اینستاگرام عادت‌های جدید خَلق می‌کند و ذهن را مهندسی نامرئی کرده و وقتی ما اصلاً حواس‌مان نیست، این اتفاق می‌افتد.
این کارشناس ادامه داد: بحث خَلق عادت‌های جدید غیرهمسو با فرهنگ‌های قالب جامعه نکته مهمی است که رسانه‌ها در حال دامن زدن به آن هستند، و ما می‌بینیم که یک اتفاقی می‌افتد.
وی افزود: ما تا پیش از این رد تغییرات فرهنگی را در شبکه‌ها و سریال‌های ماهواره‌ای می‌دیدیم و اکنون رد این تغییرات فرهنگی را به طور جدی در نمایش خانگی و حتی گا‌هاً در سریال‌های رسانه ملی می‌بینیم. در کشور خود ما محصولاتی تولید می‌شود که گا‌هاً علیه فرهنگ خودمان است، یعنی خَلق فرهنگ جدید می‌کند و آن فرهنگ با فرهنگ و هویت ملی ما غیرهمسو است و این فرهنگ پیوست پیدا می‌کند یعنی شما یک بار فیلم را می‌بینید و پیوست‌هایش یعنی کلیپ‌های کوتاه آن را در شبکه‌های اجتماعی به صورت مکرر می‌بینید و همه این‌ها دست به دست هم می‌دهد تا آن تغییر فرهنگ اتفاق بیفتد.
نصیری تأکید کرد: صحبت ما از بیان این موضوعات استفاده نکردن از رسانه نیست، ما وقتی به گذشته و به ریشه اندیشمندان خارج از ایران برمی‌گردیم، کسانی که منتقدین به رسانه بودند، نگاه سرمایه‌داری حاکم بر رسانه را اساساً یکی از دلایل مهم می‌دانستند که تغییرات فرهنگی در جهت یکدست‌سازی جوامع اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: خود دانشمندان خارجی با علم به تغییرات رسانه، کتاب «انسان تک‌ساعتی» را نوشتند که چگونه رسانه‌ها می‌توانند در انسان تک‌ساعتی که علایقش دستکاری و سطحی‌سازی شده است، ابتذال فرهنگی ایجاد کنند و چگونه همه این‌ها در خدمت آن نظام سرمایه‌داری است که مصرف‌گرایی را ترویج می‌کند.
این کارشناس افزود: موضوع تغییر سبک زندگی که امروز دغدغه همه ما است، از نگرش ما نشأت نگرفته و کلیه دانشمندان جهان روی آن اتفاق نظر دارند و معتقدند که عقبه ایدئولوژیک آن به غرب برمی‌گردد.
رسانه قبح‌زدایی کرده است
نصیری گفت: رسانه ضمن قبح‌زدایی، ارزش‌ها را جا به جا کرده و از طرفی با خلق ارزش‌های جدید موجب تغییر سبک زندگی در کشور شده است.
وی تصریح کرد: مثال قورباغه آب‌پز را من همه جا می‌زنم، وقتی شما قورباغه را در یک ظرف آب جوش بیندازید، عصب‌های پایش حساس است و سریع به بیرون از ظرف می‌پرد، بهترین حالت این است که قورباغه را در یک ظرف آب ولرم بگذارید، آن آب را بگذارید که جوش بیاید، یعنی فرایند گرم شدن آب به مرور اتفاق بیفتد، پس از آن شاهد خواهید بود که عصب‌های پای قورباغه سِر می‌شود و وقتی که آب جوش می‌آید و عملاً می‌خواهد که واکنش نشان دهد، دیگر نمی‌تواند واکنشی نشان دهد زیرا حس و حرکت از آن گرفته شده است.
مدرس سواد رسانه ادامه داد: خیلی از مواقع رسانه‌ها چون حالت تخریبی دارند، تغییراتی که در ذهن ما اتفاق می‌افتد به قدری آرام، خزنده، تدریجی و زیرپوستی است، که مخاطب وقتی به خودش می‌آید که وسط یک تغییر شگرف قرار گرفته است، علی‌رغم اینکه خیلی‌ها اعتقاد دارند که خانواده در ایران از بین رفته است، هنوز هم ما ریشه‌های عمیق مذهبی، اعتقادی و سنتی یک جامعه ایرانی را داریم، اما این به این مفهوم نیست که تغییری در آن اتفاق نیفتاده است.
نصیری اظهار داشت: وقتی در دلِ خانواده‌ها می‌رویم، خودشان از وضعیت موجود به دلیل رسانه ابراز نگرانی می‌کنند، و می‌گویند ما وقتی به خودمان آمدیم که بچه ما گرایشات و تمایلاتش تغییر کرده بود.
والدین اینترنت سالم را از مسئولین مطالبه کنند
وی گفت: رسانه ابتدا افکار ما را تغییر می‌دهد، یعنی نظام ترجیحات ما اول فکر ما است و بعد تبدیل به گفتار و سپس رفتار ما می‌شود.
مدرس سواد رسانه بیان کرد: بچه‌هایی که در اینستاگرام زیست می‌کنند و فرزندانی که وقت‌شان را در لایکی می‌گذرانند، این بچه قرار است که چه مدلِ ذهنی‌ای در زندگی برایش اتفاق بیفتد. از آقایانی که مسئول هستند و راحت می‌خوابند، مطالبه دارم.
نصیری ادامه داد: من به دلیل یک پژوهش باید یک مدتی در لایکی می‌بودم و شب‌ها از فرط نگرانی و ناراحتی نمی‌توانستم بخوابم؛ و پدر و مادر‌انی که نمی‌دانند لایکی وجود دارد؛ آن آقای مسئولی که باید در این زمینه تصمیم بگیرد و نمی‌داند که این فضا وجود دارد، یک فاجعه است.
وی افزود: این مدیریت ذهنی و ترجیحات در این فضا‌ها برای بچه‌ها اتفاق می‌افتد، والدین حتماً یک مدتی در لایکی باشند و ببینند که چه خبر است، و گفتمان غالب این بچه‌ها در آن‌جا چیست؟
این کارشناس تأکید کرد: این سطحی شدن، عجول شدن، مدل باری به هر جهتی که در جامعه حاکم شده، ایجاد هویت‌های جدیدی که در لایکی شکل می‌گیرد، این‌ها همه نتیجه فضای ولنگار مجازی است.
زیست مجازی نوجوانان از ساعت ۱۲ شب تا ۵ صبح است
نصیری بیان کرد: اینترنت رایگان و نیم‌بهای شبانه در کشور ما وجود دارد، اما در کشور‌های خارجی وجود ندارد، به چه دلیل باید ما از این اینترنت برخوردار باشیم اما کشور‌های پیشرفته دنیا آن را نداشته باشند؟!
نصیری بیان کرد: اینترنت رایگان و نیم‌بهای شبانه در کشور ما وجود دارد، اما در کشور‌های خارجی وجود ندارد، به چه دلیل باید ما از این اینترنت برخوردار باشیم اما کشور‌های پیشرفته دنیا آن را نداشته باشند؟!
وی گفت: دنیا به اهمیت فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان پی برده و می‌داند که بچه‌ها باید ساعت ۸ تا ۱۰ شب بخوابند، اما بچه‌های ما در لایکی از ساعت ۱۲ تا ۵ صبح بیدار هستند، این دغدغه باید مطالبه والدین از مسئولین باشد.
این کارشناس پایان سخنان خود با ابراز نگرانی از آینده نسل حاضر، اظهار داشت: نوجوانان و جوانان توانایی مالی چندانی ندارند، بنابراین از اینترنت شبانه و نیم‌بها استفاده می‌کنند و تمامی این عواملی که به آن اشاره شد، دست در دست هم می‌دهد تا باعث تغییر سبک زندگی در فضای حقیقی شوند.
الهه ملاحسینی _ تیتر یک
انتهای خبر/
خبرهای مرتبط
ارسال نظر
اخبار برگزیده
