طرح تغییر زمان آغاز سال تحصیلی مدارس و چالش های نظام تصمیم گیری
گروه سبک زندگی تیتریک، به همین بهانه، گریزی بر موضوع تقویم آموزشی و ساعات فعالیت مدارس و همچنین چالش‌های پیش روی این موضوع خواهیم داشت که در ادامه می‌خوانید:
تعطیلات متعدد مدارس در چند سال اخیر و تلاش برای جبران عقب‌ماندگی ناشی از این تعطیلات نشان می‌دهد که سازوکار و مقررات کنونی پاسخگوی اقتضائات و نیازهای مدارس در شرایط امروزی نیست.
علاوه بر این، شیوع بیماری کرونا بسیاری از ساختارها و چارچوب‌های آموزش و فعالیت مدارس را دستخوش تغییر کرد. تعطیلی فعالیت حضوری، توسعه آموزش‌های مجازی، تشکیل کلاس‌ها در ساعات متفاوت و گستره بیشتر یکی از مهمترین تغییراتی بود که در دو سال تحصیلی گذشته رخ داده است.
مدیریت زمان آموزش یا تقویم آموزشی مدارس از جمله مؤلفه‌های مهم برنامه ریزی آموزشی و تربیتی است که تأثیر زیادی بر کیفیت نظام تعلیم و تربیت می‌گذارد. ضمن آنکه بروز حوادث پیش بینی نشده چون آلودگی هوا در کلانشهرها، بارش سنگین برف، یخبندان، وقوع سیل، زلزله و نظایر آن، ضرورت اصلاح تقویم آموزشی را دوچندان می کند.
وجود اقلیم‌های متفاوت در سرزمین پهناور ایران و ناممکن بودن اتخاذ تصمیمات آموزشی یکسان برای همه مناطق کشور
معاونت مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شهریور ماه سال ۱۴۰۰ در گزارش تحقیقاتی مفصلی به موضوع «ضرورت‌های بازنگری در تقویم آموزشی مدارس» پرداخته است که در ادامه و به صورت خلاصه به مهمترین موارد مطرح شده پیرامون این موضوع اشاره می‌شود:
کشور ایران به دلیل عوامل متعددی ازجمله وجود اقلیم‌های مختلف با تفاوت دمای بیش از ۴۵ درجه سانتیگراد، پهناور بودن در جهت عرض جغرافیایی (شرقی - غربی) و به‌تبع آن تفاوت قابل‌توجه در ساعات طلوع و غروب خورشید، وجود مناطق کوهستانی، ساحلی، بیابانی، جنگلی و فراوانی وقوع حوادث طبیعی همچون زلزله و سیل تا برف و یخبندان و مسئله جدید آلودگی فصلی هوا، دارای شرایط منحصربه‌فردی است که در کمتر کشوری دیده می‌شود.
این تنوع ساعات، کار و فعالیت مردمان هر منطقه را متناسب با شرایط تغییر داده، لذا ضرورت دارد برنامه‌های آموزشی و تقویم آموزشی مدارس در عین تبعیت از چارچوب‌های کلان برنامه درسی ملی، برای انطباق با این شرایط تا حدی منعطف و سیال باشند. همانگونه که در دوره شیوع بیماری کرونا نیز مدارس مناطق مختلف کشور به دلیل تفاوت‌های اقلیمی در مواجهه با این ویروس، شرایط متفاوتی داشتند و آن را تجربه کردند که عملاً اتخاذ تصمیمات یکسان برای همه مناطق کشور را ناممکن کرد.
مروری بر تقویم آموزشی فعلی و زمان‌بندی فعالیت مدارس
زمان آموزش در اسناد بالادستی: ساعات آموزش موضوعی بوده که در مصوبات مجلس شورای اسلامی، هیئت وزیران و شورای عالی آموزش‌وپرورش به آن اشاره شده است که در ادامه به قانون بازگشایی مدارس مصوب سال ۱۳۷۶ و ساعات فعالیت مدارس بر اساس برنامه درسی ملی مصوب سال ۱۳۹۰ شورای عالی آموزش و پرورش اشاره می شود:
- قانون بازگشایی مدارس (سال۱۳۷۶): آغاز سال تحصیلی و زمان بازگشائی مدارس در سراسر کشور همه‌ساله اول مهرماه بوده و تا پایان اردیبهشت‌ماه ادامه می‌یابد.
- برنامه درسی ملی (سال۱۳۹۰): سال تحصیلی از اول مهرماه هرسال شروع و تا پایان شهریورماه سال بعد ادامه خواهد داشت.
بر این اساس، زمان آموزش هر پایه تحصیلی در دوره ابتدایی ۹۲۵ ساعت، در دوره متوسطه اول ۱۱۱۰ ساعت و در دوره متوسطه دوم شاخه نظری ۱۲۹۵ ساعت و شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش ۱۴۸۰ ساعت خواهد بود.
ساعات کار هفتگی دوره ابتدایی ۲۵ ساعت در کلیه پایه‌ها و زمان هر جلسه در پایه‌های اول، دوم و سوم ۴۵ دقیقه و در پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ۵۰ دقیقه است. میانگین ساعات کار هفتگی دوره متوسطه اول ۳۰ ساعت در کلیه پایه‌ها و زمان هر جلسه ۵۰ دقیقه است. همچنین ساعات کار هفتگی دوره متوسطه دوم نظری حداکثر ۳۵ ساعت در کلیه پایه‌ها و زمان هر جلسه ۵۰ دقیقه است. ساعات کار هفتگی دوره متوسطه دوم فنی و حرفه‌ای و کاردانش متناسب با رشته‌های تحصیلی حداکثر ۴۰ ساعت در کلیه پایه‌ها و زمان هر جلسه ۵۰ دقیقه است.
زمان اختصاص‌یافته به هر جلسه و زمان استراحت بین آنها مجموعاً ۶۰ دقیقه است و تلفیق دو جلسه درسی به‌ویژه در دوره ابتدایی مجاز نیست.
علاوه بر این، در تمامی پایه‌ها ۵۰ ساعت به فعالیت‌های خارج از کلاس و مدرسه متناسب با اقتضائات برنامه درسی هر حوزه یادگیری اختصاص می‌یابد و ۵۰ ساعت متناسب با شرایط و اقتضائات محیطی در اختیار استان‌ها، مناطق و مدارس قرار می‌گیرد - جمعاً ۱۰۰ ساعت.
- زمان آموزش از حیث اجرا: زمان فعالیت کلاسی و آموزشی مدارس در همه نقاط کشور از ابتدای مهرماه تا پایان اردیبهشت‌ماه است. بنا بر بررسی‌های انجام‌شده ساعات کار مدارس دوره‌های مختلف تحصیلی در مناطق مختلف کشور به‌صورت یکسان و به‌صورت زیر است:
- ساعات شروع فعالیت مدارس نوبت صبح در همه نقاط کشور و همه دوره‌های تحصیلی عموماً از ۷:۳۰ تا ۸ صبح و ساعات پایان فعالیت مدارس، بسته به یک‌نوبته یا دو نوبتِ مدارس، متفاوت و از ۱۲:۱۰ تا ۱۳ است.
-ساعت فعالیت هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش عموماً از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۴:۴۵ است.
-در مدارس نوبت دوم (نوبت بعدازظهر) ساعات شروع از ۱۲:۳۰ تا ۱۳ و ساعات پایان نیز از ۱۷:۰۵ تا ۱۸ متغیر است.
-دانش‌آموزان پایه دوازدهم متوسطه (نظری) عموماً تا پایان اسفندماه به‌صورت منظم و کامل در کلاس حضور دارند و عملاً در فروردین و اردیبهشت آمادگی برای کنکور فعالیت رسمی این دانش‌آموزان را متأثر می‌سازد.
-مدارس ابتدایی نوبت صبح ۷:۳۰ دقیقه تا ۱۲:۱۰ دقیقه و در نوبت عصر ۱۲:۳۰ دقیقه تا ۱۷:۰۵ دقیقه است.
-مدارس متوسطه یک نوبته ۷:۳۰ دقیقه تا ۱۳:۱۰ دقیقه است و مدارس متوسطه دو نوبته در نوبت صبح ۷:۳۰ دقیقه تا ۱۲:۴۰ دقیقه و در نوبت عصر ۱۳ تا ۱۸
به استناد پیگیری‌های انجام‌شده، در سال‌های اخیر مصوبه یا دستورالعملی به‌جز مصوبات شورای عالی آموزش‌وپرورش در زمینه ساعات مدارس ابلاغ نشده، اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد مبتنی بر بخشنامه‌های استانی و منطقه‌ای و عموماً مغایر با مصوبات و چارچوب‌های تعیین‌شده است.
مسائل مؤثر و برخی چالش‌های مرتبط با تقویم آموزشی
۱-تعطیلات غیررسمی (پنهان) و رویه نامطلوب حاکم در این زمینه: یکی از چالش‌های مهم در فعالیت و اداره مدارس، تعطیلات بـدون برنامه ریزی قبلی و بدون تأیید مدیران و برنامه‌ریزان آموزش‌وپرورش است که در هیچ تقویمی نیز درج نمی‌شوند.
این‌گونه تعطیلات در مقاطع مختلف سال تحصیلی، از تعطیلات زودهنگام قبل از سال جدید در اسفندماه تا شروع دیرهنگام مدارس بعد از تعطیلات نوروز و تعطیلات تابستان اتفاق می‌افتند و علیرغم اعلام‌های متعدد و مخالفت مدیران مدارس، به بخشی از رویه کاری مدارس تبدیل‌شده است.
این نوع تعطیلات عموماً در قبل و بعد یک تعطیل رسمی شکل می‌گیرند، یعنی مدارس زودتر از موعد مقرر نیمه تعطیل و تعطیل می‌شوند و دیرتر از موعد مقرر نیز شروع به فعالیت می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، اگر آغاز سال تحصیلی با روزهای آخر هفته تقارن پیدا کند، فعالیت مدارس از شنبه هفته بعد و با تـأخیری چندروزه آغاز می شود. در روزهای پایانی سال تحصیلی نیز اگر روز پایانی سال در وسط هفته قرار داشته باشد، عموماً از چهارشنبه و پنجشنبه هفته قبل بسیاری از کلاس‌ها تعطیل می‌شوند.
۲-اقلیم‌های جغرافیایی مختلف: از دیدگاه اقلیم، چهارعنصر دما، رطوبت، باد و تابش نقش عمده‌ای در شکل‌گیری شرایط آسایش انسان دارند که در میان آنها، دما و رطوبت نسبی تأثیر بیشتری دارند. از طرفی ایران کشوری با شرایط متنوع آب‌وهوایی و جغرافیایی است که محدوده‌های آسایش دمایی برای مناطق مختلف کشور متفاوت از یکدیگر است و ازاین‌رو شاید نتوان آستانه دمایی مشترکی را در شهرهای مختلف آن در نظر گرفت.
علاوه بر این موارد پدیده نوظهور ریزگردها و افزایش فراوانی روزهایی که پدیده وارونگی وضعیت هوای بسیاری از شهرها صنعتی و پرجمعیت را تا حد ناسالم برای همه افراد افزایش می‌دهد، از دیگر ویژگی‌های اقلیمی ایران است. بارش سنگین برف، یخبندان و محدودیت رفت‌وآمد نیز پدیده‌ای است که در زمستان در برخی مناطق رخ می‌دهد.
۳-تفاوت در طلوع و غروب خورشید: طلوع و غروب خورشید و اوقات شرعی یکی از عوامل بسیار مهم بر خواب‌وبیداری و شروع به کار و فعالیت آموزشی مدارس است. بنا بر گستردگی کشور ایران در جهت عرض جغرافیایی، تفاوت میان ساعات طلوع و غروب خورشید در شرقی‌ترین تا غربی‌ترین نقطه کشور، در بعضی فصول نزدیک به یک ساعت (بیشتر از ۵۷ دقیقه) است.
برمبنای پژوهش‌های مختلف، داشتن خواب شبانه کافی برای دانش‌آموزان یکی از عوامل مؤثر در فعالیت روزانه و یادگیری آنها است. برخی پژوهشگران معتقدند؛ الگوهای خواب تا حدی بر مبنای زمان طلوع آفتاب تعیین می‌شوند و در مناطق مختلف متفاوت است. زمان شروع فعالیت یک ساعت بعد از طلوع آفتاب، نمرات دانش‌آموزان را در دروس ریاضی و خواندن افزایش می‌دهد. بر این مبنا تنظیم ساعات مدارس بر اساس ساعات طلوع و غروب خورشید که متناسب با ساعت بیولوژیک دانش‌آموزان است، یکی از نکات مهم در تدوین تقویم آموزشی مدارس است.
۴-محدودیت در جبران عقب‌ماندگی ناشی از تعطیلات پیش‌بینی‌نشده: مدارس علاوه بر تعطیلات رسمی در برخی مواقع به دلایل و شرایط خاصی که عموماً اجتناب‌ناپذیر است، تعطیل می‌شوند. آلودگی هوا در کلانشهرها، برف و یخبندان و برودت هوا، شیوع بیماری‌های واگیردار (کرونا، آنفلوانزا و...)، افزایش بیش‌ازحد دما و گرمای طاقت‌فرسا، تراکم ریزگردها در مناطق جنوب غرب (خوزستان، ایلام، کرمانشاه) و سیل و آب‌گرفتگی معابر برخی از این مصادیق هستند.
تعیین یک تاریخ ثابت برای آغاز و پایان سال تحصیلی، موجب تشدید محدودیت و تنگنای فراوان برای جبران عقب‌ماندگی ناشی از تعطیلات پیش‌بینی‌نشده و اضطراری است لذا باوجود محدودیت در آغاز و پایان سال تحصیلی، دو نوبته بودن بخش عمده‌ای از مدارس و تعطیلی برخی مدارس در روزهای پنج شنبه، یافتن زمان مناسب برای جبران عقب‌ماندگی ناشی از تعطیلات غیرمترقبه یکی از مسائل مهم در تقویم آموزشی است.
۵- ناهماهنگی میان تعطیلات مدارس با دستگاه‌های دولتی و بنگاه‌های اقتصادی: عدم هماهنگی و انطباق تعطیلات مدارس (پایان هفته، تابستان و نوروز) و تعطیلات ادارات و بنگاه‌های اقتصادی یکی دیگر از چالش‌های تقویم آموزشی مدارس است. اشتغال والدین (بخصوص خانواده‌هایی که پدر و مادر هر دو شاغل هستند) هم‌زمان با تعطیلی مدارس، نه‌تنها فرصت مناسبی برای دورهمی خانوادگی، تفریح، استراحت و یا مسافرت خانواده‌ها نیست، بلکه مشکلات و تهدیدهای دیگری را برای خانواده و دانش‌آموز ایجاد می‌کند.
ناهماهنگی تعطیلات مدارس با اوقات فراغت والدین سبب می‌شود عملاً تعطیلات مدارس چندان مورداستفاده دانش‌آموزان و اولیاء قرار نگیرد و عملاً به نگرانی خانواده‌ها می‌انجامد. به عبارتی این شکل از تعطیلی مدارس، نه‌تنها به کنار هم بودن و بهبود روابط دانش‌آموز و خانواده کمک نمی‌کند، بلکه حضور دانش‌آموزان در منزل بدون حضور والدین، تبعات و تهدیدات و نگرانی‌های دیگر را نیز ایجاد می‌کند.
علاوه بر موارد مذکور، تعطیلی مدارس در روز پنجشنبه که عملاً بدون اصلاح در برنامه آموزشی برای همه دوره‌های تحصیلی صورت گرفته است، تبعات منفی دیگری را برای دانش‌آموزان ایجاد کرده است. ساعات درسی دوره متوسطه اول و دوم ۳۶ ساعت در هفته است و قبل از تعطیلی پنجشنبه‌ها، ۶ ساعت در هرروز در ۶ هرروز هفته برنامه درسی انجام می‌شد؛ اما پس از تعطیلی پنجشنبه، برای گنجاندن ۳۶ ساعت برنامه درسی در ۵ روز، مدارس باید حداقل سه روز در هفته را برنامه درسی ۸ ساعتی داشته باشند که صرفاً برای مدارس یک نوبته قابل اجرا است.
۶- آزمون سراسری دانشگاه‌ها: از دیگر عوامل مهم که بخش ثابتی از تقویم آموزشی مدارس است، آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها (کنکور) است. لذا تغییر در تقویم آموزشی دانش‌آموزان پایه دوازدهم و اتخاذ رویکرد تفویض اختیار نیاز به پیش‌بینی راهکارهایی برای امکان شرکت و ایجاد فرصت عادلانه برای همه دانش‌آموزان این پایه است.
ازآنجاکه تعداد دانش‌آموزانی که در آزمون سراسری شرکت می‌کنند، محدود به دانش‌آموزان پایه دوازدهم است و عموماً کلاس‌های درسی این دانش‌آموزان تا پایان اسفندماه به اتمام می‌رسد، تغییر در تقویم آموزشی این پایه تأثیری در زمان برگزاری این آزمون ندارد و به‌نوعی تقویم آموزشی مدارس مستقل از زمان برگزاری آزمون سراسری است.
۷- امتحانات نهایی: امتحانات نهایی سراسری و استانی نیز به‌عنوان بخشی از نظام ارزشیابی پایان دوره، یکی از عوامل اثرگذار و محدودکننده در تقویم آموزشی مدارس هستند و توجه به امکان تغییر در برنامه‌های امتحانات نهایی یکی دیگر از مؤلفه‌ها و محدودیت‌ها در تفویض اختیار برای تدوین تقویم آموزشی است. در اینجا هدف و نحوه استفاده از نتایج آزمون‌های نهایی اهمیت زیادی می‌یابد.
ازآنجاکه مهمترین و بیشترین استفاده‌ای که بنا است از نمرات دروس نهایی بشود، تأثیر آنها در قبولی در آزمون سراسری است و از طرفی دانش‌آموزان مناطق و استان‌های مختلف در آزمون سراسری از سهمیه‌های متناسب بومی برخوردند، در مورد امتحانات نهایی نیز می‌توان با منطقه‌ای یا استانی کردن آنها تا حدی مشکل را مرتفع نمودند. راهکار دیگراین است که هر استان و منطقه دارای تقویم آموزشی مستقل باشد و تنها فصل مشترک و برنامه هماهنگ و هم‌زمان همه استان‌ها و مناطق امتحانات نهایی تعیین شود.
توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که امتحانات نهایی محدود به دانش‌آموزان پایه دوازدهم است و کلاس‌های این دانش‌آموزان نیز عموماً تا پایان اسفندماه به اتمام می‌رسد، لذا تفویض اختیار به استان‌ها برای تصمیم‌گیری مستقل برای تقویم آموزشی پایه دوازدهم و امتحانات این پایه می‌تواند به استقلال هر یک از استان‌ها و مناطق در مورد تقویم آموزشی مدارس بیانجامد.
علاوه بر آن و با توجه به محدودیت‌های ذکر شده در قانون سنجش و پذیرش، می‌توان به گونه‌ای اقدام کرد که آزمون هماهنگ در پایان سال تحصیلی انجام شود و چون صرفاً برای پایه دوازدهم و یا حداکثر برای دوره دوم متوسطه خواهد بود، همچنان امکان برنامه ریزی برای تقویم استانی هماهنگ وجود دارد.
۸- چالش‌های نظام تصمیم‌گیری در مورد تقویم آموزشی: مرور قوانین و مقررات مرتبط با تقویم آموزشی و شیوه اجرای آنها در سطح مدارس، نشان می‌دهد که عمده‌ترین دلایل مؤثر بر وضعیت نامناسب تقویم آموزشی مدارس، شامل تعدد مراجع تصمیم‌گیری (چهار مرجع)، نگاه متمرکز غالب این مراجع، بی‌توجهی به رویکرد مدرسه‌محوری، عدم توجه به سطوح اختیارات، نقض قوانین در مصوبات برخی نهادها و تعارض و تناقض مصوبات با یکدیگر است.
لزوم نظرخواهی از اولیاء و دانش آموزان برای اصلاح تقویم آموزشی
نصرت الله فاضلی، معاون اسبق وزارت آموزش‌وپرورش در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به ارائه پیش نویس طرح «الحاق موادی به قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استان ها، شهرستان ها و مناطق کشور با محوریت تقویم مدارس» و به عبارت دیگر بومی شدن سال تحصیلی از سوی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به رئیس مجلس که با توجه به شرایط آب و هوایی استان ها و مناطق تنظیم شده است اظهار کرد: نمی توان به موضوع تنوع شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشور بی توجه بود.
وی افزود: اختلاف دمای هوای مناطقی از کشور در فصولی از سال به ۴۰ درجه می رسد، در حالی که ممکن است در منقطه دیگری شاهد بارندگی برف و پوشش مناسب فصل گرما باشیم و در جای دیگر نیاز به استفاده از کولر و پوشش مناسب چون تیشرت وجود داشته باشد.
این عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی با بیان اینکه یک واقعیت دیگر آن که زمان آموزشی در کشور ما مطابق مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش فعالیت مدارس در ایران طی یک سال تحصیلی ۳۵ هفته (پنج روز فعالیت) یا ۱۸۵ روز است که البته با احتساب زمان برگزاری امتحانات به ۳۷ هفته می رسد، اما حداکثر ۲۵ هفته برگزار می شود گفت: به طور کلی دانش آموزان ۲۷ هفته از سال را در مدرسه حضور ندارند و از تحصیل رسمی دور هستند.
فاضلی ادامه داد: در طول هفته نیز دو روز پنج شنبه و جمعه تعطیل است؛ دانش آموزان ابتدایی ۲۵ ساعت و دانش آموزان دوره متوسطه بیش از ۳۰ ساعت در هفته در مدرسه هستند و زمانی که در مدرسه هستند نیز به ازای هر یک ساعت آموزشی ۱۵ دقیقه استراحت و زنگ تفریح دارند. این در حالی است که ساعات مفید حضور در کلاس درس نیز به علت تراکم بالای کلاسی و شیطنت بچه ها، کم است.
وی با بیان اینکه عوامل دیگری چون کتاب درسی ملال آور، معلمِ بدون ابزار و مواد و رسانه های آموزشی موجب کاهش بهره وری آموزش می شود گفت: ساختار آموزش کنکوری، کلاس‌ها و موسسات کنکوری نیز یادگیری کلاسی را در ذهن دانش آموزان، امری غیر ضروری تداعی می کنند تا صِرف کسب نمره برای گذر تحصیلی، قضای آن را در پشت کنکور به جا آورند. به این ترتیب استعداد دانش آموز و سرمایه گذاری دولت و ملت با این ساختار بیمار، بلعیده می شود و به هدر می رود.
وی ضمن بیان این مطلب که هرچند طرح اصلاح تقویم آموزشی مدارس می تواند در ارتقای بازدهی آموزشی به ویژه در مناطق دارای اقلیم آب و هوایی خاص موثر باشد اما گلایه ها و انتقاداتی نیز بر آن وارد است گفت: مجلس به جای درمان مشکل اصلی سیستم آموزشی کشور، آدرس اشتباهی به جامعه ندهد و اندک توان جامعه، خانواده و معلم را در رشد دانش آموزان با شناور کردن زمان آموزش نگیرد؛ چرا که تجربه شناور بودن ساعت شروع آموزش در صبح ها در قانون شوراهای آموزش و پرورش نیز گنجانده شده اما به اجرا درنیامده است.
این کارشناس حوزه آموزش و پرورش افزود: از سوی دیگر، قرار است پایه یازدهم و دوازدهمی ها از سال ۱۴۰۲ تحصیلی، امتحان نهایی، سراسری و متمرکز داشته باشند زیرا سهم سوابق تحصیلی برای ورود به دانشگاه تا ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت. آزمون های هماهنگ تیز هوشان نیز با این طرح، در تعارض است، مگر اینکه سال تحصیلی دوره های تحصیلی یک استان متفاوت باشد.
وی تاکید کرد که لازم است نظرات اولیاء و مربیان استان های ذینفع خصوصا انجمن اولیاء ومربیان استان ها و شورای دانش آموزی شماری از مدارس در این زمینه اخذ شود. نباید از نظر دور داشت که نهادهای رسمی مانند مجلس دانش آموزی، بسیج دانش آموزی و انجمن اسلامی دانش آموزان نباید در فرآیند تصمیم گیری فراموش شوند.
انتهای پیام/ز
