سنت های خاص کشورها برای عید قربان

در دین اسلام همه افرادی که به حج مشرف می‌شوند بر آنان واجب است که اعمال این عید که اصلی‌ترین آن قربانی کردن و ذبح حیوان است را به جا آورند، همچنین هرساله از کشور‌های مختلف حجاج برای مناسک حج در این روز بزرگ در مکه مکرمه حضور دارند که پس از پایان حج حیوانی را به عنوان قربانی ذبح می‌کنند، به طور معمول این سنت دینی در میان همه مسلمانان به سفارش قرآن کریم یکسان است.

عید قربان در کشور‌های اسلامی

در کشور عربستان  مسلمانان معمولا مناسک حج را چند روز قبل از عید قربان انجام می‌دهند و پس از قربانی کردن، مو‌های سر خود را تراشیده و از احرام خارج می‌شوند.

در کشور افغانستان نیز مسلمانان صبح روز عید قربان با پوشیدن لباس‌های نو به سمت مساجد حرکت می‌کنند و برای نماز عید قربان آماده می‌شوند. به مناسبت عید قربان در این کشور سه روز تعطیلی رسمی اعلام می‌شود، یکی دیگر از این سنت‌ها بازدید‌های فامیلی به همراه شیرینی است، جالب است بدانید که در کشور افغانستان عید قربان همچون عید نوروز ایرانی‌ها ارزشمند و بزرگ محسوب می‌شود.

در کشور ترکیه مسلمانان در عید قربان با حضور در مساجد نماز جماعت اقامه می‌کنند و حاجیان در این روز با توجه به توان مالی و نداشتن بدهی در تعطیلات این عید که چهار روز است گوسفند، شتر و گوساله ذبح می‌کنند. عید قربان و عید فطر از جمله اعیاد بزرگ ملی و مذهبی ترکیه به حساب می‌آید و برگزاری مراسم هایی چون جشن و شادی از اعتقادات عمیق مذهبی مردم این کشور است.

چراغانی کردن و تمیز کردن خانه و خیابان‌ها از دیگر سنت های مردم مسلمان ترکیه یک هفته قبل از عید قربان است. در روز عید قربان بزرگتر‌ها به کوچکتر‌ها هدیه می‌دهند و به تنگدستان کمک مالی می‌شود.

مسلمانان کشور اندونزی به مناسبت عید قربان به همراه خانواده در مساجد حضور پیدا می‌کنند و پس از خواندن نماز عید قربان گاو یا گوسفندی را ذبح می‌کنند و با توزیع گوشت آن در میان اقوام و دوستان جشن می‌گیرند.

در کشور  قرقیزستان نیز نماز عید قربان در حالی اقامه می‌شود که مسلمانان از اوایل بامداد تا طلوع صبح در مساجد حضور دارند و همچون اکثر کشور‌های مسلمان بعد از اقامه نماز قربانی خود را ذبح می‌کنند.

عید قربان در ایران

عید قربان از بزرگترین عید‌های مسلمانان ایرانی است؛  ایرانیان از چند روز قبل خود را برای این جشن آماده می‌کنند و حیوانی که قرار است آن را قربانی کنند خریداری می‌کنند البته انتخاب حیوان برای قربانی در هر منطقه‌ای متناسب با آداب و رسوم آن منطقه است.

جالب است بدانید در بعضی از شهر‌ها حیوانی که قرار است قربانی شود (گاو، گوسفند، شتر و...) را تزئین و آراسته می‌کنند همچنین خانه تکانی، تمیز کردن خیابان‌ها از دیگر آداب ایرانی‌ها در عید قربان است.

ایرانی‌ها پس از قربانی کردن، گوشت قربانی را برای تبرک بین مردم به ویژه نیازمندان توزیع می‌کنند و از دیگر آداب و رسوم این عید برگزاری مراسم‌های شادی و جشن به ویژه عروسی در این روز بزرگ است.

عید قربان در میان ترکمن‌ها

این عید بزرگترین عید ملی و مذهبی ترکمن‌ها به شمار می‌آید. اقوام ترکمن حداقل ۱۰ روز پیش از عید خود را برای به جا آوردن مراسم عید قربان آماده می‌کنند. آن‌ها ۲ روز قبل از این عید را روز کُر می‌نامند و در این روز به نظافت فضای خانه می‌پردازند، همچنین یک روز پیش از عید قربان نیز میان ترکمن‌ها به قوقون و بوی خوش معروف است و در این روز مردم به خانه‌های یکدیگر، نان و روغنی خوش عطر، هدیه می‌دهند.

عید قربان در میان کردنشین‌ها

عید قربان به عنوان دومین عید بزرگ در مناطق کردنشین دارای جایگاه ویژه‌ای است، مردم این مناطق این روز را با آیین‌ها و سنت‌های خاص جشن می‌گیرند. در واقع جشن و آیین‌های این مناطق ریشه در باور‌های کهن و باستانی آن‌ها دارد. برگزاری آیین دف نوازی و جشن و شادی یکی از آیین‌های خاص و ویژه این روز در کردستان است. همچنین در این مناطق، شب پیش از عید و پس از اقامه نماز عشاء، آیین‌های خاصی در مسجد‌ها برپا می‌شود.

همچنین در این روز، بیشتر مناطق کردنشین به زیارت اهل قبور و آرامستان‌ها می‌روند. از دیگر آداب و رسوم آن‌ها در این روز می‌توان به سوراخ کردن گوش دختر بچه‌هایی که تاکنون برای انداختن گوشواره سوراخ نشده است و بردن یک راس گوسفند سفید برای دخترانی که تازه عقد کرده اند، اشاره کرد.

عید قربان میان ایل بختیاری

در چهارمحال و بختیاری نیز عید قربان یکی از اعیاد بزرگ مردم به شمار می‌رود. در این روز آن‌ها به دید و بازدید می‌روند و کینه‌ها را دور می‌ریزند. مردم این منطقه بعد از برپایی نماز عید قربان، تکه‌ای نبات بر دهان گوسفند گذاشته، او را سیراب کرده و سپس تکه پارچه‌ای سبز رنگ بر پشت گوسفند می‌بندند و دعای قربانی را بالای سر گوسفند زمزمه و قربانی را سر می‌برند. سپس گوسفند را به قطعات مساوی تقسیم کرده و آن را داخل سینی بزرگی می‌گذارند و میان افراد محتاج تقسیم می‌کنند. در این مناطق مانند مناطق کردنشین، رسم است که استخوان‌ها و خون گوسفند را در جای تمیزی بریزند.

عید قربان در میان ترک‌ها

در شهر‌های مختلف ناحیه آذربایجان رسم قربانی کردن بسیار پررنگ انجام می‌شود. عموماً رسم بر این است که اعضای یک طایفه یا یک محله، با هم جمع شده و گوسفند یا گاوی را خریداری می‌کنند تا آن را در روز عید، قربانی کنند آن‌ها بخشی از قربانی را به فقرا می‌دهند. برنج از جمله غذا‌های اصلی مردم آذربایجان در شب عید قربان است، همچنین پخت کوفته با گوشت قربانی در این روز میان ترک‌ها مرسوم است.

همچنین در این مناطق رسم است که در این روز، خانواده داماد عیدی شامل گوشت، شیرینی، لباس و … را به همراه زنان فامیل به عنوان عیدی به خانه نوعروس ببرند.

عید قربان در میان بلوچ‌ها

مردم بلوچ عید قربان را  عید بزرگ می‌خوانند و در مناطقی آن را نیز عید حاجیان می‌نامند. بر همین اساس به مدت سه روز با حضور در منازل بزرگان، سران و ریش سفیدان طوایف به جشن و شادی می‌پردازند. این قوم در روز عید قربان به بهترین شکل در جامعه ظاهر می‌شوند. زن و مرد و پیر و جوان خود را به زیباترین لباس و زیورآلات می‌آرایند.

آن‌ها پس از اقامه نماز عید در صبح روز قربان، در منازل خود کار ذبح قربانی را انجام می‌دهند. گوشت حاصل از قربانی در بسته بندی‌های مختلف برای فقرا، نیازمندان و نیز بخشی از آن برای اقوام و فامیل در نظر گرفته می‌شود و هر خانواده به اندازه طعام یک روز خود از آن بر می‌دارد.

همچنین حنابندان، صله رحم، دید و بازدید و حلالیت طلبیدن از شاخص‌ترین آداب و رسوم آن‌ها در این روز است. پخت کلوچه محلی از جمله آداب و برنامه‌های مردم بلوچستان قبل از عید سعید قربان به شمار می‌رود.

عید قربان میان قوم عرب

یکی از آداب و رسوم عرب‌ها در این روز مراسم بیرق زنون به شمار می‌رود. آن‌ها در این روز به تعداد فرزندان پسر پرچم نصب می‌کنند. آنان مراسم بیرق زنون را در شب عید قربان با دعوت خویشاوندان نزدیک به صرف شام انجام می‌دهند و فردای آن روز ھم گوسفندی قربانی و میان مردم محل و فقرا تقسیم می‌کنند. برخی اقوام خوزستانی در شب برگزاری این مراسم اقدام به تهیه و خوردن انواع غذاهای  سنتی می‌کنند.

عید قربان با وجود شیوع ویروس کرونا

حالا با وجود تمامی این سنت ها و آداب و رسوم ها، عید قربان سال جاری با وجود ویروس منحوس کرونا متفاوت تر از هر عید قربان دیگری است. عید قربان امسال به دلیل کنترل ویروس کرونا مقرر شده است که نماز جماعت عید قربان برگزار نشود و ذبح گوسفند و فروش آن ممنوع شده است؛ ستاد کرونا تصمیم گرفته است تا امسال عرضه دام صورت نگیرد و  به منظور جلوگیری از تجمع و مسافرت‌های درون و برون شهری و مخاطرات موجود در محل‌های عرضه دام مراسم قربانی امسال به شکل سنوات گذشته برگزار نشود. اما با وجود تمامی این محدودیت ها و با رعایت پروتکل های بهداشتی می توان اوقات خوشی را در این روز بزرگ در کنار خانواده سپری کرد و با استفاده از امکانات فضای مجازی به صورت مجازی با فامیل و آشنایان ارتباط داشت.