آغاز گمانه زنی ها برای انتخاب شهردار جدید کرج!

در این گذر بالاخره اعضای 21 نفره شورای اسلامی شهر کرج (اعضای اصلی و علی البدل) که توسط شهروندان کرجی انتخاب شده بودند به طور قطع مشخص شده و به پارلمان شهری راه یافتند.

با توجه به نزدیکی جایگزینی اعضای جدید شورای اسلامی شهر کرج و به تبع آن احتمال انتخاب یک شهردار جدید برای کلانشهر کرج و داغ شدن بازار گمانه زنی ها، از همین روی سعی شده در این یادداشت به بررسی ویژگی ها و شاخصه های شهردار از منظر رهبر معظم انقلاب، همچنین مروری بر قانون انتخاب شهردار پرداخته شود تا اعضای محترم شورای شهر کرج بر اساس منویات و نظرات رهبر فرزانه و با مشورت های درست، یک شهردار شایسته و قابل اعتماد را انتخاب نمایند.

اداره ی شهری با جمعیت حدود سه میلیون نفر که با توجه به مهاجر پذیر بودن آن، پذیرای اقوام مختلف ایرانی و فرهنگ های مختلف می باشد نیازمند یک مدیریت کلان و انتخاب یک شهردار "امين‌، قابل‌ اعتماد، با كفايت‌، پاكدامن‌، متدين‌، شجاع‌، ساده‌ زيست‌، مردمدار و مقيد به‌ انضباط مالی‌" است‌.

تعریف شهرداری

شهرداری نهادی عمومی، غیر دولتی، محلی و خودکفا است. یعنی همانند دیگر نهادهای دولتی از بودجهٔ دولتی استفاده نمی‌ کند و باید دارای درآمد محلی برای اداره خود باشد که این درآمد توسط شورای اسلامی شهر به تصویب رسیده و در قالب عوارضات متعلقه از مردم اخذ می‌گردد.

 مروری بر انتخاب شهردار در قانون

براساس قانون تشكیلات شوراهای اسلامی كشور، مصوب اول آذرماه ۱۳۶۱ شورای اسلامی شهر، بنابر بند ۱۸ ماده ۱۹ كه به وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی اشاره دارد، می تواند شهردار را نصب و عزل كند.

این قانون اگرچه در سال های آغاز انقلاب اسلامی تدوین شد و به تصویب رسید، به دلیل جنگ تحمیلی و مشكلات متعدد كشور، تا سال ها به اجرا در نیامد بالاخره پس از دوران سازندگی، هنگامی كه كشور آمادگی توسعه در تمام ابعاد را یافته بود، لایحه تشكیل شوراها دوباره به مجلس رفت و در اول خرداد ماه ۱۳۷۵ به تصویب رسید و با تغییراتی در متن مصوبه قبلی، به صورت یك قانون، در اختیار دولت گذارده شد تا به اجرا در آید.

اگرچه دوره فعالیت شورا در متن قانون قبلی دو سال پیش بینی شده بود، در قانون اصلاحی جدید، دوره فعالیت شورا به چهار سال تبدیل شد و بالطبع فعالیت شهردار نیز از دو سال به چهار سال تغییر كرد. در متن قانون اصلاحی ۱۳۷۵ بر چگونگی انتخاب شورا و نحوه اجرای آن نیز دستورالعمل هایی ذكر شده بود، این قانون مشروح تر از قانون قبلی بود و فارغ از بسیاری از ابهامات تمامی وظایف و نحوه اجرای آن را تفهیم می كرد. در بند ۱ ماده ۷۱ این قانون، اولین وظیفه شورای اسلامی انتخاب شهردار برای مدت چهار سال، عنوان شده است. در تبصره ۱ و ۲ و ۳ و ۴ این بند بر نحوه انتخاب شهردار و ویژگی های آن تأكید شده است.

این دو ماده از قوانین اولیه و اصلاحی شورای شهر، بر انتخاب شهردار توسط شورای اسلامی شهر، اشاره دارد، اما نكته اصلی و اساسی در این مورد بسیار قابل توجه است.

علیرغم موارد قانونی برای انتخاب شورای اسلامی شهر، مبنی بر انتخاب محله ای و سپس منطقه و در نهایت تشكیل شورای اسلامی شهر، این شورا به گونه ای دیگر تشكیل می شود. براساس قانون تنها شهرهایی می توانند شورای شهر را با رای مستقیم مردم انتخاب كنند كه كمتر از هفت منطقه داشته باشند. اگر شهری دارای بیش از هفت منطقه باشد می باید پس از برگزاری انتخابات در محلات و تعیین هفت نفر عضو شورای محله، یك نفر را با اكثریت آرا به شورای منطقه معرفی كند و شورای مناطق نیز موظف است پس از ۱۵ روز هفت نفر را برای تصدی شورای شهر اعلام نماید.

این روزها كه انتخاب شهردار با رأی مستقیم بسیار مورد توجه بوده، آیا نگاهی دوباره به چالش های متعدد در این حوزه راهگشا نخواهد بود. بی تردید انتخاب شهردار با رای مستقیم مردم در كلانشهرهای كشور علی الخصوص کلانشهر کرج علاوه بر تبیین جایگاه دقیق تر شهردار، به عنوان اصلی ترین مدیر شهری، می تواند جایگاه نظارتی شورا را تقویت كند و از سوی دیگر، موانع بسیاری كه پیش روی شهرداران شهرهای بزرگ است را بردارد.

ویژگی ها و شاخصه های شهردار از منظر رهبر انقلاب

رهبر انقلاب در دیداری که با منتخبان شورای شهر تهران داشتند رای مردم را امانت دانستند که بایستی آن را حفظ کرد. ایشان یکی از مصادیق امانتداری را انتخاب شهردار دانستند و فرمودند: "شوراهای‌ شهر و شهرداران‌ سراسر كشور بايد امانتدار «رأی‌، اعتماد، محيط زندگی‌ و اخلاق‌ و فرهنگ‌ مردم‌» باشند كه‌ يكی‌ از مصداق های‌ مهم‌ امانتداری‌ رأی‌ مردم‌، انتخاب‌ شهرداران‌ «امين‌، قابل‌ اعتماد، با كفايت‌، پاكدامن‌، متدين‌، شجاع‌، ساده‌ زيست‌، مردمدار و مقيد به‌ انضباط مالی‌» است‌." (19/12/1381)

با کفایت

بی شک یکی از ویژگی های شهردار برای مدیریت مسائل کلان شهری داشتن کفایت است. که خود کفایت نیز دارای بخش ها و زیر شاخه های دیگری است، مثلا خود مدیر باید دارای تخصص لازم باشد. از همین روی استفاده از مدیران متخصص در اداره شهر از شرایط مهم و اساسی شهرداران است. "اين بسيار ضرورى و لازم است؛ من هم روى اين موضوع تكيه مى‌كنم. از علم و فكر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده كنيد. " (17/9/1382)
 
از دیگر زیر شاخه های کفایت، استفاده مدیر از خرد جمعی و دانش همگانی است لذا یک شهردار با کفایت می تواند با استفاده از عقل و خرد جمعی، شهری زیبا را رقم بزند. "هرچه مى‌توانيد، عقول صاحبان عقل را بر عقل خودتان بيفزاييد و ذخيره عقلانى خود را تقويت كنيد تا بتوانيد كارها را انجام دهيد. "(17/9/1382) و با به خدمت گرفتن نیروهای متخصص علمی می توانند کارها را صحیح تر و با خطای کمتری به پیش ببرند. "باید در اداره شهر از روش های علمی و محققان برجسته دانشگاه ها نیز استفاده شود". (4/4/1386)
 
 

پاکدامنی و تدین

از جمله ویژگی های دیگری است که رهبر انقلاب برای یک شهردار معرفی می کنند. "شهردارى جايى است كه انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با كسانى كه حاضرند براى بعضى از مقاصد خود ولخرجى كنند، مواجه مى‌شود. اين‌ طور جاها خيلى بايد مراقب بود. اين‌جاست كه تقواى الهى به درد مى‌خورد. تقوا زره‌ اى است كه اگر انسان آن را پوشيد، تيرهاى زهرآگين فساد و گناه در او كارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت. تقوا حصنِ منيع انسان است. اين كه اين همه ما را به تقوا توصيه كرده‌ اند، به‌خاطر همين است.

بسيارى از خطاها و انحرافاتى كه مشاهده مى‌كنيد، ريشه فكرى ندارد؛ نه اين‌كه خيال كنيد يك ايدئولوژى است كه كسى را به اين نحوه عمل كردن وادار مى‌كند؛ نه، ريشه بسيارى از اين ها در نفسانيّات خودِ انسان است. يك‌جا پاى انسان مى‌لغزد و جلوگيرى نمى‌كند؛ اين لغزش ادامه پيدا مى‌كند و انسان در صدد توجيه برمى‌آيد و براى خودش ايدئولوژى مى‌سازد. انسان گاهى مبناى فكرى درست مى‌كند تا خطاى خود را اصلاح كند. جلوِ خطاها و لغزش هاى خود را از همه جا بگيريم و بهتر از همه جا، اوّلِ كار است و بهتر از اوّلِ كار، پيشگيرى است. اين، روح تقوا را در ما تقويت خواهد كرد."(17/9/1382)

شجاعت

شجاعت دارای ابعاد زیادی است که یکی از ابعاد آن نترسیدن و ایستادن در برابر زیاده خواهی های منفعت طلبان است، آن هم در مجموعه ای چون شهرداری. "شهرداریها همواره در معرض افراد فرصت طلب و سودجو قرار دارند ." (4/4/1386) البته این منفعت طلبان و مفسدان گاهی در بیرون مجموعه اند و گاهی درون مجموعه که بایستی با هر دوی آنها با شجاعت مقابله کرد. "در داخل تشكيلات شهردارى با فساد مماشات نكنيد؛ چه فسادى كه مربوط به بيرون شهردارى است و مى‌خواهد از ابزار شهردارى استفاده كند، چه فسادى كه خداى نكرده در درون هسته‌اى از هسته‌هاى شهردارى رخنه كرده باشد و در آن‌جا بخواهد گسترش پيدا كند و فضا و محيط امنى براى خود درست كند. هرگونه مماشات با فساد و ميدان دادن به آن، زير پاى خود شما را خالى و امكان ادامه كار را براى شما دشوار خواهد كرد. نگذاريد در هيچ جاى شهردارى فساد رخنه كند. البته كارِ دشوارى است. " (17/9/1382)

مردم داری

یکی دیگر از ویژگی های شهردار را می توان مردم داری دانست. "شهرداري ها و شوراى شهر كه بعد از اين انتخابات بر سرِ كار آمدند، بايد جزو كسانى باشند كه خدمت به مردم را سرلوحه كار خود قرار دهند. از اين‌ جا آغاز كنند. برنامه‌ هاى زايد و منحرف كننده و حرف هاى غيرمرتبط به كار را كه عدّه‌ اى به آنها مبتلا بودند و هستند، كنار بگذارند و فقط براى مردم كار كنند."(1/1/1382)

از زیر شاخه های مردم داری می توان احترام به عقیده و شاخصه هایی دانست که مردم بر اساس آن شوراها را انتخاب کردندو آنها نیز بر این اساس شهردار را انتخاب کنند. "مردم همواره در انتخابهای مختلف نشان داده‌اند به دنبال خدمت رسانی در پرتو شاخص‌ های اصلی انقلاب و اسلام هستند و شورای اسلامی شهر تهران و مجموعه شهرداری باید با برادری و همكاری مبتنی بر منطق و قانون، برای خدمت رسانی بیش از پیش به مردم تلاش كنند. " (13/12/1384)

تلاش و خدمت رسانی برای مردم نیز باید همیشگی باشد. "بايد با روحيه‌ ای‌ بسيجی‌ يعنی‌ با «احساس‌ تكليف‌، بدون‌ توقع‌، فداكارانه‌، بدون‌ خودنمايی‌ و برای‌ رضای‌ خدا» كار كرد و حتی‌ يك‌ روز را برای‌ خدمت‌ به‌ مردم‌ از دست‌ نداد." (19/12/1381) "در مراجعات مردمی باید تسهیل و تسریع كار مردم، تكریم آنان و اعتماد سازی به عنوان چهار شاخص مهم مورد توجه جدی باشد." (13/12/1384)

جمع بندی

در مجموع می توان گفت که اگر شورای شهر همه این ویژگی ها و ملاکاتی را که رهبر انقلاب برشمردند، در نظر بگیرد و فرد " امين‌، قابل‌ اعتماد، با كفايت‌، پاكدامن‌، متدين‌، شجاع‌، ساده‌ زيست مردمدار و مقيد به‌ انضباط مالی‌" را به عنوان شهردار انتخاب کند، انشاء الله شهری خواهیم داشت که تمام نیازهای مادی و معنوی مردم در آن تامین خواهد شد.

بردیا گودرزی