دستپخت نه‌چندان جذاب کارگردان های کمدین روی پرده‌ی سینما
"خوابم میاد" با اینکه نسبت به سایر کمدی‌های عطاران، اثر متفاوت‌تری بود، اما نظر داوران جشنواره را به خودش جلب کرد. او بعد از آن دو فیلم "ردکارپت" و "دراکولا" را هم ساخت. سعید آقاخانی، سال ۱۳۹۳ برای ساخت اولین فیلم سینمایی‌اش اقدام کرد. او بعد از کارگردانی فیلم "لامپ صد"، دیگر فیلمی نساخت.
مهران مدیری، سال ۱۳۹۵ اولین فیلم سینمایی‌اش را ساخت. با وجود استقبال فراوانی که زمان اکران "ساعت پنج عصر" وجود داشت. فیلم آنطور که باید فروش نکرد. حالا باید منتظر باشیم و ببینیم فیلم‌های مجید صالحی و سروش صحت، هر کدام با چه میزان فروشی در گیشه روبرو خواهند شد. در این پرونده، ضمن مرور کارنامه بازیگری این کمدین‌ها، وضعیت هر کدام را به لحاظ کارگردانی بررسی می‌کنیم. آیا کمدین‌ها لزوماً کارگردان‌های موفقی هم هستند؟
مهران مدیری / ساعت پنج عصر
موقعیت به‌عنوان کمدین: مهران مدیری خیلی دیر به فکر ساخت فیلم سینمایی افتاد. او اوایل دهه هفتاد به‌عنوان بازیگر شناخته شد و از همان زمان به‌عنوان کمدین، بسیار مورد توجه قرار گرفت. جنس کمدی مهران مدیری در مقام یک کمدین در آن برهه زمانی، آنقدر به مذاق مخاطبان خوش آمد که خیلی زود او را به چهره مطرحی در این عرصه تبدیل کرد.
چه زمانی وارد کارگردانی شد؟ بلافاصله بعد از بازی در "نوروز ۷۲" تصمیم گرفت اولین مجموعه کمدی‌اش را با نام "پرواز ۵۷" کارگردانی کند. "پرواز ۵۷" یکی از متفاوت‌ترین مجموعه‌های کمدی آن سال‌ها بود و با استقبال زیادی روبرو شد. مدیری از آن به بعد حضورش را به‌عنوان کارگردان در تلویزیون حفظ کرد.
موقعیت به‌عنوان کارگردان تلویزیون: در فاصله سال‌های ۷۲ تا ۹۵ مدیری شرایط متفاوتی را به‌عنوان یک کارگردان تجربه کرد. او بعد از ساخت چند مجموعه آیتمی متفاوت، سریال نودشبی "پاورچین" را ساخت و به‌دنبال آن تجربه‌های بیشتری در این عرصه به دست آورد. مدیری اواخر دهه نود با سریال "قهوه تلخ" به شبکه نمایش خانگی رفت و جزو اولین کارگردان‌هایی بود که سریالسازی در این شبکه را تجربه کرد.
شرایط هنگام ورود به سینما: مدیری تا قبل از "ساعت ۵ عصر"، ۱۷ سریال و مجموعه آیتمی تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی ساخته بود. او سال ۱۳۹۵ اعلام کرد، از سریالسازی خسته شده و ترجیح می‌دهد ساخت فیلم سینمایی را تجربه کند. مدیری زمانی به‌عنوان کارگردان سینما وارد عمل شد که در کل کشور، به‌واسطه کارگردانی و بازیگری در آثار خودش و دیگران و معرفی بازیگران کمدی موفق به سینما و تلویزیون، بسیار مورد توجه قرار داشت و به‌عنوان مهمترین کمدین ایرانی شناخته می‌شد و همه منتظر بودند ببینند در اولین فیلم سینمایی‌اش چه خواهد کرد.
اولین فیلم سینمایی: با وجود استقبال فراوانی که در نقطه شروع برای تماشای فیلم "ساعت ۵ عصر" وجود داشت، اما اولین فیلم مدیری آنطور که انتظار می‌رفت فروش نکرد. او بدون تکیه بر فیلمنامه‌نویسان موفق، این فیلم را بر اساس فیلمنامه خودش ساخت و بازهم روی همان فرم همیشگی سریال‌هایش تکیه کرد. این فیلم با بازی سیامک انصاری و امیر جعفری و خود مهران مدیری، به اثری متوسط تبدیل شد و نتوانست برگ برنده‌ای در کارنامه کارگردانی مدیری باشد. گرچه بازیگران و کارگردان‌های مختلف، از آن تعریف و تمجید‌های زیادی کردند، اما فیلم موفقیتی به دست نیاورد و با ۹ میلیارد فروش از اکران بیرون آمد.
ادامه مسیر: بعد از "ساعت ۵ عصر" مدیری به فرم برنامه‌سازی رو آورد و برای تلویزیون "دورهمی" را ساخت. با وجود حواشی فراوان، "دورهمی" با استقبال زیادی از سوی مخاطبان روبرو شد. او سال ۱۳۹۷ مجددا با پیمان قاسم‌خانی وارد همکاری شد و سریال "هیولا" را برای شبکه نمایش خانگی ساخت؛ سریالی موفق که امسال توزیع شد و با استقبال فراوانی هم روبرو بود.
رضا عطاران / خوابم میاد، ردکارپت و دراکولا
موقعیت به‌عنوان کمدین: عطاران پیش از اینکه به‌عنوان کارگردان تلویزیون و سینما شناخته شود، بازیگر مطرح کمدی بوده است. او از سال ۷۲ و بازی در اولین مجموعه مهران مدیری یعنی "پرواز ۵۷" و بلافاصله بعد از آن در "ساعت خوش" خودش را به‌عنوان کمدین نشان داد. موفقیت بعدی او زمانی رقم خورد که در سریال‌های خودش بازی کرد و شخصیتی چرک و آویزان و فاقد عزت نفس را از خودش به‌جا گذاشت.
چه زمانی وارد کارگردانی شد؟ اولین تجربه کارگردانی عطاران در تلویزیون و با مجموعه "سیب خنده" اتفاق افتاد. او سال ۱۳۷۶ این مجموعه را برای گروه سنی کودک و نوجوان ساخت و پای بازیگران کمدی مختلفی مثل جواد عزتی، یوسف تیموری، مجید صالحی و ... را به تلویزیون باز کرد و بعد از آن "مجید دلبندم" را برای همین گروه سنی ساخت.
موقعیت به‌عنوان کارگردان تلویزیون: علت اصلی موفقیت رضا عطاران، ساخت چند سریال مناسبتی بود. او با ساخت سریال‌های موفقی مثل "خانه به‌دوش"، "متهم گریخت"، "ترش و شیرین" و "بزنگاه"، فرم جدیدی از سریال کمدی را پیش روی مخاطبانش گذاشت و روی زندگی افراد فرودست جامعه دست گذاشت و تمرکز شوخی‌هایش را روی مردم عادی جامعه گذاشت. این سریال‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفت؛ سریال‌هایی که هنوز هم در طول سال بار‌ها از شبکه‌های مختلف بازپخش می‌شوند و هنوز هم مخاطب دارند.
شرایط هنگام ورود به سینما: عطاران زمانی تصمیم گرفت در سینما فیلم سینمایی بسازد که هم به‌عنوان بازیگر و هم به‌عنوان کارگردان سریال‌های تلویزیونی حسابی مورد توجه قرار داشت. او یک سال قبل از ساخت "خوابم میاد" در فیلم "ورود آقایان ممنوع" رامبد جوان، یکی از بهترین نقش‌هایش را به نمایش گذاشته بود و در سینما هم حسابی در مرکز توجه‌ها قرار داشت.
اولین فیلم سینمایی: مخاطبانی که علاقه زیادی به سریال‌های عطاران داشتند زمانی که با اولین فیلم سینمایی‌اش روبرو شدند متعجب شدند. عطاران صراحتاً با فیلمش به آن‌ها نشان داد که فیلمسازی و سریالسازی برایش دو مقوله جدا از هم هستند. او در "خوابم میاد" هم روی زندگی طبقه متوسط دست گذاشت، اما لحظات کمدی و خنده‌دار فیلم نتوانست ذات تلخ آن را بپوشاند و نهایتاً "خوابم میاد" به فیلمی تلخ با موقعیت‌های کمدی تبدیل شد و به مذاق بخش مهمی از مخاطبان آثار عطاران خوش نیامد. با این‌حال، اما "خوابم میاد" باعث شد عطاران در نقطه ورود به سینما برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردان بخش نگاه نو شود.
ادامه مسیر: عطاران در دهه نود دو فیلم دیگر هم ساخت. "رد کارپت" و "دراکولا" با وجود اینکه آثار قابل قبولی بودند، اما هیچ وقت نتوانستند موفقیت چشمگیری برای عطاران به همراه بیاورند. در واقع هنوز هم می‌توان گفت که عطاران به‌عنوان بازیگر سینما و کارگردان سریال‌های تلویزیونی موفقیت بیشتری به دست آورده است تا کارگردانی سینما.
سروش صحت / جهان با من برقص
موقعیت به‌عنوان کمدین: سروش صحت برای اولین بار سال ۷۷ به جمع بازیگران مهران مدیری پیوست و در "جُنگ ۷۷" دیده شد. بعد از آن در کار‌های مختلفی از جمله "ببخشید شما"، "داستان یک شهر"، "کاکتوس"، "مرد هزار چهره"، "شمس‌العماره" و ... هم بازی کرد و در سینما هم در فیلم‌های مختلفی مثل "نان و عشق و موتور ۱۰۰۰"، "گاوخونی" و ... حضور پیدا کرد. در تمام این دوران به‌عنوان نویسنده هم فعالیت داشت و فیلمنامه سریال‌های مختلفی را نوشت و مدتی هم یکی از نویسندگان آثار مهران مدیری بود. با این‌حال، اما هیچ وقت در بازیگری به اندازه نویسندگی و کارگردانی، مطرح نشد.
چه زمانی وارد کارگردانی شد؟ سال ۱۳۸۶ برای اولین بار به عرصه کارگردانی وارد شد و سریال "چارخونه" را ساخت؛ سریالی که در زمان خودش مورد توجه قرار گرفت و به خوبی دیده شد.
موقعیت به‌عنوان کارگردان تلویزیون: اوج موفقیت صحت در سریال "ساختمان پزشکان" اتفاق افتاد. او این سریال را با همراهی برادران قاسم‌خانی ساخت و توانست در مرکز توجه‌ها قرار بگیرد. بعد از "ساختمان پزشکان"، این موفقیت را در سریال "پژمان" هم تکرار کرد. بعد از "پژمان"، سریال جدیدش "شمعدونی" را بدون حضور برادران قاسم‌خانی، بر اساس فیلمنامه خودش و ایمان صفایی ساخت. سریالی خوش‌ساخت و موفق که البته به لحاظ محتوا با اعتراض‌هایی روبرو شد. او با ساخت "لیسانسه‌ها" موفقیت دیگری در کارنامه کارگردانی‌اش رقم زد. این مجموعه آنقدر مورد توجه قرار گرفت که به فصل دوم و سوم رسید.
شرایط هنگام ورود به سینما: صحت زمانی اولین فیلم سینمایی‌اش را کارگردانی کرد که به‌عنوان بازیگر و کارگردان شناخته می‌شد و در برنامه "کتاب‌باز" هم به‌عنوان مجری توانسته بود نظر‌های زیادی را به سمت خودش جلب کند. موفقیت سریال‌های اخیرش باعث شد تا مخاطبان برای تماشای اولین فیلم سینمایی‌اش مشتاق باشند.
اولین فیلم سینمایی: "جهان با من برقص" را باید یک موفقیت جدی در کارنامه سروش صحت ارزیابی کرد. صحت فیلمنامه اولین فیلمش را به همراه ایمان صفایی نوشت و سال ۱۳۹۷ آن را ساخت. این فیلم اولین بار در جشنواره جهانی فجر به نمایش درآمد و سیمرغ سیمین بهترین کارگردانی را نصیب صحت کرد. البته علی مصفا، بازیگر نقش اصلی این فیلم هم در جشنواره جهانی فجر، دیپلم افتخار بازیگر نقش اول مرد را گرفت. این فیلم چهارشنبه همین هفته اکران می‌شود و حالا باید ببینیم در گیشه چه میزان فروش خواهد کرد.
ادامه مسیر: هنوز یک سال هم از ساخت "جهان با من برقص" نمی‌گذرد و هنوز هم اکران نشده است. بنابراین زیاد نمی‌توان درباره ادامه مسیر صحت بعد از ساخت آن فیلم صحبت به میان آورد. دو هفته پیش زمانی که به بهانه پایان فوق‌لیسانسه‌ها با او گپ می‌زدیم، گفت قصد دارد فعلاً به جای سریالسازی، باز هم فیلم سینمایی بسازد و ایده‌های زیادی برای ساخت فیلم در سر دارد.
سعید آقاخانی / لامپ صد
موقعیت به‌عنوان کمدین: جزو بازیگرانی بود که سال ۷۲ با "پرواز ۵۷" مهران مدیری مقابل دوربین ظاهر شد و در "ساعت خوش" هم با او همکاری کرد. او به‌واسطه آیتم سعید و خان دایی بسیار مورد توجه قرار گرفت. از آن به بعد در سریال‌های زیادی بازی کرد و زمان ساخت اولین فیلم سینمایی‌اش، همه او را به‌طور کامل می‌شناختند.
چه زمانی وارد کارگردانی شد؟ آقاخانی از سال ۱۳۸۴ علاوه بر بازیگری، فیلمنامه هم می‌نوشت. او فیلمنامه سریال "متهم گریخت" را به همراه عطاران نوشت و در "روزگار خوش حبیب آقا" هم به‌عنوان فیلمنامه‌نویس حضور داشت. او سال ۱۳۸۶ اولین فیلم تلویزیونی‌اش را برای شبکه یک ساخت. سال ۱۳۸۸ اولین سریال تلویزیونی‌اش "عید امسال" را کارگردانی کرد.
موقعیت به‌عنوان کارگردان تلویزیون: آقاخانی در تلویزیون کارگردانی پر کار بود. از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ که اولین فیلم سینمایی‌اش را بسازد، هشت سریال "عید امسال"، "زن بابا"، "راه دررو"، "خوش نشین‌ها"، "نقطه سر خط"، "دزد و پلیس"، "خروس" و "روز‌های بد به‌در" را ساخته بود. اکثر سریال‌هایش مناسبتی بودند و جز یکی دو مورد، سایر آن‌ها آثار متوسطی از آب در آمدند.
شرایط هنگام ورود به سینما: بعد از ساخت چندسریال تلویزیونی و دو تله‌فیلم، زمانی تصمیم به ساخت اولین فیلم سینمایی‌اش گرفت که به‌عنوان کارگردان و بازیگر در شرایط متوسط قرار داشت. در واقع می‌توان گفت انتظار زیادی وجود نداشت که آقاخانی در اولین فیلم سینمایی‌اش سروصدا کند.
اولین فیلم سینمایی: "لامپ صد" با بازی محسن تنابنده و ساره بیات، سوژه جدیدی نداشت و به‌لحاظ کارگردانی هم اثر قابل قبولی نبود. این فیلم آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفت و در جشنواره فجر هم به سرانجام خوشی ترسید، اما به‌هرحال به جشنواره راه پیدا کرد و مورد داوری قرار گرفت. این فیلم در گیشه هم موفقیت زیادی به‌دست نیاورد.
ادامه مسیر: زندگی هنری سعید آقاخانی درست از همان سال ساخت "لامپ صد" تغییر کرد. او همان سال در فیلم "خداحافظی طولانی" فرزاد موتمن، یکی از بهترین و متفاوت‌ترین نقش‌هایش را بازی کرد و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را به‌دست آورد. او همچنین در فیلم "من دیه‌گو مارادونا هستم" هم نقش متفاوتی را بازی کرد و دیده شد. از آن به بعد بود که آقاخانی در مرکز توجه‌ها قرار گرفت.
نقش‌های مختلف به او پیشنهاد شد و از سال ۱۳۹۳ تا همین امسال سالی دو سه فیلم بازی کرد که البته همه آن‌ها هم آثار موفقی نبودند. آقاخانی بعد از فیلم سینمایی‌اش، سه سریال هم برای تلویزیون ساخت، "بیمار استاندارد" که با شکست روبرو شد، اما "شب عید"، تجربه جالبی بود که همین اواخر به پخش مجدد رسید. برای نوروز ۹۸، سریال "نون‌خ" را کارگردانی کرد؛ سریالی موفق که به فصل دوم رسیده و قرار است برای ماه رمضان ۹۹ روی آنتن باشد.
جواد رضویان / زهرمار
موقعیت به‌عنوان کمدین: جواد رضویان جزو گروه بازیگرانی بود که با مجموعه "سیب خنده" رضا عطاران به مخاطبان معرفی شد. او هم مثل مجید صالحی با "مجید دلبندم" فعالیت‌اش را ادامه داد و نهایتا با بازی در نقش داود برره در سریال "پاورچین" توانست توجه‌های زیادی را به خودش جلب کند. این نقش یکی از مهمترین برگ برنده‌های کارنامه بازیگری رضویان شد، اما در ادامه با وجود بازی در نقش‌های مختلف این موفقیت را آنطور که باید حفظ نکرد و با نقش ذهتاب سریال "در حاشیه" مهران مدیری، مجدداً خودش را احیا کرد.
چه زمانی وارد کارگردانی شد؟ رضویان خیلی زود به عرصه کارگردانی پا گذاشت. اولین سریالش "ارث بابام" را در سن ۲۱ سالگی ساخت و سال ۱۳۸۵ هم دومین سریالش را به نام "قرارگاه مسکونی" کارگردانی کرد؛ سریالی که شاید بتوان آن را اثر موفق‌تری در کارنامه رضویان دانست.
موقعیت به‌عنوان کارگردان: تلویزیون جواد رضویان سه سریال برای تلویزیون ساخت، اما در شبکه نمایش خانگی، به واسطه ساخت فیلم‌های ویدئویی سوپرمارکتی، جایگاه ویژه‌ای به‌دست آورد. او "به روح پدرم" را به‌عنوان اولین فیلم ویدئویی کمدی در شبکه نمایش خانگی تولید کرد و خودش در برنامه هفت، آن را کمدی "زیر شانه تخم‌مرغی" نامید. بعد از موفقیت این فیلم در فروش، خیلی‌ها به این فکر افتادند که از این بازار داغ استفاده کنند و سود ببرند. خود جواد رضویان در این شرایط چهار فیلم ویدئویی کمدی ساخت.
شرایط هنگام ورود به سینما: رضویان بیشتر به‌واسطه بازی در آثار کمدی (نه‌چندان فاخر) و ساخت فیلم‌های زیر شانه تخم‌مرغی شناخته می‌شد. وقتی اعلام کردند رضویان قرار است فیلم سینمایی بسازد، همه گمان می‌کردند باز هم قرار است شاهد تماشای یکی از همان فیلم‌های کمدی سطحی در قد و قواره نمایش خانگی باشند. برای همین هم قرار گرفتن نام "زهر مار" در فهرست فیلم‌های انتخاب شده برای حضور در جشنواره فجر بسیار تعجب برانگیز بود.
اولین فیلم سینمایی: "زهرمار" در مقایسه با سایر فیلم‌های جواد رضویان، چند پله‌ای بالاتر بود. این بار شاهد یک کمدی سخیف و صرفاً سرگرم‌کننده نبودیم. رضویان برای اولین فیلم سینمایی‌اش دغدغه‌های مهم‌تری داشت و در واقع سعی کرده بود در کنار سرگرمی، انتقادی هم به وضع موجود جامعه داشته باشد که البته رویکردی شعاری به اثر داده و آنطور که باید در کنار طنز موجود در فیلم چفت و بست پیدا نکرده بود. گرچه "زهر مار" در کل اثر موفقی از آب در نیامد، اما نشان می‌داد که رضویان تلاش زیادی کرده است تا خود را از آن جنس همیشگی کمدی خارج کند و این تلاش هم کاملا محسوس بود.
ادامه مسیر: او در حال حاضر قصد دارد به همراه سیامک انصاری یک سریال کمدی ۹۰ شبی بسازد. هنوز نام سریال مشخص نیست و نمی‌دانیم در چه حال و هوایی ساخته خواهد شد.
مجید صالحی / زیر نظر
موقعیت به‌عنوان کمدین: مجید صالحی هم درست مثل جواد رضویان و یوسف تیموری، با مجموعه "سیب خنده" به مخاطبان معرفی شد. او به خاطر صداپیشگی شخصیت عروسکی "مجید دلبندم" که از روی کاراکتر او در "سیب خنده" ساخته شد، تا مدت‌ها مورد توجه بود. صالحی در دهه هشتاد فیلم و سریال کمدی، فراوان بازی کرد و به‌عنوان یک کمدین مورد توجه قرار گرفت.
چه زمانی وارد کارگردانی شد؟ سال ۱۳۸۷ اولین سریال تلویزیونی‌اش را به نام "سه در چهار" کارگردانی کرد؛ سریالی با بازی محمد کاسبی، مهران رجبی، شهره لرستانی، علی صادقی و ... که بار‌ها از تلویزیون بازپخش شد. این سریال، اثر متوسطی بود و آن زمان نسبتاً مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
موقعیت به‌عنوان کارگردان تلویزیون: او سال ۱۳۸۸ اولین فیلم ویدئویی‌اش را به نام "میش" کارگردانی کرد. آن زمان سعید آقاخانی، مهران غفوریان، ریما رامین‌فر، امیر جعفری، علی صادقی و ... در آن بازی داشتند. یک سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۹ سریال "موج و صخره" را برای نوروز شبکه پنج ساخت. نیما شاهرخ شاهی و زیبا بروفه بازیگران اصلی سریال بودند و علی صادقی و الهام حمیدی هم در آن بازی داشتند. سریال، آنطور که باید دیده نشد و بین سریال‌های نوروزی آن سال، موفقیت زیادی به دست نیاورد. تنها اثر تلویزیونی مجید صالحی، همان موج و صخره بود. او بعد از "موج و صخره" سریال دیگری برای تلویزیون نساخت فقط سال ۱۳۹۱ فیلم ویدئویی "میش" را کارگردانی کرد.
شرایط هنگام ورود به سینما: او در شرایطی اولین فیلمش را ساخت که نه به‌عنوان بازیگر و نه کارگردان، در جایگاه ویژه‌ای قرار نداشت. آخرین اتفاق مهم کارنامه بازیگری اش، نقشی متفاوت در سریال "مدینه" بود.
اولین فیلم سینمایی: "زیر نظر" بر اساس فیلمنامه عبدالرضا کاهانی ساخته شده و شباهت زیادی هم به حال و هوای آثار کاهانی دارد. با این‌حال، اما به نظر می‌رسد کاهانی به اندازه آثار خودش، برای این فیلمنامه حساسیت به خرج نداده است. فیلم پر از موقعیت‌های غیر منطقی است که بدون ارتباط با محور اصلی داستان کنار هم قرار گرفته‌اند.
داستان فیلم خط روایی مشخصی ندارد. اعمال شخصیت‌ها و اتفاق‌هایی که در مسیر داستان می‌بینیم، منطقی نیستند و خلاصه در پایان هم به نقطه قابل قبولی نمی‌رسد. درست است که به نسبت آثار قبلی مجید صالحی، چند گام جلوتر به حساب می‌آید و به خاطر حضور رضا عطاران، حتماً فروش خوبی هم خواهد کرد، اما نمی‌توان "زیر نظر" را برای مجید صالحی یک موفقیت خاص در نظر گرفت.
ادامه مسیر: فیلم "زیر نظر" چهارشنبه اکران شد و در سه روز پایان هفته، بالای ۵۰۰ میلیون تومان فروخت. احتمالاً به خاطر حضور رضا عطاران، فیلم با فروش خوبی روبرو خواهد بود. درباره اینکه صالحی بعد از این فیلم چه مسیری را در عرصه کارگردانی پی بگیرد هم هنوز اطلاع خاصی نداریم.
منبع:برترین ها
