کتاب خواندن بهتر است یا گوش دادن به کتاب‌های صوتی؟
اما داشنمندان ثابت کرده اند که ساختار و بستر یادگیری می‌تواند نقش بسیار زیادی در سرعت و عمق یادگیری داشته باشد. مثلا نوع کتاب شما اعم از فیزیکی یا الکترونیکی و یا حتی کتاب صوتی می‌تواند تاثیرگذار باشد.
مشکل از هوش شما نیست
استفاده از انواع کتاب صوتی فواید بسیار زیادی دارند. شما می‌توانید در هر جا و مکانی به آن‌ها گوش دهید، حتی در ماشین، یا روی تردمیل. به علاوه، درخت کمتری هم برای تولیدشان قطع می‌شود. همچنین اکثر علاقه مندان می‌توانند از روان بودن زبان فارسی در کتاب صوتی لذت ببرند. اما با توجه به تحقیقاتی که اخیراً توسط دانشمنان انجام شده، کتاب صوتی فقط به دردِ پر کردن اوقات می‌خورد! اگر قرار است یک مهارت مهم را فرا بگیرید، قطعاً باید از یک کتاب فیزیکی استفاده کنید.
در یکی از تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، ۴۸ دانشجو به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول به یک فایل صوتی راجع به یک مقاله‌ی روانشناسی کودک گوش فرا دادند. گروه دوم، آن را به صورت فیزیکی در اختیار داشتند. هردوی آن‌ها زمان و حواس پرتی‌های مشابهی را در هنگام یادگیری تجربه کردند. اما نمره‌ی آن‌ها در امتحانی که از مقاله گرفته شد، متفاوت بود! گروه کتاب فیزیکی ۸۱ درصد درست، گروه کتاب صوتی ۵۹ درصد درست.
آیا می‌دانید فرق میان ۸۱ و ۵۹ درصد چقدر است؟ این تفاوت به اندازه‌ی تفاوت میان نمره ۱۸ و ۱۰ است، پس آن را دست کم نگیرید. حال به این سوال بپردازیم که چرا خواندن یا گوش دادن به یک مطلب، بر روی میزان یادگیری آن تاثیر دارد؟
دانشگاه ویلینگهام توضیح می‌دهد که دو عامل مهم در این ماجرا دخیل هستند. اولین مورد این است که خوانش ما کندتر از گوش دادن ماست. نکته‌ی مثبت این کار اینجاست که کند بودن می‌تواند به دریافت عمیق‌تر اطلاعات جدید کمک کند. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از حرکات چشم ما در خواندن یک کتاب، پس رونده است. این یعنی پس از اتمام یک جمله باز می‌گردد و دوباره آن را بررسی می‌کند. این کار آنقدر سریع اتفاق می‌افتد که ما حتی متوجه آن نمی‌شویم.
دومین عامل، سرنخ‌هایی است که کتاب فیزیکی به ما ارائه می‌دهد و کتاب صوتی ما را از آن محروم می‌کند. ما در کتاب فیزیکی با فهرست بندی، عنوان و موارد خارج از بحث و پرانتز‌ها مواجه هستیم. تمامی این موارد می‌توانند به شکل گیری بهترِ ساختار مطلب کمک کنند؛ در صورتی که در کتاب صوتی از این موارد محروم هستیم.
پس تکلیف کتاب‌های الکترونیکی چه می‌شود؟
کتاب‌های الکترونیکی پدیده‌های جالبی هستند، شما قصد دارید دوباره به روش سنتی کتاب خواندن دامن بزنید، اما همچنان نمی‌خواهید از تکنولوژی عقب بمانید، در نتیجه از کتاب‌های الکترونیکی استفاده می‌کنید. یکی از تحقیقاتی که اخیراً توسط دانشمندانِ دانشگاه نروژ انجام شد، ثابت کرد کسانی که کتاب‌های فیزیکی و چاپی می‌خوانند، می‌توانند جزئیات بیشتری را نسبت به کسانی که از کتاب الکترونیکی استفاده می‌کنند به یاد بیاورند.
اگرچه استفاده کنندگانی که از کتاب‌های الکترونیکی سرعت خواندن بیشتری دارند، اما نمی‌توانند به خوبی گروه کتاب‌های چاپی ترتیب وقایع را به خاطر بیاورند. کاربران کتاب‌های الکترونیکی ادعای بیشتری در آگاهی نسبت به اطلاعات کلی و جزئی کتاب دارند، اما اصولاً در آزمون‌ها افتضاح به بار می‌آورند.
اگرچه که با وجود تمام این ضرر‌ها و فواید، نمی‌توان کتاب‌های الکترونیکی، چاپی و صوتی را دسته بندی کرد، هر کدام از آن‌ها جایگاه خاص خودشان را دارند. اگر شما قصد دارید که در میان تحرک بدنی اندکی از اطلاعات فلان فیلسوف را فرا بگیرید، پس کتاب صوتی بهترین روش برای این کار است. اما اگر می‌خواهید یک مطلب کاملاً جدید و البته غامض و سخت را یاد بگیرید، بهتر است در زمان سفر کنید و به قبل از انقلاب برگردید و از کتاب‌های چاپی استفاده کنید. مطمئنم که از میزان عمق یادگیری خودتان غافلگیر خواهید شد!
