حقوق و تکالیف کودک در معاملات/ کودکان آسیب پذیر بوده و قابلیت مقابله با مخاطرات جامعه را ندارند
به گزارش گروه اجتماعی تیتریک، بنیامین صابر، کارشناس ارشد حقوق خصوصی درباره حقوق و تکالیف کودک در معاملات طی یادداشتی نوست: پیامبر اکرم(ص) فرمود: فرزندانتان را گرامی بدارید و به شایستگی تربیت کنید تا مورد مغفرت قرار بگیرید.
در قوانین و مقررات کودک همچون بزرگسالان دارای احترام و منزلت و شرافت ذاتی است و از زمانی که شخص متولد میشود قابلیت دارا شدن حقوق را دارد و کودکان همانند بزرگسالان دارای حقوقی می باشند.
کودکان
به دلیل محدودیتهای جسمی و روانی به شدت آسیب پذیر هستند و قابلیت رویارویی در
برابر خطرات و مخاطرات جامعه را ندارند لذا همواره در قوانین گوناگون مقرراتی جهت
حمایت خاص از این قشر جامعه وضع می شود.
از منظر قوانین شخصی که به سن بلوغ نرسیده باشد
کودک(صَغیر) و اگر به سن مذکور برسد بالغ نامیده می شود که سن بلوغ برای پسران پانزده
سال تمام قمری و برای دختران نه سال تمام قمری است.
کودکی که هیچگونه درکی از امر درست و نادرست نداشته باشد اصطلاحاً « صغیر غیر ممیز» نامیده می شود؛ کلیه اعمال حقوقی اعم از خرید و فروش، هبه، نکاح و... خواه به نفع کودک باشد خواه به ضرر او باطل است و هیچ اثری ندارد چراکه این کودک هیچ قصد و ارادهای از خود ندارد.
از سوی دیگر کودکی که توانایی نسبی تشخیص خوب و بد را دارا باشد «صغیر ممیز» خوانده می شود. اعمالی مثل هدیه گرفتن(هبه) که کودک صرفاً از این موضوع سود میبرد و هیچ تعهد و ضرری برای او ندارد، صحیح و نافذ است. متقابلاً اعمالی مثل هدیه دادن، که هیچ سودی برای کودک ندارد و صرفاً دارای ضرر است، باطل و بدوناثر است حتی اگر ولی(پدر یا جد پدری) یا قیم(سرپرست) این عمل را تایید(تنفیذ) کنند.
اما غالب اعمال حقوقی مثل خریدوفروش، همزمان دارای نفع و ضرر هستند، صحت و درستی اینگونه اعمالِ کودک بسته به تایید ولی یا قیم اوست که اصطلاحا غیرنافذ نامیده میشود.
از جهتی اعمال غیرمالی مثل نکاح و طلاق توسط کودک ممیز باطل و بدوناثر است مگر اینکه توسط ولی یا قیم کودک انجام گیرد.
تشخیص این موضوع که کودک به سن تمییز(سن قابلیت نسبی تفکیک خوب و بد) رسیده است یا خیر با قاضی رسیدگیکننده است.