آیا خداوند ستمگران را مى‌بخشد؟

چگونه انسان بعد از خاک شدن بار دیگر به زندگى بازمى‌گردد؟

از آیات مختلف قرآن استفاده مى‌شود که یکى از مشکلات پیامبران در مقابل اقوام مشرک، اثبات موضوع «معاد جسمانى» بوده است، زیرا آنها همیشه از این موضوع تعجّب مى‌کردند که چگونه انسان بعد از خاک شدن بار دیگر به حیات و زندگى بازمى‌گردد؟ و همین تعبیر که در آیات مورد بحث دیدیم(أَءِذَا کُنَّا تُرَابًا أَءِنَّا لَفِى خَلْق جَدِید) با مختصر تفاوتى در هفت مورد دیگر از آیات قرآن دیده مى‌شود (مؤمنون، 35 و 82 ـ نمل، 67 ـ صافات 16 و 53 ـ ق ، 3 ـ واقعه، 47) و از آن آشکار مى‌گردد که این اشکال از نظر آنها بسیار مهم بوده است که همه جا روى آن تکیه مى‌کردند، ولى قرآن مجید در عبارات بسیار کوتاهى پاسخ قاطع به آنها مى‌دهد.
مثلاً در آیه 29 سوره اعراف با جمله کَمَا بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ که چند کلمه بیشتر نیست به این موضوع پاسخ دندان‌شکن مى‌دهد مى‌گوید: «همان گونه که در آغاز شما را آفرید باز مى‌گردید». و در جاى دیگر مى‌گوید: وَ هُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ: «بازگشت شما حتّى از آغاز ساده‌تر و آسان‌تر است» چون در آغاز هیچ نبودید و اکنون استخوان پوسیده یا خاک لااقل از شما موجود است.
و در بعضى از موارد دست مردم را مى‌گیرد و به مطالعه عظمت و قدرت خدا در آفرینش این زمین و آسمان پهناور وامى‌دارد که: «آیا آن کس که قدرت دارد این همه کرات و کهکشان‌ها و ثوابت و سیّارات را بیافریند قادر بر اعاده خلقت نیست»؟

گناهانی که هرگز بخشیده نمی‌شود/  آیا خداوند ستمگران را مى‌بخشد؟

در آیات مورد بحث خواندیم که پروردگار نسبت به مردم با ظلمى که دارند، داراى مغفرت و آمرزش است. مسلّماً منظور این نیست که خداوند ظالمى را که بر ظلم خود اصرار دارد مشمول عفو مى‌کند بلکه مى‌خواهد به ظالمان نیز امکان بازگشت و اصلاح خویش را به این وسیله بدهد وگرنه مشمول جمله دوم که مى‌گوید پروردگار تو «شدیدالعقاب» است، خواهند بود.ضمناً از این آیه استفاده مى‌شود که گناهان کبیره (از جمله ظلم) نیز قابل بخشش است (منتهى با تمام شرایطش).

این آیه و مانند آن به گفتار نادرستى که از قدیم از معتزله نقل شده که مى‌گفتند گناهان کبیره هرگز بخشیده نخواهد شد، پاسخ قاطع مى‌دهد.
در هر حال، ذکر «مغفرت وسیع» پروردگار و «عقاب شدید» او در واقع براى قرار دادن همگان در خط میانه «خوف» و «رجا» است که عامل مهمّ تربیت انسان است، نه هرگز از رحمت خدا مأیوس شوند، هر چند جرمشان سنگین باشد، و نه هرگز از مجازات او خود را در امان بدانند، هر چند گناهانشان خفیف باشد.
و لذا در حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى‌خوانیم: لَولا عَفوُ اللهِ وَ تَجاوزُهُ ما هَنَأ أحَداً العیشُ، وَ لَولا وَعید اللهِ وَ عِقابُهُ لاَتَّکَلَ کُلُّ واحِد: «اگر بخشش خدا نبود، هرگز زندگى در کام کسى گوارا نمى‌شد، و اگر تهدیدهاى الهى و مجازاتش نبود هر کسى تکیه به رحمت او مى‌کرد و هر چه مى‌خواست انجام مى‌داد».
و از اینجا روشن مى‌شود آنها که هنگام گناه کردن مغرورانه مى‌گویند «خدا کریم است»، در واقع به کرم خدا تکیه نکرده‌اند آنها دروغ مى‌گویند و در واقع بى‌اعتنا به کیفر پروردگارند.

انتهای پیام/