تو بگو: اعتکاف چیست؟ برای چه آمده‌ایم؟
گروه دین واندیشه «تیتریک» ; اعتکاف چیست؟ تکلیفمان را همین ابتدا روشن کنیم. اصلاً اعتکاف چیست که این همه جوان را به خود جذب کرده است؟
لغتنامه جواب می‌دهد: اعتکاف از ماده «عکف» در لغت به معنای اقبال و روی آوردن به چیزی، و به کار بردن آن همراه با مواظبت و ملازمت است
اما اعتکاف در اصطلاح فقهی چیست؟ برخی از فقها پاسخ می‌دهند:
اعتکاف، درنگ کردن در مسجد به منظور عبادت است.
حالا تو بگو: اعتکاف چیست؟
برای چه آمده‌ایم؟
سؤال: فکر کرده‌اید قرار است در این چند روز به چه چیزی برسیم؟ هدفمان از این که این جاییم چیست؟ سلوک؟ دعا و نماز و قرآن؟ ثواب؟ اصلاً در این وقت کم می‌شود به اینها رسید؟ به نظرتان هدف از آمدن به اعتکاف چیست؟ کمی فکر کنید و جواب را در چند سطر بنویسید.
عبودیت
بله! عبودیت هدف اعتکاف همین است؛ عبودیت. بندگی مطلق و بدون چون و چرا. این سؤال را همیشه در ذهن داشته باشید که هدف از کاری که می‌کنید چیست؟ اگر به بندگی خدا رسیدید، بدانید که هدفتان را درست برگزیدید و مسیر را درست رفته‌اید؛ چون شما مال خدایید و باید در خدمت او باشید؛ همین «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ» که خداوند در آیه 56 سوره ذاریات فرموده، بیان این مطلب است.
اصلاً خدا ما را آفریده تا هدف بندگی را تحقق بخشیم و در راه بمانیم؛ نزدیکش شویم و به قرب برسیم. یکی از راه‌های رسیدن به همین هدف، اعتکاف است. وجود پیامبران و ائمه (ع) و حتی طبیعت و صناعت، همه و همه برای عبودیت شایسته‌تر است. برای باقی ماندن و خود را خرج خدا کردن. پس هدف از اعتکاف را چه می‌توانیم بگوییم غیر از عبودیت؟ این جاست که می‌فهمیم وظیفه‌مان نهایتاً به بندگی منتهی می‌شود. پله پله می‌توان به باری تعالی دست یافت.
در واقع اصل اعتکاف به معنی «انقطاع عن الخلق» و «به سوی خدا توجه پیدا کردن» است؛ به طوری که پاسی از عمر خود را از افکار گوناگون تخلیه کرده، برخی از مشتهیات نفسانی و بعضی از امور مباح را بر خود حرام داریم.
در اعتکاف، انسان با اختیار خود به سوی خدا رفتن را در مسجد انتخاب می‌کند. سنت اعتکاف این فرصت را برای انسان‌ها به وجود می‌آورد. وقتی معتکف اشتغالات روزمره زندگی را کنار گذاشته و شب و روز خود را در خانه خدا فقط برای انس و راز و نیاز با خداوند متعال صرف کند، فرصت فراغتی برای عبادت و عبودیت به وجود آورده است.
پیشگامان اعتکاف
به نظر، دانستن این که اعتکاف عملی دیرینه و باسابقه‌ای طولانی بوده است، برای انگیزش بیشتر نسبت به آن ضروری است.
خداوند متعال می‌فرماید:
و عهدنا الی ابراهیم و اسماعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العاکفین و الرکع السجود؛ به حضرت ابراهیم (ع) و اسماعیل (ع) سفارش نمودیم تا خانه‌ام را برای طواف کنندگان، معتکفان و نمازگزاران تطهیر کنند.
از این آیه می‌توان فهمید که در زمان حضرت ابراهیم (ع) و اسماعیل (ع) عبادتی به نام اعتکاف وجود داشته و پیروان دین حنیف گرداگرد کعبه معتکف می‌شده‌اند.
درباره مریم (س) نیز شنیده‌ای که:
«وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مَرْیَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَکَانًا شَرْقِیًّا، فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا»؛
حضرت مریم (س) آنگاه که به افتخار ملاقات با فرشته الهی نایل آمد، از مردم فاصله گرفت و در خلوت به سر برد، تا در مکانی خالی و فارغ از هر گونه دغدغه به راز و نیاز با خدای خود بپردازد و چیزی او را از یاد محبوب غافل نکند. به همین دلیل طرف شرق بیت‌المقدس را که شاید محلی آرام‌تر و یا از نظر تابش آفتاب، پاک‌تر و مناسب‌تر بود برگزید.
هدف حضرت مریم (س) از دوری نمودن از مردم، بریدن از آنان و روی آوردن به سنت اعتکاف بوده است.
حتی حضرت سلیمان (ع) در مسجد بیت‌المقدس به مدت یک سال و دو سال، یک ماه و دو ماه و کمتر و بیشتر اعتکاف می‌کرد و آب و غذا برای آن حضرت فراهم می‌شد و او در همان جا به عبادت می‌پرداخت.
می‌خواهیم بگوییم که اعتکاف فقط مخصوص دین ما نیست؛ بلکه در شریعت عیسی (ع)، موسی (ع)، زکریا (ع) و دیگر پیامبران (ع) هم بوده است.
از زمان آغاز دین اسلام نیز این مراسم معنوی انجام می‌شده است؛ به طوری که امام صادق (ع) می‌فرمایند:
کان رسول الله (ص) اذ کان العشر الاواخر اعتکف فی المسجد و ضربت له قبة من شعر، و شمر المیزر و طوی فراشه؛ همیشه این گونه بود که در دهه آخر (ماه رمضان) رسول خدا (ص) در مسجد معتکف می‌شد؛ خیمه‌ای از پشم برای او برپا می‌کردند و ایشان پرده‌ای می‌آویخت و بستر خواب را جمع می‌کرد.
حتی امامان معصوم(ع) معتکف می‌شدند و سیره عرفای مخلصی همچون مقدس اردبیلی، سید علی‌آقا قاضی طباطبایی، شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی و ... از این نعمت بزرگ استفاده نموده و خاطرات زیادی را از خود بر جای گذاشته‌اند.
شیخ بهایی اهتمام ویژه‌ای به امر اعتکاف در ایران داشت. او در کنار شیخ لطف‌الله به ترویج این سنت همت گمارد. شیخ لطف‌الله می‌گوید: شیخ بهایی نیز در برپایی مراسم اعتکاف نقش داشته و کتاب «الرسالةالاعتکافیه» از آثار شیخ لطف‌الله است.
منبع :دانا
