گروه استانی «تیتریک»، میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسیده است و موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی وفرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارد و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص می‌باشد.


بر پایه این کنوانسیون، کشورهای عضو یونسکو می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به‌ عنوان میراث جهانی کنند، حفاظت از این آثار پس از ثبت ضمن باقی‌ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود و مکان‌های میراث جهانی ثبت‌شده در یونسکو، مکان‌هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه و یا شهر است، همچنین کشور ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در ۲۶ فوریه ۱۹۷۵ به کنوانسیون میراث جهانی یونسکو پیوست.

تمام تلاش خود را برای ثبت تپه ازبکی در آثار باستانی جهانی می کنیم

عبدالناصر میرچی، مدیر کل گردشگری و میراث فرهنگی استان البرز در این رابطه به گفتگو با خبرنگار "تیتر1" پرداخت و از دغدغه ها، تلاشها، مباحثات و اقدامات خود برای به ثبت رساندن جهانی تپه ازبکی استان البرز گفت.

وی گفت: در استان البرز حدود 500 اثر را شناسایی کرده ایم که 236 اثر از آنها ثبت ملی شده است. مهم ترین آثاری هم که در پهنه ی استان البرز به ثبت ملی رسیده است عبارتند از؛کاخ ناصری،کاخ سلیمانیه ،محوطه ی تاریخی ازبکی،کاخ مروارید و چند آثار معنوی، طبیعی، منقول و غیر منقول ...

مدیر کل گردشگری و میراث فرهنگی استان البرز با بیان اینکه ثبت آثار باستانی در فهرست میراث جهانی مزایای زیادی برای کشور و استان های آن دارد اظهار داشت: مشارکت های علمی و عملی داخلی و بین المللی، رونق سرمایه های اجتماعی، داشتن افتخار ملی، کمک های مالی و وام های مشخصه جهانی، حفاظت، آموزش، باززنده سازی و اصلاح شرایط و گردشگری و از همه مهمتر رونق و افزایش فعالیت های گردشگری از جمله مزایای ثبت جهانی میراث و آثار باستانی و فرهنگی است.


وی افزود: برای انجام این امر، مرحله اصلی حضور و تلاش مقامات اداره میراث فرهنگی و مشخصاً معاون سازمان میرث فرهنگی، مهم و اساسی است و به شخصه بارها در این رابطه اقدام و مباحثه کرده ام، اکنون نیز از همین جا می گویم، تنها یک دلیل برای ثبت جهانی محوطه ازبکی کافی است و آن هم این است که نخستین خشتی که بشر موفق به ساخت آن شده در محوطه ی ازبکی بوده است و این قدیمی ترین اثر استان البرز به هزاره ششم و هفتم قبل از میلاد بر می گردد.

وی افزود: برای ثبت ملی از مراسم ها آیینی تا سنتهای بومی، حتی درخت چناری که امکان ثبتش وجود داشته باشد را بی درنگ به ثبت می رسانیم و درمورد ثبت جهانی به نظر من فقط یک اثر این امکان و شرایط را دارد و فقط پیشنهاد بنده بوده است و هنوز این مسئله توسط هیچیک از مقامات برسی نشده است.

این مسئول در بخش دیگری از سخنان خود گفت: با توجه به این که یکی از زیباترین محور های مواصلاتی جهان که بخش عمده اش در استان البرز وجود دارد و بخشی از آن نیز در استان مازندران است، می تواند نه تنها به عنوان یک محور مواصلاتی بلکه به عنوان یکی از زیبا محور های گردشگری دنیا معرفی شود، وجود یک رودخانه در طول تمامی مسیر یکی از خصوصیات خاص این جاده است و برخی از دوستان می گویند تا حالا جاده ای ثیت جهانی نشده است، سوال من این است وقتی خوراکی مثل پیتزا به ثبت جهانی می رسد آیا جاده ای به این عظمت و زیبایی، با وجود آثاری در آن مانند کاخ ناصری، تکیه سپهسالار و غار یخ مراد که حداقل 70 میلیون سال قدمت دارد، قابلیت ثبت جهانی را دارا نیست؟!

میر چی خاطر نشان کرد: این آثار نه تنها به مردم استان البرز بلکه به تمامی مردم جهان تعلق  دارد و ما این آمادگی را داریم که از بین این تعداد آثار ثبتی یا حتی آثار در حال کشف، تعدادی که مهم ترین آن ها هستند را جداسازی نموده و به صورت مجموعه جمع آوری کنیم.


محوطه باستانی ازبکی در روستایی به همین نام از توابع شهرستان نظرآباد قرار گرفته که قدیمی ترین آثار آن به هزاره ششم و هفتم قبل از میلاد بر می گردد.این محوطه باستانی شامل تپه اصلی با ارتفاع بیش از 24 متر ، جیران تپه ، مارال تپه ، دوشان تپه ، گوموش تپه و یان تپه می باشد. در این محوطه هفت فصل کاوش های باستان شناسی انجام گرفته است.نخستین خشت دست ساز بشر در یکی از تپه های محوطه باستانی ازبکی به دست آمده که هم اکنون در سازمان ملل نگهداری می شود.

تنها سایتی است که در فلات مرکزی ایران شش هزار سال تداوم ادوار تاریخی فرهنگی از دوره نوسنگی و روستا نشینی (هزاه ششم پیش از میلاد) تا دوره ماد (هزاره اول پیش از میلاد) در آن  شناسایی شده است.

نخستین خشت های دست ساز بشری در فلات مرکزی ایران مربوط دوره نوسنگی با سفال (هزاره ششم پیش از میلاد) در ازبکی شناسایی شده است.

اولین سایتی است که در فلات مرکزی ایران فرهنگ سفال آلویی (هزاره چهارم پیش از میلاد) همراه با  معماری بسیار منسجم این دوره با تدفین کودکان در کف اتاق های مسکونی در آن شناسایی شده است.



نخستین قالب ریخته گری در فلات مرکزی ایران مربوط به فرهنگ سفال آلویی (هزاره چهارم پیش از میلاد) در ازبکی شناسایی شده که نشان می دهنده مردمان فرهنگ نخستین کسانی بوده اند که فلز را ذوب کرده اند .

نخستین سایتی است در فلات مرکزی ایران که معماری و گورستان عصر آهن از شروع تا پایان ( عصر آهن I, II, III) در آن شناسایی شده است.

دژ مادی ازبکی تنها اثر دوره ماد درفلات مرکزی است که تا کنون شناسایی شده است. با استناد به نتایج کاوش های باستان شناسایی دژ ازبکی دارای دو راه پله و شواهد دو سقف روی هم بوده که نشان از دو طبقه بودن بنا دارد. استفاده از تاقچه و قوس در معماری؛ کشف سه انبار بزرگ فراخن که نشان دهنده نظامی بودن این دژ است.

تنها سایتی در فلات مرکزی ایران است که شش هزار سال تداوم ادوار تاریخی فرهنگی از دوره نوسنگی و روستا نشینی (هزاه ششم پیش از میلاد) تا دوره ماد (هزاره اول پیش از میلاد) در آن  شناسایی شده است.
 
 دژ مادی ازبکی تنها اثر دوره ماد درفلات مرکزی است که تا کنون شناسایی شده است. با استناد به نتایج کاوش های باستان شناسایی دژ ازبکی دارای دو راه پله و شواهد دو سقف روی هم بوده که نشان از دو طبقه بودن بنا دارد.

5 سال است که 12 اثر تاریخی، فرهنگی و معنوی استان البرز در همایش شورای عالی سیاستگذاری ثبت آثار به ثبت ملی رسید که نام این آثار مسجد مجموعه گاجره، خانه مدیر معدن گاجره، گرمابه هیو، گرمابه ورده، معماری دستکند امامزاده ابراهیم تکیه سپه سالار، امامزاده هاشم روستای عرب آباد کوه، گرمابه شمالی جنوبی، امامزاده اسماعیل زکی آباد و امامزاده بی بی سیکنه سنقرآباد است.

همچنین از میراث ناملموس ثبت شده استان البرز در فهرست آثار ملی کشور نیز می توان به مراسم پنجه پیتک طالقان، مراسم تیزه ماسیزه طالقان، مراسم شب چله طالقان، نوروز خوانی طالقان، علامت سازی سنتی، شیوه سنتی ساخت نتبور یک تکه، قفل سازی بر اساس حروف ابجد، مشبک منبت چوبی، اشاره کرد.