نقش مطالعه وعلم در پیشرفت و توسعه جامعه
گروه فرهنگی «تیتریک»، به نقل از تصویرالبرز،در طی حداقل دو سده اخیر، علیرغم شعارهای فراوان، تلاش بایسته ای در جهت شناخت، بهره مندی و ارتقا سطح مطالعه نیافته است که نتیجه آن نیز وضعیت فعلی است. این وضعیت، به اذعان قریب به اتفاق همه صاحبنظران علمی، فرهنگی و… حتی سیاسی، شایسته مقام و منزلت ایران امروزی نیست.
حتی در این راستا مقام معظم رهبری احساس نگرانی کرده و فرمودند: من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می افتم، قلباً غمگین و متاسف می شوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیل که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلا ده برابر این میزان رواج و توسعه و حضور داشته باشد.
سرانه مطالعه در کشورها به رشد فرهنگی آن ها و به طور گسترده تر به توسعه انسانی در هر کشور مربوط می شود. به این معنا که هر چه سرانه مطالعه بالاتر باشد -به شرط وجود دیگر عناصر- آن کشور از رشد فرهنگی بالاتری برخوردار است و برعکس، یعنی هر چه از رشد فرهنگی بالاتری برخوردار باشد سرانه مطالعه بالاتر خواهد بود.
جامعه جهانی هر روز در پرتو تحولات جدید، تکنولوژی های مدرن و روزآمدی را به جامعه ارائه می دهد. در این میان اگر کسی از دانش و فن و تکنیک روز عقب بماند هیچ فرصت جبرانی برای سال های از دست رفته ندارد و در نتیجه در بسیاری از مسائل همگام و هماهنگ با دیگر افراد جامعه نخواهد بود.
عصر امروز، عصر رسانه‌ها و تصاویر است و نسل فرزندان امروز ما، متفاوت از نسل گذشته هستند. چنان که در گذشته، خواندن کتاب‌های چاپی برای ما لذت‌بخش بود، امروزه خواندن به اشکال جدید برای فرزندان ما لذت‌بخش است. بنابراین اگر تلقی از خواندن در فضای جدید رسانه‌ای عوض شود، شاهد دایره‌ای وسیع‌تر از فضای خواندن خواهیم بود.
همان‌طور که در گذشته تلویزیون، رقیب کتاب بود، امروزه نیز رسانه‌ها به رقابت با کتاب می‌پردازند اما رقابتی که با دیروز قابل مقایسه نیست و می‌توان آن را همراه با کتاب دانست، چراکه وجود رسانه‌های جدید در عصر امروز، فرصتی را برای خواندن و ترویج این فرهنگ فراهم آورده است که باید این فرصت را غنیمت شمرد و از آن استفاده کرد.
با وجود موانع بسیاری از قبیل فیلترینگ و کندی سرعت اینترنت که پیش روی شبکه‌های اجتماعی قرار دارد نمی‌توان گرایش بالای جوانان را به سمت این شبکه‌ها را نادیده گرفت. شبکه‌های اجتماعی با وجود ویژگی‌های مختلف خود از جمله سهولت دسترسی، بی‌زمانی و بی‌مکانی، هویت سیال و متکثر و انتشار واقعیت‌های مجازی در آن، موقعیت منحصر به فردی را در دنیای کنونی به وجود آورده‌اند.
البته این هم درست نیست که فکر کنیم توسعه شبکه ارتباطی اینترنتی، مخاطب و علاقه مندان به مطالعه و تحقیق را از کتاب بی نیاز کرده است. هر چیز جای خود را دارد و کتاب و انتشار مکتوب و سنتی آن، همچنان بر حضور و ایفای نقش جدی خود تاکید می ورزد. پس دولت ها و سیاست گذاران فرهنگی نباید از این مقوله مهم غافل شوند، بلکه باید به منظور ترویج فرهنگ تالیف و انتشار کتاب و کتاب خوانی در جامعه با هدف بالا بردن آگاهی و اطلاعات مردم و سطح فرهنگ جامعه، برای تولید علم بیشتر تلاش وافر نمایند.
در تمامی زمینه های فرهنگی اینگونه است که وقتی دولت ها و متولیان فرهنگ عمومی، حداکثر ها را برای جامعه در این حوزه فراهم کردند دیگر جامعه بویژه قشر حساس و پرانرژی و پرسشگر جوان، که کنجکاو و به دنبال دانستن بیشتر است، برای رفع نیاز طبیعی و فطری خود، چشمش و تمایلات فکری اش، به طور مطلق و یکسویه، به بیرون از مرزها و بهره مندی صرف از محصولات و تولیدات فرهنگی بیگانه نخواهد بود و در آنجایی هم که در برخی زمینه هانیاز به تبادل فرهنگی پیدا شد که بی تردید اینگونه خواهد بود، اولویت بر حفظ و ارتقاء فرهنگ بومی و تبادل فرهنگی خواهد بود و نه مصرف کننده صرف تولیدات دیگران. طی این مسیر بسیار حساس و ظریف، تنها با انعطاف و تدبیر و مدیریت، و فراهم کردن زمینه لازم برای تالیف، انتشار کتاب و ترویج فرهنگ کتاب خوانی، ممکن خواهد شد.
و به بیان ساده تر، اصل باید بر فراهم کردن بستر لازم و سیاست گذاری و نظارت بر امر کتاب، از طرف متولیان دولتی امر فرهنگ، و تحقیق و پژوهش و تولید از جانب مردم و بخش خصوصی غیردولتی باشد.
این ضرورت اجتناب ناپذیر در سالهای اخیر مورد تاکید موکد قرار گرفته است اما اینکه تا چه اندازه جدی گرفته شده و در عمل موفق بوده و توانسته با حذف موانع، نیازهای جامعه را تامین نماید، باید به بررسی و ارزیابی آمار تالیف و انتشار کتاب به لحاظ کمی و کیفی و استقبال جامعه از کتاب و کتابخوانی و مقایسه آن با سایر دغدغه های اجتماعی پرداخت.
حسین ذکریاپور رودپشتی
انتهای پیام/
