يادگار شيخ اجل نخشكد

گروه اجتماعی «تیتر یک» ؛ سعديه محل زندگی و دفن سعدی شاعر برجسته پارسی‌گوی است.

این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا می‌گذرانده و سپس در همانجا دفن شده‌است. سعديه علاوه بر اينكه يكي از اماكن فرهنگي و ميراثي كشور و شيراز است، نزد شيرازيها نيز داراي احترام و جايگاه بسياري است.

در محوطه آرامگاه علاوه بر مقبره سعدي بناهاي ديگري نيز وجود دارد كه از آنجمله مي توان به حوض ماهي اشاره كرد.

حوض ماهي  در سمت چپ آرامگاه واقع است و در داخل به شکل هشت ضلعی است و با ۲۸ پله به صحن آرامگاه وصل می‌شود، مشهور است که سعدی نزدیک زاویه خود، حوضچه‌هایی از سنگ مرمر ساخته بوده که آب در آن‌ها جریان داشته‌است. شستشو در این آب، خصوصا در شب چهارشنبه سوری جزء معتقدات مردم شیراز بوده‌است.

شيرازيها براي آبي كه درون اين حوض روان است جايگاه خاصي قائلند، آب سعدي از كوه بمو جريان دارد و بعد از ورود به شيراز وارد آرامگاه سعدي مي شود.

اين آب براي مردم منطقه سعدي بسيار ارزشمند و قابل احترام است و در دوره هاي مختلف تاريخي نيز نقش حياتي در زندگي مردم داشته است.

سالمندان منطقه سعدي هنوز براي اين آب ارزش زيادي قائل هستند و حتي برخي از آنها هنوز به ياد دارند كه پدرانشان براي لايروبي قنات اين آب هرساله اقدام مي كردند و مسير را لايروبي مي كردند تا آب مثل هميشه در محل زندگيشان جاري باشد.

در جوار آرامگاه محلي به نام رختشوي خانه وجود دارد كه آب سعدي در آن نيز روان است. در پيكر اين محل همچنان باقيمانده شمع هايي كه مردم محل به قصد گرفتن حاجت روشن كرده بودند نمايان است، شمع هايي كه نشان مي دهد كه آب سعدي چقدر در ميان مردم شيراز و به خصوص محل سعدي جايگاه مقدسي دارد.

اين آب قبل از اينكه سعدي در اين منطقه مستقر شود جريان داشته است.

اين آب 80 سال پيش نيز قطع شد و مسن ترهاي منطقه هنوز به ياد دارند كه چگونه براي بازكردن راه آب به حركت افتادند.

باوري كه بين مردم رواج دارد اين است كه در آن زمان وقتي مردم براي باز كردن راه آب به محل رفته بودند ندايي آمد كه برگرديد و آب نيز دوباره روان خواهد شد و وقتي مردم به شهر برمي گردند مي بينند كه آب دوباره در منطقه سعدي جاري شده و به همين دليل مردم براي اين آب احترام خاصي قائل هستند.

آب سعدي بعد از 80 سال قطع شد

اين عنصر فرهنگي شهر به علت ريزش بخشهايي از قنات از روز جمعه كم كم جريان خود را از دست داد به گونه اي كه از روز شنبه ديگر آب سعدي در حوض ماهي به كلي قطع شد.

قطعي آب سعدي باعث شده بود كه تعداد زيادي از ماهي هاي حوض سعدي نيز تلف شوند و بعد از دو روز و در عصر روز يكشنبه دوباره كم كم آب سعدي به آرامگاه برگشت.

ميراث فرهنگي نيز تلاش زيادي را انجام داد تا علت قطعي آب را پيدا و مشكل را برطرف كند كه در نهايت اين اتفاق عصر روز گذشته صورت گرفت.

حوض ماهي قبل از قطعي آب سعدي

يكي سالمندان منطقه سعدي در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با آب سعدي گفت: از شش ماه پيش آب سعدي رو به كاهش رفته بود تا اينكه روز جمعه آب به كلي قطع شد.

وي بيان كرد: از قبل نيز يكسري لايروبي انجام شده بود اما از روز جمعه آب به كلي قطع شد و از بعد از ظهر روز يكشنبه حوالي ساعت 14 و 30 دقيقه كم كم آب سعدي دوباره جريان يافت.

اين شهروند كهنسال سعدي درباره آب سعدي گفت: اين آب در آرامگاه سعدي، حمام سعدي و باغ دلگشا روان بوده است.

وي با تاكيد بر اينكه در طول دوره هاي تاريخي اين آب به حدي براي مردم منطقه ارزش داشت كه همواره بزرگترها براي لايروبي قنات اقدام مي كردند و مراقبت از آب سعدي را بر عهده داشتند، افزود:  يكي از عناصر فرهنگي  آرامگاه سعدي كه نزد شيرازيها احترام خاصي دارد آب سعدي است كه اگر اين آب نباشد حوض ماهي درون آرامگاه نيز ماهيتي ندارد.

وي بيان كرد: مردم منطقه پيگير قطعي آب سعدي بودند تا اينكه به گمانه اي مستدلي دست يافتند مبني بر اينكه براي ساختماني كه در پشت آرامگاه سعدي در حال ساخت است و به مركز سعدي تعلق دارد به صورت كارشناسي پي كني نشده و اين امر به جويي كه آب سعدي در آن جريان دارد آسيب وارد كرده و اين امر در قطع شدن آب سعدي مي تواند موثر باشد.

گفته هاي ديگر بوميان منطقه نيز بر اين امر تاكيد دارد كه ممكن است پي كني ساختمان آسيبهايي را به قنات سعدي زده باشد.

در طول ساعاتي كه خبرنگار مهر در محله سعدي با مردم در حال گفتگو بود، بوميان منطقه به صورت مستمر از يكديگر در رابطه با مشكل آب سعدي مي پرسيدند و اين امر نشان دهنده جايگاه آب سعدي در ميان مردم منطقه است، جايگاهي كه هنوز مردم اعتقاد دارند بايد حفظ شود.

حوض ماهي در ساعات اوليه جريان يافتن دوباره آب در روز يكشنبه

يكي ديگر از قديمي هاي محله سعدي نيز در اين رابطه به خبرنگار مهر گفت: پدران ما از اين آب حفاظت و آن را لايروبي مي كردند و اگر متوليان امر اجازه دهند خودمان نيز براي محافظت از آن با آنهاهمكاري خواهيم كرد زيرا ارزش اين آب براي مردم منطقه بسيار زياد است.

مدير انجمن دوستداران ميراث فرهنگي استان فارس در خصوص قطعي آب سعدي براي دو روز، به خبرنگار مهر گفت: مسئله حائز اهميت اين است كه مردم منطقه قبل از ميراث فرهنگي و يا هر ارگان ديگري خودشان از اين آب حفاظت مي كردند.

مسعود منيعاتي بيان كرد: يكي از دلايل مراقبت اين بوده كه از اين آب براي استفاده عام خودشان بهره مي جستند، استفاده هايي نظير كشاورزي، شستشو، شرب و... اما مسئله ديگر اعتقادات سنتي مردم نيز هست كه براي اين آب تقدس و احترام خاصي قائلند.

وي با اشاره به احتمال تاثيرات پروژه مركز سعدي شناسي بر ريزش قنات نيز بيان كرد: اگر چنين چيزي درست باشد پس نمي توان كاركردهاي مركز سعدي شناسي را مطلوب دانست زيرا آب سعدي عنصر فرهنگ زنده هست و اكنون به اين عنصر فرهنگي لطمه وارد كند.

مدير انجمن دوستداران ميراث فرهنگي فارس با اشاره به موضوع قناتها نيز بيان كرد: اين قناتها در طول تاريخ از سوي مردم مراقبت مي شده و اكنون نيز مي توان براي حفاظت بيشتر، از خود مردم منطقه بهره جست و مراقبت را به آنها سپرد.

به هر حال حوض ماهي يكي از عناصر فرهنگي مهم آرامگاه و يادگاري از روزگار سعدي است و مردم شيراز نيز با اين حوض خاطرات زيادي دارند، خاطراتي كه نزد مردم شهر وبه خصوص بوميان محل سعدي داراي ارزش زيادي است.

اين عناصر فرهنگي بايد به شكل مناسبي مورد مراقبت قرار گرفته و بايد مراقب بود كه يادگار سعدي روزي نخكشد.