چه مدرک تحصیلی در کاردانش درآمد بیشتری دارد؟

گروه گوناگون «تیتریک»،یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های نوجوانان و جوانان، خاصه دانش‌آموزان در یکی از دوران‌های سرنوشت ساز تحصیلی، انتخاب رشته است که این انتخاب در دوران گذر از مقاطع عمومی تحصیلی و ورود به مقطع تحصیلی تخصصی یعنی متوسطه دوم صورت می‌گیرد؛ به نحوی که اگر این انتخاب بر اساس نگرش آگاهانه و مبتنی بر قواعد علمی، روان‌شناختی و متناسب با شرایط و مقتضیات جامعه باشد و در انتخاب این مسیر متلاطم، به امور سطحی توجه نشود، دستاورد و بازخورد مناسب و شایسته‌ای در حال و آینده فرد ایجاد می‌کند.
 
ماحصل این گزینش صحیح در احوال روزمره، داشتن میل، رغبت و انگیزه روز افزون در مطالعه کتاب‌ها و تئوری‌های علمی مربوطه است، به شکلی که این شوق روز به روز فزونی یافته و عزم دانش‌آموز را برای نیل به موفقیت، افزون‌تر می‌کند.
 
در نگاه کلان نیز شکل‌گیری و پایه گذاری شغلی متناسب با روحیات و علایق، آن را رقم می‌زند که زمینه ساز آینده‌ای درخشان برای خود و افتخار برای والدین و به تبع آن ثمر بخشی و راه‌گشایی امور و مسائل جامعه در زمینه‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی و غیره را به دنبال دارد.
 
حال در دوران تحصیل دانش‌آموزانی می‌توانند زندگی علمی و اجتماعی خود را به بهترین شکل ممکن رقم بزنند که در بدو کار، انتخاب رشته تحصیلی خود را با نظارت و مشاوره صاحب نظران و براساس علائق و توانمندی‌های علمی خود رقم بزنند.
 
این موضوع امروزه به قدری حیاتی و مهم شده است که به یکی از دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌های بسیاری از خانواده مبدل گشته است؛ به نحوی که در این مسیر به دلیل حاکم بودن معیارهای بعضاً احساسی، دانش‌آ‌موز نه تنها انتخاب درست و اصولی نمی‌کند؛ بلکه از چاله به چاه می افتد!  
 
چاهی که اگر اندکی چاشنی تدبیر، دور اندیشی و پرهیز از چشم و هم چشمی‌های رایج و مرسوم در بین خانواده‌ها از آن رخت بربندد، تبدیل به چشمه جوشانی می‌شود که فرجام آن همراه با موفقیت و بهروزی پایدار خواهد بود.
 
با عنایت به نکات کلیدی فوق الذکر و با توجه به اینکه رهبر معظم انقلاب سال‌ها بر مهارت آموزی دانش‌آموزان و دانشجویان، همسان و موازی با تئوری‌های علمی تأکید دارند، بر آن شدیم با یکی از متولیان مستقیم و مربوط با انتخاب رشته به خصوص مهارت‌آموزی در وزارت آموزش و پرورش به گفت‌وگو بنشینیم تا ناگفته‌ها و ابهامات شاخه کاردانش که یکی از دو شاخه تخصصی مهارت‌آموزی در دوران تحصیلی دانش‌آموزان است را شفاف سازی کرده و دغدغه‌های دانش‌آموزان و والدین آنها را به زبان ساده و بر پایه مستندات علمی پاسخ دهد.
 
سید مصطفی آذرکیش، مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش کسی است که در عصر یکی از روزهای گرم تابستان پذیرای‌مان شده و با صبر، حوصله و اشتیاق فراوان پاسخگوی پرسش‌های مختلف‌مان شد.
 
آنچه در بدو ورود به اتاق کار این مدیر ارشد شاخه کاردانش آموزش و پرورش کشورمان توجه‌مان را به خود جلب می‌کند، دست سازها و کارهای زیبای هنرجویان رشته‌های مختلف هنرستان‌های شاخه کاردانش کشور است که جای جای این اتاق کار را، زینت بخشیده و  طراحی و چیدمان دکور آن بر اساس طرح‌ها و ابتکارات بدیعی انجام شده است؛ فرش، طراحی چوب، معرق‌کاری، تراش روی شیشه، پیراهن دوزی مردانه، تذهیب و عکاسی از جمله این رشته‌هاست؛ او با آرامش خاصی یکی دیگر از آرزوی قلبی خود را  مهارت‌آموزی همه دانش‌آموزان عنوان می‌کند.
 
آذرکیش در این مصاحبه مفصل از تعداد رشته‌های شاخه کاردانش، ویژگی‌های آنها از جمله پر درآمدترین رشته‌های این شاخه، آینده شغلی آنها و تسهیلات در نظر گرفته برای فارغ التحصیلان و هنرجویان آن سخن  می‌گوید و توضیح می‌دهد: بیش از 150 رشته مهارتی در شاخه کاردانش داریم که با کمک دستگاه‌های مختلف آنها را نهایی کرده و تسهیلاتی برای مهارت‌آموزان در نظر گرفته‌ایم.
 
وی ادامه می‌دهد: از جمله قوانین در نظر گرفته شده در این خصوص، قانون نظام صنفی کشور است که در ماده 37 آن مصوب شده است، برای توسعه رشته‌های مهارتی کاردانش باید همه دستگاه‌های اجرایی و بنگاه‌های اقتصادی همکاری کنند.
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش می‌افزاید: در آیین‌نامه اجرایی این قانون، 110 رشته مهارتی معرفی شده است که دارندگان دیپلم کاردانش برای دریافت پروانه کسب معاف از آزمون شده‌اند؛ یعنی هرکدام از این رشته‌های یادشده در این آیین‌نامه نیاز به آموزش پروانه کسب ندارند.
 
آذرکیش یادآور می‌شود: در شاخه کاردانش ضمن اینکه دیپلم رسمی آموزش و پرورش به هنرجویان اعطاء می‌شود، گواهینامه آموزش مهارتی دستگاه‌های مربوطه را نیز به آنها ارائه می‌کنیم که این گواهینامه در بحث کارآفرینی، اشتغال و خوداشتغالی، هنرجویان را در اولویت قرار می‌دهد.
 
وی اضافه می‌کند: مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید نیز اعلام کرده است که این صندوق از طرح‌های تولیدی و فارغ‌التحصیلان شاخه کاردانش حمایت کرده و تسهیلاتی برای آن در نظر گرفته است.
 
*وجود 150 رشته در شاخه کاردانش
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه زمینه کشاورزی این شاخه، نفرات نخست مسابقات علمی و کاربردی را به صورت رایگان بورس تحصیلی رشته‌های کشاورزی در دانشگاه علمی کاربردی می‌کند، می‌گوید: از 150 رشته شاخه کاردانش که برای سال تحصیلی جدید ابلاغ شده است، 32 رشته در زمینه کشاورزی، 11 رشته در خدمات، 49 رشته در هنر و 58 رشته در زمینه صنعت است.
 
وی در خصوص «مهم‌ترین و پردرآمدترین رشته‌های شاخه کاردانش»، اظهار می‌دارد: در مناطق مختلف رشته‌های مرتبط با آنها وجود دارد؛ برای نمونه در مناطقی که پرورش میگو و ماهی داریم و یا در مناطق گرمسیر، رشته‌های پرورش خرما و زعفران را داریم که در هر جا متناسب با شرایط آن رشته‌ها فعالیت‌های آموزشی صورت می‌گیرد.
 
آذرکیش با اشاره به رشته‌های پردرآمد شاخه کاردانش می‌افزاید: در شهرهایی که ساختمان‌های چند طبقه وجود دارد، رشته «تعمیر و نصب آسانسور» را داریم که یکی از رشته‌های پردرآمد است؛ ضمن اینکه رشته قنادی و آشپزی نیز از جمله رشته‌های پر درآمد محسوب می‌شود.
 
وی با بیان اینکه فارغ‌التحصیلان رشته‌های متناسب با طراحی و تراش سنگ‌های قیمتی، پرورش گیاهان دارویی و آپارتمانی، تابلوساز برق صنعتی، بازرسی جوش و مرغداران صنعتی، از جمله رشته‌هایی هستند که معمولاً فارغ‌التحصیلان آنها در این رشته‌ها بیکار نشده و مشغول به کار هستند، بیان می‌دارد: هنرجویان کاردانش در قالب فعالیت‌های برون‌سپاری غالباً جذب مراکز یاد شده می‌شوند؛ضمن اینکه بند 2 سیاست‌های کلی اشتغال نیز در نظام آموزش و پرورش تکلیف کرده است تا بنگاه‌های اقتصادی با آنها همکاری نزدیک داشته باشند.
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش عنوان می‌کند: در حال حاضر نیز تفاهم‌نامه‌ای با وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، صنعت، معدن و تجارت، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و تعداد دیگری از سازمان‌ها امضاء کرده‌ایم و یکی از کارهای جدی ما حمایت از طرح‌های آموزشی همراه با تولید، در هنرستان‌هاست که متناسب با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.
 
آذرکیش متذکر می‌شود: یکی از محورهای اقتصاد مقاومتی حمایت و تقویت تولید داخلی است؛ ضمن اینکه در همه مراحل اولویت ما در این شاخه آموزش است تا هنرجو یاد بگیرد که چطور تولید کرده و بازاریابی کند.
 
وی با بیان اینکه شاخه کاردانش مهارت محور است تا هنرجو بتواند بعد از گرفتن دیپلم وارد بازار کار شود، می‌افزاید: براساس برنامه درسی ملی، اولین گروهی که از دیپلمه‌ها وارد بازار کار می‌شوند، هنرجویان شاخه کاردانش هستند؛ ضمن اینکه محدودیتی برای ادامه تحصیل ندارند و همه می‌توانند تا سطوح عالی تحصیل کنند، اما باید بدانیم آموخته‌های همه فارغ التحصیلان رشته‌ها نمی‌تواند منجر به شغل شود که در رشته‌های کاردانش این طور نیست، که این یکی از مزیت‌های اصلی این شاخه است.
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه هنرستان‌هایی در شاخه کاردانش داریم که هنرجویان آن پس از ورود به این هنرستان‌ها از ابتدا دارای حساب بانکی می‌شوند و متناسب با میزان حضور در چرخه تولید حق الزحمه می‌گیرند، می‌گوید: آموزش ما در شاخه کاردانش منجر به تولید می‌شود؛ برای نمونه وقتی آموزش کابینت چوب را انجام می‌دهیم، منجر به این می‌شود که یک ساختی انجام شود یا در آموزش مرغداری صنعتی باید منجر به تولید مرغ برای فروش شود.
 
آذرکیش با اشاره به نمونه‌های دیگر رشته‌های کاردانش و کسب درآمد برای هنرجویان آن تأکید می‌کند: وقتی رشته طراحی طلا و جواهر را در این شاخه داریم و نحوه ساخت آن را آموزش می‌دهیم، یا در رشته‌های هنر فرش، گلیم‌بافی، سرمه‌دوزی، قلم‌زنی و رشته‌های دیگر، باید این رشته‌ها منجر به تولید شود و اولویت ما در همه حال، آموزش و مهارت است.
 
وی با تأکید بر اینکه کشور نیاز به مهارت دارد، بیان می‌دارد: در حال حاضر رویکرد خانواده‌ها نسبت به رشته‌های کاردانش تغییر کرده است؛ اکثر انتخاب کنندگان هنرستان‌ها برای ادامه تحصیل، این کار را از روی اختیار خود انجام می‌دهند.
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش می‌افزاید: در 22 فروردین سال جاری هیأت وزیران مصوبه‌ای به تصویب رساند تا ردیف مستقل اعتباری برای برون‌سپاری و تقویت آموزش‌های کاردانش داشته باشیم.
 
*وجود 400 هزار هنرجو در شاخه کاردانش
 
آذرکیش یادآور می‌شود: زمانی شاخه کاردانش در سال 71 با 235 هنرجو آغاز به کار کرد و در حال حاضر نیز 400 هزار هنرجو در این شاخه تحصیل می‌کنند؛ الان در تمام مناطق آموزش و پرورش کشور هنرستان کاردانش داریم که پوشش این شاخه به صورت 100 درصدی است و در شاخه فنی و حرفه‌ای نیز 560 هنرستان در کشور فعالیت می‌کنند.
 
وی با اشاره به برگزاری جشنواره هنرهای مهارتی هنرجویان کاردانش کشور عنوان می‌کند: در فرایندی که به هنرستان‌های کاردانش ابلاغ کرده‌ایم، به دنبال چند هدف بودیم که این اهداف شامل «ایجاد رقابت سالم»، «توسعه فرهنگ کار و مهارت آموزی»، «آشنایی خانواده‌ها از میزان توان هنرجویان»، و «تعمیق آموزه‌ها و ارزش‌های اسلامی-ایرانی»، است.
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش ادامه می‌دهد: یکی از کارهای انجام شده در این جشنواره موضوعات، آشنایی با آثار شهید مطهری، حفظ محیط زیست، حمایت از صنایع دستی و میراث فرهنگی بود تا آثار خلق شده توسط هنرجویان در ارتباط با آنها باشد.
 
آذرکیش با اشاره به ایجاد توازن رشته‌ای در موضوع هدایت تحصیلی تصریح می‌کند‌: این موضوع تأکید برنامه پنجم توسعه است و ماده 19 این قانون تکلیف کرده است تا در شاخه کاردانش 150 رشته باشد تا بتواند به نیازهای مختلف جامعه پاسخ دهد.
 
وی با اشاره به وجود افراد موفق در رشته کاردانش یادآور می‌شود: دختر هنرجویی بود که اظهار می‌داشت بنده را با گریه به رشته فرش در شاخه کاردانش آوردند، اما او در حال حاضر نفر اول المپیاد فرش است؛ضمن اینکه این فرد کارآفرین بوده و 25 نفر هنرجو تحت مدیریت‌ا‌ش مشغول به کار هستند.
 
* 150 هنرجو زیر مجموعه یک فارغ التحصیل رشته کاردانش کار می‌کنند
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش می‌افزاید: نمونه دیگر، فردی است که در مسابقات علمی-کاربردی سال جاری شرکت کرده بود و  اظهار می‌داشت «هرچه دارم از تحصیل در شاخه کاردانش است» و 150 نفر تحت نظارت و سرپرستی او فعالیت می‌کنند؛ این فرد دارای 2 مدرک لیسانس، 2 مدرک فوق لیسانس و 5 اختراع جهانی است که ثبت شده است.
 
آذرکیش در حالی که با شور وشوق عجیبی از اهمیت شاخه کاردانش صحبت می‌کند، بیان می‌دارد: این هنرجوی موفق اعلام می‌کند، بنده با معدل 10 دیپلم کاردانش را دریافت کرده‌ام و توانستم مدارج تحصیلی را در مقطع فوق دیپلم گذرانده و 2 مدرک لیسانس و 2 مدرک فوق لیسانس را نیز در ادامه دریافت کنم.
 
وی با بیان اینکه امروز بیش از 8 هزار دانش‌آموز با نیازهای ویژه (استثنایی) در 15 رشته مهارتی کاردانش تحصیل می‌کنند، می‌گوید: این رشته‌ها مانند فرش بافی، قلم‌زنی، پرورش گیاهان دارویی و آپارتمانی است.
 
*درآمد 3 میلیون و 800 هزار تومانی هنرجوی رشته‌ قنادی و آشپزی
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش با اشاره به رشته‌ قنادی و آشپزی به عنوان یکی از رشته‌های پردرآمد شاخه کاردانش می‌افزاید: در اجلاس اخیر مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها یکی از مدیران کل از دانش‌آموزی که محصولات غذایی هنرستان خود را به اجلاس آورده بود، سؤال کرد که درآمد ماهیانه شما چقدر است؟ که وی گفت «بنده در ماه درآمدی حدود 3 میلیون و 800 هزار تومان دارم»، این در شرایطی است که این فرد هنوز از هنرستان فارغ‌التحصیل نشده‌ است.
 
آذرکیش گفت: نمونه دیگر، اولیای یکی از دانش‌آموزان در استان لرستان بود که اظهار می‌داشت «روزی در کنترل کردن فرزندم نیز درمانده شده بودم، اما امروز فرزندم در اثر مهارت‌آموزی در شاخه کاردانش به عنوان یک منبع درآمد خانواده به شمار می‌رود».
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در حال حاضر 30 هزار هنرجو در 13 رشته خیاطی و طراحی و دوخت تحصیل می‌کنند،خاطرنشان می‌کند : از این تعداد 23 هزار هنرجو در شاخه کاردانش و 7 هزار هنرجو نیز در شاخه فنی و حرفه‌ای تحصیل می‌کنند.
 
*سود 160 میلیون تومانی هنرجوی رشته پرورش کندوی عسل
 
آذرکیش با اشاره به اینکه در برخی استان‌ها رشته پرورش کندوی عسل جزء رشته‌های پردرآمد رشته کاردانش است،متذکر می‌شود: 2 هنرجوی کارآفرین این رشته در بجنورد فقط سود خالص دریافتی‌شان معادل 160 میلیون تومان است.
 
وی با اشاره به نمونه‌های دیگر هنرجویان موفق کاردانش عنوان می‌کند: دختر هنرجوی رشته خیاطی در زنجان اعلام می‌کرد که تا عید سال 96 امکان دریافت سفارش در خصوص دوخت لباس را ندارد.
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش می‌افزاید: یکی دیگر از رشته‌های موفق، طراحی، دوخت و لباس شب عروسی است.
 
آذرکیش در واکنش به این پرسش که «هزینه‌های تحصیل در بعضی رشته‌های کاردانش زیاداست»می‌گوید: این یک نوع سرمایه‌گذاری برای هنرجو است؛ضمن اینکه یکی از کارهای ما برای جبران هزینه‌ها، آموزش همراه با تولید است و یکی از کارها در جهت تحمیل نشدن هزینه هنرجویانه موضوع «برون‌سپاری» است.
 
وی در حالی که به موضوع استفاده و به کارگیری دست ساخته‌های هنرجویان هنرستان‌های کاردانش کشور در هنگام اعطای هدایا به مهمانان خارجی توسط وزیر آموزش و پرورش اشاره می‌کند، می‌گوید: هنرجو را به کارخانه‌های مختلف می‌سپاریم و در آنجا، آنها از امکانات موجود استفاده می‌کنند؛ ضمن اینکه حدود 20 درصد از هنرجویان در طرح برون‌سپاری فعالیت می‌کنند و باید بدانیم اگر هنرجو با کمترین تجهیزات نیز در هنرستان‌ها آموزش ببیند از دانش‌آموز دیپلمه غیر از شاخه کاردانش موفق‌تر است.
 
*مهارت آموزی بیشتر، ویژگی ممتاز شاخه کاردانش نسبت به شاخه فنی و حرفه‌ای
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش در خصوص «تفاوت بین رشته‌های شاخه کاردانش و فنی حرفه‌ای»، یادآور می‌شود: هنرجویان در شاخه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در قسمت دانش‌نظری آموزش بیشتری می‌بینند، اما در شاخه کاردانش هنرجویان در قسمت مهارت، آموزش بیشتری می‌بینند.
 
آذرکیش با تاکید بر اینکه شاخه کاردانش مهارت محور است و میزان زمان آموزش در آن بیشتر است، تصریح می‌کند: تعداد رشته‌ها متناسب با نیاز بازار کار و مرتبط با شغل است.
 
وی متذکر می‌شود: برای نمونه رشته رایانه در شاخه فنی و حرفه‌ای وجود دارد اما در شاخه کاردانش رشته طراحی صفحات وب و پایگاه داده نیز یک رشته جداگانه است؛ ضمن اینکه اولویت برنامه درسی ملی این است که هنرجویان کاردانش پس از گرفتن دیپلم، بلافاصله بازار کار شوند.
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه در حال حاضر فارغ التحصیل و دیپلمه در رشته‌ای نداریم تا محدودیت ادامه تحصیل در مقاطع دانشگاهی را داشته باشد، می‌گوید: دانش‌آموز باید مسیر خود را در این خصوص برود؛ ضمن اینکه در برنامه درسی ملی 3 گروه تعریف شده‌اند؛ گروه اول کسانی که بعد از اخذ دیپلم وارد بازار کار می‌شوند، گروه دوم کسانی که بعد از فوق دیپلم و در نهایت گروه سوم کسانی که بعد از گرفتن لیسانس وارد بازار کار می‌شوند.
 
آذرکیش هدف‌گیری در سطح کشور را اصلاح هرم شغلی برشمرده و بیان می‌دارد: آنچه برای ما مهم است، این است که خانواده‌ها به این نتیجه برسند تا مانند بسیاری از کشورها اولویت آنها دانشگاه نبوده و اولویت اول اشتغال است و در حال حاضر نیز اولویت بسیاری از خانواده‌ها دانشگاه نیست.
 
وی در تأیید این ادعا می‌افزاید:خالی بودن بسیاری از صندلی‌های دانشگاه مؤید این نکته است  که مدرک تحصیلی دیگر شغل نمی‌آورد؛ بلکه مهارت، شغل آور است و هرکسی متناسب با مهارت خود جذب بازار کار می‌شود.
 
*اعطای گواهی مهارت به هنرجویان علاوه بر مدرک دیپلم
 
مدیرکل دفتر آموزش‌های کاردانش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در شاخه کاردانش به هنر جویان علاوه بر دیپلم کاردانش، گواهی مهارت دستگاه‌های مرتبط را نیز ارائه می‌دهیم، می‌گوید: تدوین استاندارد مهارتی در رشته‌های کاردانش بر عهده دستگاه‌های اجرایی متولی مهارت است، اما تعریف رشته در آموزش و پرورش انجام می‌شود و دروس عمومی در کنار آن قرار گرفته و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی آن را در قالب برنامه درسی قرار می‌دهد.
 
آذرکیش خاطرنشان می‌کند: در رشته مهارتی، 2 بخش عمومی و مهارتی وجود دارد که تدوین استانداردهای بخش مهارتی با دستگاه‌های متولی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، نیرو، فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر دستگاه‌هاست.