خطوط قرمز درمذاکرات چگونه "تعدیل"، "تغییر" و"جابجا"شد؟

بعیدی‌نژاد: تاکید می‌کنم، از هیچ‌ یک از خطوط قرمز نظام عبور نشده است

حمید بعیدی‌نژاد عضو تیم مذاکره کننده کشورمان در پاسخ به سوال خبرنگار دانا مبنی بر اینکه " برای حصول برجام از کدام خطوط قرمز رهبری عدول کردید؟" گفت: مذاکرات انجام شده کاملا منطبق با اصول و سیاست های مصوب جمهوری اسلامی در سطوح مقامات عالی ونهادهای تصمیم گیرنده بود و از هیچ خط قرمزی در این مذاکرات عبور نشده است.

عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای افزود: طبیعی است که وقتی شما در مذاکرات هستید و روی مباحث و موضوعات بسیار حساسی مذاکره می‌کنید، دستورالعمل‌هایی برای پیشبرد مذاکرات به شما داده می‌شود و شما ماحصل مذاکرات و دیدگاه‌های طرف مقابلتان را به مسئولان و مقامات عالی رتبه گزارش می‌کنید.

بعیدی‌نژاد همانند دیگر مقام های مذاکره کننده، بدون اشاره به فرمایشات مکرر رهبری درباره بی‌اعتمادی به طرف مقابل وامیدوار نبودن به مذاکره با امریکا اظهار داشت: در طول روند مذاکرات، موضوعات ترسیم شده توسط مقامات کشور، با توجه به روند مذاکرات دچار تغییر‌های مختصری می‌شود که این موضوع با صلاح‌ دید و نظر همان مقامات و نهادهای قانونی انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه این تغییرات ایجاد شده، سبب پیشبرد و حصول توافق می‌شود عنوان کرد: این به معنای عبور از خطوط قرمز نیست، در واقع مذاکرات یک فرآیند سیالی است که شما با دیدگاه‌های مشخصی وارد مذاکره می‌شوید و احتمال دارد با پیشرفت مذاکرات در برخی از زمینه نیاز داشته باشید که برخی از مواضع خودتان را با توجه به مجموعه تفاهمی که به دست می‌آید قدری تعدیل کنید یا براساس یک روایت تعدیل شده‌ای از آن موضع اولیه توافق کنید.

عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای با اشاره به اینکه تعدیل از مواضع اولیه جزو اختیارات تیم مذاکره کننده نیست،گفت: تیم مذاکره کننده نتیجه مذاکرات را به نهادها و مقامات عالی رتبه گزارش می‌داد و آن‌ها بر اساس پیشرفت مذاکرات، امکان حصول توافق و مجموعه توافقاتی که به دست می‌آید؛ این تشخیص را می‌دهند که در موضع اولیه و در خصوص موضعی که در آن تصمیم گیری شده، تعدیل مختصری ایجاد کنند.

بعیدی‌نژاد سپس به معنای جدیدی از تصور خود درباره عبور از خط قرمز اشاره کرده و تصریح کرد: اگر تعابیری مطرح می شود که ما از خطوط قرمز عبور کرده‌ایم، دقیقا به این معنا است نه اینکه ما به معنای صریح از خطوط قرمز نظام عبور کرده باشیم چون اصلا قابل تصور نیست که مجموعه‌ای که برای مذاکره با طرف‌های مقابل به محل مذاکرات می‌روند، اختیاراتی داشته باشند که بر اساس آن در خصوص مسائل عالی کشور تصمیم بگیرند.

وی افزود: قطعا هر مذاکره کننده‌ای که نتواند از مواضع کشور و خطوط قرمز نظام دفاع کند و روی این خطوط قرمز بایستد؛ شایستگی شرکت در چنین مذاکرات حساسی را ندارد.

عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای اظهارداشت: این از اختیارات مقامات عالی کشور است که می‌توانند مذاکره‌کنندگان را با توجه به دستورالعمل‌هایی که برای مذاکرات لازم است حمایت کنند و مذاکره کنندگان را موظف کنند که از آخرین دیدگاه‌های نظام دفاع کنند و آن ها را در مذاکرات پیگیری و به نتیجه برسانند.

بعیدی‌نژاد با تاکید بر اینکه به هیچ وجه از هیچ یک از خطوط قرمز نظام در مذاکرات عبور نشده است گفت: هیچ مذاکره کننده حق عبور از خطوط قرمز نظام را ندارد.

"ما نتوانستیم برخی خطوط قرمز را حفظ کنیم"

این اظهارات بعیدی‌نژاد در شرایطی است که رهبر معظم انقلاب در بیاناتی که در حرم امام‌ رضا‌(ع) داشتند صراحتا از نادیده گرفته شدن برخی از خطوط قرمز سخن به میان آوردند که البته مبنای این فرمایشات، اظهارات شخص وزیر خارجه بوده است.

حضرت آیت الله خامنه ای فرمودند: دو راهی که آنها ادعا می کنند این است که ملت ایران یا باید با امریکا کنار بیاید و یا بطور دائم تحت فشارهای امریکا و مشکلات ناشی از آن باشد.

ایشان با اشاره به «ثروت، ابزار سیاسی، دستگاههای تبلیغاتی گسترده و تجهیزات نظامی امریکا» خاطرنشان کردند: براساس این تفکر خاص، با دولتی همچون امریکا باید کنار آمد و با قبول تحمیل های آن، از برخی «مواضع، اصول و خطوط قرمز» صرف نظر کرد.

رهبر انقلاب اسلامی افزودند: در توافق اخیر هسته ای نیز که مورد تأیید قرار گرفت و مذاکره کنندگان کشورمان نیز مورد قبول بودند، همین اتفاق افتاد و در مواردی، وزیر محترم امور خارجه به من گفت: «ما نتوانستیم برخی خطوط قرمز را حفظ کنیم».

عراقچی:حفظ بعضی از خطوط قرمز ممکن نبود

عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه و رئیس ستاد پیگیری برجام نیز در جمع خبرنگاران، در پاسخ به سوال خبرنگار دانا در خصوص اظهارات بعیدی‌نژاد و نیز نادیده گرفته شدن خطوط قرمز، اظهار داشت: بعضی از خطوط قرمزی که برای تیم مذاکره کننده ترسیم شده بود، در صحنه مذاکره قابل محقق شدن نبود و تیم مذاکره کننده این موضوع را صداقت و شفافیت به مراجع تصمیم‌گیر نظام گزارش می‌داد.

وی افزود: وقتی امر دائر بر این می‌شد که توافق نداشته باشیم یا در بعضی از مسائل خطوط قرمز را با تشخیص مسئولان جابجاکنیم، آن‌جا دیگر تصمیم‌گیری با کسانی بود که مذاکرات را هدایت می‌کردند.

رئیس ستاد پیگیری برجام تصریح کرد: این واقعیت در خصوص دو سه موردی که گزارش دادیم و در برخی از مواقع وزیر امور خارجه شخصا گزارش دادند وجود دارد، ولی اینطور نبوده که ما سرخود کاری انجام دهیم و نظام را در مقابل عمل انجام شده قرار دهیم.

عراقچی با بیان اینکه ممکن است برخی بتوانند ما را متهم کنند که خوب مذاکره نکردیم،اما کسی نمی‌تواند ما را متهم کند که سرخود کاری انجام داده‌ایم گفت: در چند موردی که شدنی نبود و ما گزارش دادیم، در مواردی به ما اجازه دادند و تغییراتی در خطوط قرمز داده شد.

وی ادامه داد: یکی از این خطوط قرمزی که دچار تغییر شد مسئله‌ی لغو همه‌ی تحریم‌ها بود؛ وقتی مذاکرات در خصوص لغو تحریم‌ها آغاز شد، آمریکایی‌ها گفتند که ما دستورات اجرایی رئیس جمهور را می‌توانیم لغو کنیم ولی مصوبات کنگره را نمی‌توانیم لغو کنیم.

رئیس ستاد پیگیری برجام با بیان اینکه اصرار بر لغو همه‌ی تحریم‌ها به معنای این بود که توافقی انجام نمی‌شود اظهار داشت: دستور بعدی ما این بود که تحریم های اتحادیه اروپا، دستورات اجرایی رئیس جمهور آمریکا، تحریم‌ها و قطعنامه‌های شورای امنیت لغو شود ولی تحریم های کنگره متوقف شود و رئیس جمهور آمریکا متعهد شود که این توقف ادامه پیدا کند.

عراقچی گفت: اینکه ما بگوییم هیچ خط قرمزی رد نشده، در دوسه موردی که گزارش دادیم طبیعی است که خط قرمز را ناچارا جابجا کردیم ولی اینکه در مواردی که باقی ماند هیچ کدام را رد نکردیم و من مدعی هستم که ما سرخود هیچ خط قرمزی را زیر پا نگذاشتیم.

تحریم‌های جدید نتیجه جابجایی خطوط قرمز

البته تاکید عراقچی روی بحث "دستور" به نحوی دنبال القاء آن است که انگار تیم مذاکره کننده، هیچ گاه، هیچ قدرت مانوری در مذاکرات نداشته است که نظر به خبرهای آن روزها، مواضع روشن رهبری در سخنرانی ها و مذاکرات حاشیه ای که قطعا رهبری هیچ گاه آنها را توصیه نمی‌کنند، چنین چیزی مورد قبول مردم و تحلیل گران نخواهد بود.

دولت‌مردان از عبارت‌های گوناگون و تازه‌ای در خصوص عبود از خطوط قرمز استفاده می‌کنند؛ عبارت‌هایی از قبیل "تعدیل خطوط قرمز"، " تغییرات در خطوط قرمز" و "جابجایی خطوط قرمز"، این‌ها عباراتی است که همه‌ی آن‌ها حکایت از نادیده گرفته شدن و یا حداقل، تسامح در حفظ خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای دارد.

اگر به بدعهدی‌های آمریکایی‌ها که خود اعضای تیم مذاکره کننده نیز به آن اذعان دارند، مراجعه کنیم، خواهیم دید که بسیاری از این بدعهدی‌ها حاصل، تعدیل، تغییرات یا جابجایی خطوط قرمزی است که دولتی‌ها مدعی هستند با هماهنگی مسئولان نظام آن را انجام داده‌اند.

یکی از مواردی که خطوط قرمز در آن جابجا شده است، تحریم‌ها کنگره آمریکا بوده؛ تحریم‌هایی که پس از برجام نیز بر آن‌ها افزوده شد و کار را به برداشت دو میلیارد دلار از دارایی‌های کشورمان کشاند.

آنچه به نظر می‌رسد این است که هرچند به ادعای اعضای تیم مذاکره کننده از هیچ یک از خطوط قرمز نظام در مذاکرات عبور نشده و گاهی برای پیشرفت مذاکرات و حصول توافق برخی از آن‌ها "تعدیل"، "تغییر" یا "جابجا" شده‌اند؛ اما همین تغییرات و جابجایی‌ها چراغ سبزی برای طرف مقابل بوده و پای آمریکایی‌ها را به این سوی خطوط قرمز باز کرده است و موجب شده تا آمریکایی‌ها این جرات را داشته باشند تا خطوط قرمز ما را نادیده بگیرند.